Một chuyến bay gấp gáp và trị giá nhiều tỉ đô của đại diện nhà đầu tư casino lớn của Mỹ đáp xuống Việt Nam chỉ cách Tết Nguyên đán vài ngày. Cuộc thương thảo kín diễn ra như một nỗ lực nhằm đặt nền móng vững chắc cho cuộc đua trên đấu trường casino nội địa khi chưa đầy một tuần sau chuyến bay ấy, Nghị định 03/2017/NĐ-CP về kinh doanh casino được ban hành. Gần như ngay lập tức sau nghị định này, Việt Nam trở thành điểm nóng của các nhà tài phiệt từ Las Vegas Sands của Mỹ, Banyan Tree của Singapore, Crown của Úc, Chow Tai Fook và Sun City của Macau, nhắc tới như một cơ hội đầu tư được chờ đợi từ lâu. Cùng với Nghị định về kinh doanh đặt cược đua ngựa, đua chó và bóng đá quốc tế, hầu như tất cả các cánh cửa hẹp về lĩnh vực kinh doanh trò chơi có thưởng trên thị trường giải trí được mở toang tại Việt Nam.
Động thái này xem như một giải pháp về chống thất thu thuế hằng năm ước tính lên đến 800 triệu USD từ hoạt động casino và hạn chế khoảng 200 triệu USD ngoại tệ chảy ra khỏi lãnh thổ Việt Nam mỗi năm. Giới chuyên gia cho rằng, chính sách tư duy tiến bộ và những lợi ích to lớn mà kinh doanh casino, nhất là mô hình thí điểm cho người Việt Nam trên 21 tuổi được tham gia, chỉ đem lại hiệu quả khi các câu hỏi về quản lý giám sát và vận hành được tuân thủ nghiêm ngặt.
Chỉ còn 30 ngày để Nghị định có hiệu lực vào tháng 3 này, đồng nghĩa với từng đó thời gian cuộc chạy đua giữa các nhà đầu tư trong việc “tất tay” gom đủ nguồn vốn yêu cầu và Bộ Tài chính ban hành Thông tư hướng dẫn cụ thể. Liệu đây có phải cuộc chơi 3 bên cùng có lợi giữa nhà đầu tư - cơ quan quản lý - người dân? Số lượng việc làm mới và nguồn thu được tạo ra từ kinh doanh casino liệu có đủ bù đắp những hệ lụy, mà nếu không quản lý chặt có thể ảnh hưởng tới an ninh xã hội và nền kinh tế?
Phép thử tỉ đô
Mới chỉ nửa năm trước, vẫn còn cuộc tranh luận gay gắt nên hay không mở cửa cho người bản địa chơi casino, thì đầu năm 2017, nhà điều hành Việt Nam đã tháo chốt cánh cửa ngăn cấm. Theo đó, các công dân từ 21 tuổi trở lên và có thu nhập thường xuyên ít nhất 10 triệu đồng một tháng sẽ được phép đặt cược tại các điểm casino mở tại Việt Nam. Dù là thí điểm trong 3 năm, nhưng nhiều casino trong khu vực đã bày tỏ lo ngại về việc mất khách vào tay các casino mới tại Việt Nam. Điều đó cho thấy thực lực cũng như tiềm năng phát triển của ngành công nghiệp casino tại Việt Nam.
 |
| Nhiều nhà kinh doanh casino từ Las Vegas muốn mở rộng đầu tư tại Việt Nam. Ảnh: 123rf.com |
Chẳng hạn, họ lo ngại về sự dịch chuyển của dòng người chơi casino từ Macau (đang bị siết chặt quản lý từ cuối năm ngoái), Trung Quốc (hơn 2 triệu lượt khách đến Việt Nam năm ngoái) và Hồng Kông (những tay chơi hạng sang) sẽ theo làn sóng du lịch đổ sang Phú Quốc trong năm nay. Ngoài ra, một tuyên bố bên lề của người đại diện Las Vegas Sands trong lần đến Hà Nội đã khẳng định bên cạnh Singapore thì Việt Nam nằm trong 2 điểm đến chiến lược duy nhất của tập đoàn casino này trong thời gian tới.
