Bùng nổ M&A vàng

Hoạt động mua bán - sáp nhập (M&A) đã bị giáng đòn mạnh bởi sự bùng phát dịch COVID-19. Thế nhưng, ngành khai khoáng, đặc biệt là khai thác vàng, lại tỏa sáng trong bối cảnh nhà đầu tư đang đổ xô vào vàng như một hầm trú ẩn an toàn giữa quá nhiều yếu tố bất ổn như căng thẳng Mỹ - Trung, nền kinh tế toàn cầu đang rơi vào vòng xoáy suy thoái do đại dịch...
Không giống nhiều ngành khác, ngành khai khoáng gần như không bị ảnh hưởng bởi đại dịch. Hầu hết các mỏ lớn vẫn hoạt động không ngưng nghỉ và Trung Quốc, quốc gia tiêu thụ nguyên vật liệu lớn nhất thế giới, vẫn tiếp tục mua vào sản phẩm của họ.
Cơn sốt không hề hạ nhiệt đối với tài nguyên nhiên nhiên, đặc biệt các kim loại quý như vàng là động lực chính cho làn sóng M&A trong ngành khai khoáng thời gian gần đây, trong đó chủ yếu là các thương vụ thâu tóm những nhà sản xuất vàng có quy mô nhỏ hơn.
Theo số liệu từ Refinitiv, đã có 292 thương vụ M&A trong ngành khai khoáng và kim loại với tổng giá trị 11,8 tỉ USD kể từ ngày 23.3.2020, khi Endeavour Mining của Canada tuyên bố sáp nhập với Semafo trong một thương vụ trị giá 690 triệu USD nhằm tạo ra tập đoàn khai thác vàng lớn nhất phía Tây châu Phi. Tháng 5 vừa qua, Anil Agarwal, ông trùm kim loại Ấn Độ, đã ra giá hơn 2 tỉ USD nhằm nắm quyền kiểm soát Tập đoàn Vedanta. Alacer Gold (trụ sở tại Mỹ) cũng công bố kế hoạch sáp nhập với đối thủ Canada SSR Mining trong một thương vụ lên tới 1,7 tỉ USD.

Không dừng lại ở đó, công ty khai thác vàng thuộc sở hữu chính phủ Trung Quốc là Shandong Gold đã nhảy vào thâu tóm TMAC Resources, trong khi Gran Colombia Gold của Canada lên kế hoạch mua lại Guyana Goldfields trong một thương vụ mua lại hoàn toàn bằng cổ phiếu. “Sẽ có nhiều cơ hội M&A cho chúng tôi. Chúng tôi đang rất bận rộn theo dõi các cơ hội tiềm năng đã được nhận diện trước đó”, Mark Bristow, CEO Barrick Gold, nhà sản xuất vàng lớn thứ 2 thế giới, nhận định.

Spiro Youakim, đứng đầu bộ phận tài nguyên thiên nhiên tại Lazard, nhận xét: “Trong các ngành khai khoáng và hàng hóa cơ bản, cơ hội tăng trưởng doanh thu bị giới hạn, chủ yếu nhờ vào giá hàng hóa cơ bản cao hơn. Một cách để tạo ra đà tăng trưởng và lợi nhuận trong môi trường này là thông qua những thương vụ thâu tóm khôn ngoan”.

Sáp nhập, liên doanh liên kết là một trong những xu hướng chủ yếu trong ngành khai thác vàng kể từ khi Barrick Gold tuyên bố kế hoạch mua lại Randgold Resources với giá 6 tỉ USD vào tháng 9.2018. Các chuyên gia phân tích nói rằng có rất nhiều công ty vàng bị thiếu quy mô để lọt vào tầm ngắm của các nhà đầu tư lớn. Khi Endeavour tuyên bố thương vụ với Semafo vào tháng 3.2020, CEO của tập đoàn này là Sébastien de Montessus cho biết công ty mới sáp nhập sẽ có tính thanh khoản, cơ chế thả nổi, quy mô cùng những đặc điểm mà các nhà đầu tư đang tìm kiếm trong điều kiện thị trường hiện nay.

“Những động lực thúc đẩy M&A vẫn chưa hề suy giảm, nhưng có một xu hướng đang lên là nhà đầu tư mong muốn tìm nơi trú ẩn an toàn. Trong một môi trường kinh tế nhiều bất ổn như hiện nay, nhà đầu tư trong ngành này thường thích các công ty lớn có sức chịu đựng, khả năng chống chọi trước sóng gió bên ngoài, sở hữu năng lực điều hành và tài chính cùng tính linh hoạt trong hoạt động, với lượng tài sản lớn được kiểm soát hợp lý”, Youakim, thuộc Lazard, nhận xét.

Khẩu vị ưa thích các doanh nghiệp lớn đã được minh chứng vào đầu năm nay khi Newcrest Mining của Úc đã huy động được 655 triệu USD từ các cổ đông để tài trợ cho một thương vụ tại Ecuador. Petropavlovsk, nhà khai thác vàng của Nga, đã khảo sát khả năng sáp nhập với UGC để tạo ra một nhà sản xuất có công suất 1,1 triệu ounce vàng mỗi năm. Richard Horrocks-Taylor, điều hành bộ phận khai khoáng và kim loại tại Standard Chartered Bank, cũng điểm mặt vàng và các vật liệu sản xuất pin như đồng, nickel, lithium, cobalt là những mảnh đất đầy tiềm năng với nhiều cơ hội hấp dẫn cho nhà đầu tư.
Cũng theo đánh giá của Richard Horrocks-Taylor, làn sóng M&A gần đây cho thấy hoàn toàn có thể triển khai các thương vụ mặc cho những khó khăn về logistics gây ra bởi đại dịch, bằng cách sử dụng các bài thuyết trình ảo, các cuộc thương thảo chi tiết về những vấn đề kỹ thuật qua hội nghị truyền hình... “Chúng tôi đã phải nghĩ ra những cách tiếp cận cải tiến và sáng tạo hơn trong khâu thẩm định. Những điều mà chúng tôi đang hỗ trợ khách hàng như việc dùng công nghệ máy bay không người lái và Go-Pros để có thể khảo sát hiện trường một cách đáng tin cậy mà không cần phải đến tận nơi”.
Tuy nhiên, nếu mong đợi các thương vụ M&A khủng liên quan đến các tập đoàn khai khoáng lớn, hoạt động đa dạng ở nhiều lĩnh vực, thì các nhà đầu tư có thể sẽ phải thất vọng. Mặc dù Rio Tinto, tập đoàn khai thác mỏ Anh - Úc, cũng đang ngắm nghía các cơ hội M&A nhưng CEO Jean-Sébastien Jacques cũng thừa nhận, thị trường rất khó đưa ra quyết định khi các yếu tố vĩ mô đang thay đổi. Hơn nữa, các mục tiêu M&A khả dĩ nhất cho các tập đoàn lớn của ngành khai khoáng là những nhà sản xuất kim loại lớn, độc lập như Freeport-McMoRan và First Quantum Minerals, nhưng những công ty này lại đang làm ăn khá tốt, không bị ảnh hưởng bởi dịch bệnh và vì thế sẽ đòi hỏi một mức định giá rất khủng từ bất cứ người mua nào.
“Thời điểm này, thị trường rất khó mà định giá các doanh nghiệp, trong khi đà phục hồi kinh tế hậu COVID-19 vẫn chưa rõ ràng. Rio Tinto sẽ chỉ tiến hành giao dịch nếu nhận thấy một cơ hội tạo ra giá trị cho Tập đoàn”, Jean-Sébastien Jacques nó
i