Trong một diễn biến khác, Tổng thống doanh nhân thứ 45 của Mỹ Donald Trump chọn nội các cho mình bao gồm khá nhiều những gương mặt tỉ phú ủng hộ casino, bitcoin... cũng là tín hiệu lạc quan cho các dự án đầu tư casino của Mỹ trên khắp thế giới. Mặt khác, nguồn thu từ kinh doanh casino cũng giải tỏa áp lực tăng thu ngân sách từ thuế phí tăng cao trong năm tài khóa này trong bối cảnh bình ổn nợ công và bội chi ngân sách quốc gia đang còn nan giải. Bối cảnh này cho thấy Nghị định 03 ra đời “hợp thời điểm”.
Mức thuế mà các doanh nghiệp kinh doanh casino tại Singapore đóng góp cho ngân sách năm ngoái khoảng 1,1 tỉ USD so với con số 20 triệu USD khiêm tốn của Việt Nam. So sánh này cũng cho thấy, Việt Nam ban hành quy định cho người dân chơi casino cũng là quyết định có thể gia tăng ngân sách quốc gia. Theo Viện Nghiên cứu Phát triển bền vững thuộc Viện Hàn lâm Khoa học Xã hội Việt Nam, nếu đầu tư nước ngoài vào ngành sòng bài tăng thêm khoảng 3 tỉ USD so với hiện tại thì GDP sẽ tăng khoảng 0,58%.
Theo Giáo sư Hà Tôn Vinh, người Việt bị nghiêm cấm tại cả 3 loại hình kinh doanh casino ở Việt Nam. Cấp thấp nhất là các phòng chơi máy ở các khách sạn 5 sao chuyên phục vụ khách du lịch nước ngoài hay khách cư trú ở khách sạn có hộ chiếu nước ngoài. Số lượng bài chơi tỉ lệ thuận với số lượng phòng trong khách sạn chuẩn 5 sao. Cấp thứ hai là các casino có quy mô nhỏ đã được cấp phép từ lâu, có bàn chơi và người chia bài trực tiếp và máy chơi điện tử. Hiện tại, có 7 casino quy mô nhỏ ở Lào Cai, Móng Cái (2), Đồ Sơn, Bắc Ninh, Hạ Long và Đà Nẵng. Cấp cao nhất là các khu phức hợp vui chơi, nghỉ dưỡng có hạng mục casino (IR) với quy mô đầu tư 2 tỉ USD và yêu cầu giải ngân 1 tỉ USD trước khi được cấp giấy phép kinh doanh casino.
Kỳ vọng của các nhà đầu tư quốc tế chính là sức cầu tại khu IR vì ngoài chơi bài, hệ thống hạ tầng ăn theo sẽ là nguồn thu không nhỏ. Tiềm năng của thị trường du lịch Việt Nam có mức tăng trưởng ấn tượng 16% năm 2016, trong đó, phân khúc du khách nội địa vẫn chiếm thị phần lớn. Nhà đầu tư sau Nghị định 03 được “nhân đôi” hy vọng về nguồn thu từ khu vực khách quốc tế và khách Việt Nam, đặc biệt là thành phần người giàu mới nổi ngày một tăng. Các loại hình vui chơi có thưởng, cá cược dự báo là động lực quan trọng đối với tăng trưởng du lịch của Việt Nam với mục tiêu đến năm 2020 khách quốc tế đến Việt Nam đạt 15 triệu lượt, khách nội địa đạt 75 triệu lượt mỗi năm. Casino đặc biệt có khả năng thu hút nhóm du khách thu nhập cao, thêm khả năng cạnh tranh của du lịch Việt Nam với các điểm đến nổi tiếng trong khu vực.
 |
Minh chứng cho sự màu mỡ trên thị trường giải trí này chính là kết quả hoạt động của Donaco tại Việt Nam. Hơn 15 năm trước, có chuyến viếng thăm của thành viên trong gia đình sở hữu Donaco đến Lào Cai khảo sát và quyết định xây dựng khách sạn Aristo có quy mô 428 phòng, kèm theo casino gồm 50 bàn và 58 máy. Dưới bàn tay quản lý của Genting Group (Malaysia), doanh thu bình quân mỗi ngày một bàn tại casino Aristo khoảng 6.000 USD. Thu nhập trước thuế của casino này cũng tăng trung bình trên 50% so với năm trước đó. Năm 2015, Donaco từng chiếm 4,59% tỉ trọng trong danh mục của Market Vectors Vietnam Index, chỉ số cơ sở của Quỹ Market Vectors Vietnam (VNM ETF) do Van Eck quản lý.
Nhiều dự án, không thể kiên trì chờ được ngày Nghị định 03 khơi thông nên đã rút lui, thì nay đã trở lại với động lực mới. Tiêu biểu như đại gia casino MGM Resorts (Mỹ) đã rút lui khỏi dự án tại Hồ Tràm, Vũng Tàu năm 2013. Hồ Tràm nay đã thuê chuyên gia tư vấn chiến lược nhằm vận động xin giấy phép thí điểm cho người Việt chơi. Trước đó, Tập đoàn Genting của Malaysia tại Quảng Nam thoái lui năm 2010. Dự án này cũng đang rục rịch trở lại với bản kế hoạch đầu tư casino nhiều tỉ USD.
Tuần trước, chuyến bay đêm mang theo vài tài phiệt New Zealand gốc Hồng Kông cũng đáp xuống TP.HCM ngay trong tuần làm việc đầu tiên của năm mới. Sức hút từ lực cầu chơi casino nội địa được các nhà đầu tư này miêu tả là nằm chính tại đường Lý Thường Kiệt, quận 5. Mỗi ngày, có những chuyến xe miễn phí, chở đầy khách Việt nếu là dịp cuối tuần, chạy xuyên từ TP.HCM sang Campuchia, đưa khách đến hệ thống hơn chục sòng bài nằm rải rác quanh biên giới. Theo Tổng Cục Du lịch Việt Nam, trong 2,4 triệu lượt khách quốc tế đến Campuchia trong nửa đầu năm 2016, có tới 20% là khách đến từ Việt Nam. Hàng trăm triệu USD cũng bị “chảy máu” theo nhóm khách này tới Campuchia để chơi casino. “Chúng tôi sẵn sàng đầu tư để người Việt được vui chơi casino trên chính quê hương họ”, nhà đầu tư Kent.S.T chia sẻ lý do bay gấp đến Việt Nam chỉ 1 tuần sau khi Nghị định 03 được ban hành.
Cánh cửa của ngành kinh doanh có điều kiện casino ở Việt Nam đang bị thắt nút tại 2 từ “thí điểm”. Bởi lẽ, người Việt chưa được chơi trong 4 khu phức hợp đang được hình thành gồm: Đặc khu Kinh tế Vân Đồn (Quảng Ninh) do Tập đoàn Sun Group của Việt Nam làm chủ đầu tư; dự án Nam Hội An (Quảng Nam) do Tập đoàn Chow Tai Fook và Sun City của Hồng Kông đầu tư; dự án Khu phức hợp Phú Quốc (Kiên Giang); và Khu phức hợp Hồ Tràm (Vũng Tàu) của Tập đoàn Harbinger của Mỹ đầu tư từ năm 2007 hiện có giấy phép kinh doanh casino và đang hoạt động.
Sau thí điểm là...
Hiện tại, Việt Nam mới chỉ thí điểm cho phép người dân trong nước vào chơi ở 2 khu phức hợp ở Vân Đồn và Phú Quốc. Theo Giáo sư Hà Tôn Vinh, người có hơn 10 năm theo đuổi các dự án casino nhiều tỉ đô tại Việt Nam, “2 dự án khu phức hợp casino với mức đầu tư 2 tỉ USD được hình thành ở Lăng Cô (Huế) và Bắc Vân Phong (Cam Ranh) thực ra mới chỉ được Chính phủ đồng ý về mặt nguyên tắc”.
 |
Rõ ràng, cuộc đua giành giấy phép “thí điểm” trong tương lại được dự báo sẽ rất sôi động và có nhiều bất ngờ. Bởi lẽ, theo ông Vinh, mấu chốt của vấn đề là dự án casino phải đáp ứng được các tiêu chí đóng góp cho phát triển du lịch, kinh tế địa phương và ngân sách nhà nước. Ngoài ra, những dự án casino có mức đầu tư trên 2 tỉ USD còn phải quan tâm đến nhiều yếu tố khác.
Theo Giáo sư William R. Eadington, Giám đốc của Khoa Nghiên cứu trò chơi có thưởng và trò chơi thương mại tại Đại học Nevada, Reno, có ba hình thái khác nhau có thể phát triển: khu nghỉ dưỡng kèm casino tại vùng nông thôn hoặc vùng xa; casino trong thành thị; phân bổ rộng rãi các máy chơi tại khắp các điểm quy định trong thành phố và cộng đồng. Mỗi hình thức này có thể trở thành một sự hiện diện đáng kể về kinh tế trong khu vực.
Cú hích mạnh từ Nghị định 03 còn tạo sóng trong phân khúc đầu tiên. Gần cả một năm trước ngày hết hạn giấy phép kinh doanh máy chơi, các nhà đầu tư từ Mỹ, Hồng Kông, Đông Âu đã lần lượt tiếp cận một khách sạn lớn 5 sao tại Nha Trang với những lời đề nghị đầu tư không dưới 2 triệu USD để hợp tác xin tái cấp phép. Đối với việc đầu tư các máy chơi mới thường giao động từ vài ngàn USD mỗi máy, nguồn thường từ các nước Đông Âu. Tại ngay trung tâm TP.HCM, theo một nhân viên ngoại hối của một ngân hàng, nhân viên thuộc phòng tài chính của khu vực chơi casino thuộc một khách sạn hạng sang ở trung tâm thành phố luôn có nhu cầu đổi mua tối thiểu từ 10.000-25.000USD tiền mặt mỗi ngày để phục vụ nhu cầu chơi của khách hàng.
Lịch sử hình thành các khu casino trên thế giới đã chứng minh thường được đặt ở những nơi khó khăn (như trong trường hợp Vân Đồn) hoặc tác động cân bằng tới những vị trí an ninh quốc phòng (như trường hợp Phú Quốc) bên cạnh chỉ tiêu cơ bản về tăng trưởng ngành du lịch địa phương. Như vậy, trong cuộc chạy đua gia tăng phạm vi thí điểm casino, các nhà đầu tư nước ngoài cần chứng minh được những yêu cầu này.
Trong thời gian rất gần, sẽ sớm có thông tư hướng dẫn cụ thể Nghị định 03, từ đây nhà đầu tư nước ngoài sẽ dựa vào để lên kế hoạch cho đường đua dài trên thị trường cá cược Việt Nam, theo đánh giá của Worldcasinodirectory.com, có quy mô lên tới 3-6 tỉ USD. Trong đó, theo Union Gaming, chỉ riêng quy mô mảng kinh doanh máy slot đã lên tới 300 triệu USD mỗi năm.
Có thể tham khảo Malaysia để tìm hiểu cách thức vận hành guồng máy casino. Cao nguyên 4.000m Genting nơi được coi là thủ phủ casino quanh năm sương mờ, hằng năm đón tiếp hơn 10 triệu du khách quốc tế. Hướng dẫn viên du lịch Su Yi, người hiếm hoi tại thủ đô có thể nói rành tiếng Việt, chia sẻ mức phí hằng năm khoảng 2.000USD thu về cho mỗi thẻ thành viên (trong đó một phần không nhỏ khách đến từ Việt Nam có thẻ VIP) được chính quyền giữ lại tại ngân sách địa phương. Còn thuế kinh doanh đặc biệt cho lĩnh vực casino khoảng 25% được nộp lại ngân sách quốc gia.
Hiện tại, dư luận đang tập trung phân tích 2 quy định gây tranh cãi là tính khả thi (gồm việc người chơi phải có thu nhập trên 10 triệu đồng; có đồng thuận của người thân) mà quên một góc quan trọng khác chính là quy định phân bổ nguồn ngân sách thu được từ hoạt động kinh doanh casino này đã hợp lý chưa. Theo chia sẻ của luật sư Nguyễn Hữu Phước, văn phòng Phước Partners, các quy định liên quan sẽ bao gồm các quy định pháp luật thuế hiện hành. Cụ thể, với doanh nghiệp hoạt động kinh doanh casino sẽ phải chịu thuế thu nhập doanh nghiệp (20%), thuế tiêu thụ đặc biệt (35%) và thuế giá trị giá tăng (10%). Còn những người làm việc cho casino phải trả thuế thu nhập cá nhân cho thu nhập từ tiền lương, tiền công họ nhận được từ casino.
 |
| Các khoản đầu tư vào hạng mục casino đang tăng trở lại sau Nghị định 03. Ảnh: dulichgiaitri.com.vn |
Như thế, phân tích kỹ ra có thể hiểu rằng, ngân sách địa phương nào có casino hoạt động có thêm nguồn thu từ: thuế doanh nghiệp, thuế giá trị gia tăng, thuế thu nhập cá nhân và tiền từ hoạt động “người chơi sẽ phải mua vé tham gia chơi với mức 1 triệu đồng/24 giờ liên tục/người hoặc 25 triệu đồng/tháng/người”. Địa phương nơi doanh nghiệp tổ chức hoạt động kinh doanh casino toàn quyền sử dụng để chi cho các mục tiêu phúc lợi xã hội, phục vụ cộng đồng, đảm bảo an ninh, trật tự xã hội. Vậy quy mô con số này sẽ như thế nào với mức thuế tiêu thụ đặc biệt (35%) mà Trung ương thu về?
Tính khả thi của quy định chứng minh thu nhập tối thiểu cũng đang có 2 luồng ý kiến trái chiều. Theo Luật Quản lý Casino Singapore, quốc gia công nhận kinh doanh casino được 5 năm nay, một trong những điều kiện để công dân Singapore được tham gia chơi tại casino là phải nộp phí vào cửa là 100 đô la Singapore cho mỗi 24 giờ liên tục, hoặc người chơi phải mua thẻ thành viên giá trị 2.000 đô la Singapore cho mỗi năm. Theo Giáo sư Vinh, quy định này thiếu tính khả thi (mặc dù mục đích tốt là hướng tới hạn chế đối tượng thu nhập thấp tham gia hình thức vui chơi nhiều rủi ro này), nhưng trên thực tế chứng minh thu nhập tại Việt Nam là rất khó hoặc có thể làm “nhái”.
Có lẽ đó cũng chính là lý do mà Singapore không có quy định về việc chứng minh thu nhập để người chơi có thể tham gia chơi casino giống như quy định của Việt Nam tại Nghị định 03. Tuy nhiên, cũng có luồng ý kiến chuyên gia cho rằng, điểm mấu chốt là người chơi có thể cung cấp mã số thuế cá nhân để doanh nghiệp kinh doanh casino kiểm tra trên dữ liệu thuế cá nhân do cơ quan thuế cung cấp.
Còn đối với quy định cần có ý kiến của người thân mới được vui chơi có thưởng, luật sư Phước đưa cách hiểu pháp lý cần diễn giải chính xác hơn. Theo đó, điều khoản này phải hiểu là khi doanh nghiệp kinh doanh casino kiểm tra giấy tờ tùy thân của người vào chơi casino và đối chiếu với dữ liệu tổng hợp để quyết định có cho phép người chơi casino hay không. Sau đó, nếu có kiến nghị từ người thân của người chơi thì có thể từ chối quyền chơi casino với những người này. Do vậy, đối với người chơi là người Việt Nam, trưởng thành, độc thân và đáp ứng đủ các điều kiện còn lại là có thể được vào điểm kinh doanh casino. Hay nói cách khác, điều khoản này không hàm ý là mỗi người Việt Nam tham gia chơi casino phải có giấy chấp thuận từ người thân hay lo ngại phải có “hồ sơ xin chơi casino”.
Người Hàn vui mừng triển khai trường đua ngựa nhiều triệu USD tại Việt Nam ngay khi Nghị định 06/2017 về kinh doanh đặt cược đua ngựa, đua chó và bóng đá quốc tế được thông qua chỉ 2 tuần sau khi Nghi định Kinh doanh casino được ra đời. Nhưng những nhà đầu tư casino hiểu luật lại có những niềm vui thâm sâu hơn khi các chuyên gia tư vấn lão luyện của họ có những so sánh khác biệt của hai nghị định này.
Điểm khác biệt lớn nhất có thể thấy, hoạt động đặt cược thuộc diện không khuyến khích phát triển, còn đối với dịch vụ casino, đơn thuần là dịch vụ kinh doanh có điều kiện, được Nhà nước quản lý chặt chẽ nhưng không bị coi là “không khuyến khích phát triển” như kinh doanh đặt cược. Năm 2017 cánh cửa hẹp casino đã mở toang cho cuộc đua hướng tới một ngành công nghiệp casino tại Việt Nam. Như vậy, câu chuyện mở đáng bàn chính là kịch bản nào cho thị trường casino Việt Nam khi thời gian thí điểm đã hết? Đó có phải là kịch bản mở rộng thêm nhiều địa điểm mở cửa cho khách chơi nội địa và doanh thu từ casino sẽ dần chiếm trọng số quan trọng trong GDP, cũng như tạo tiền đề thúc đẩy ngành du lịch tăng trưởng.
Vy An
Theo dõi Nhịp Cầu Đầu Tư
