Xuất khẩu của Đông Nam Á sẽ hưởng lợi từ vòng áp thuế quan sắp tới của Mỹ?

Gần đây, sau khi Mỹ công bố vòng áp thuế quan mới lên Trung Quốc, hàng xuất khẩu từ Đông Nam Á (ASEAN) có khả năng sẽ gia tăng, khi nhiều công ty chuyển hướng sản xuất và xuất khẩu tới những quốc gia trong khu vực này nhằm tránh các mức thuế cao.

Nhưng cuộc chiến thương mại có thể là một con dao hai lưỡi với ASEAN. Xuất khẩu từ ASEAN đến Trung Quốc, vốn là đối tác thương mại lớn nhất của khu vực này, đang bị ảnh hưởng.

Vào ngày 1/8, Tổng thống Mỹ Donald Trump công bố áp 10% thuế quan lên 300 tỷ USD hàng hóa xuất khẩu còn lại từ Trung Quốc bắt đầu từ ngày 1/9. Điều này được dự báo sẽ ảnh hưởng một loạt sản phẩm hàng tiêu dùng như quần áo và giày dép. Việc xuất khẩu Trung Quốc sụt giảm đã tạo ra những cơ hội lớn cho các doanh nghiệp Đông Nam Á.

Ông Ade Sudrajat, Chủ tịch Hiệp hội Dệt may Indonesia, cho biết: “Xuất khẩu hàng dệt may và quần áo từ Indonesia đến Mỹ được dự đoán sẽ gia tăng sau khi thuế quan mới của Mỹ được áp dụng”.

Theo ông Ade, vào tháng 7, trước khi vòng áp thuế quan mới được công bố, đại diện các ngành công nghiệp Indonesia đã đến Washington, và đồng ý xuất khẩu thêm hàng dệt may đến Mỹ, đổi lại sẽ tăng nhập khẩu hàng cotton từ Mỹ.

Bà Pimchanok Vonkorporn, Giám đốc Văn phòng Chiến lược và Chính sách Thương mại của Bộ Thương mại Thái Lan cho biết: “Hàng thực phẩm xuất khẩu từ Thái Lan đến Mỹ được dự đoán sẽ tăng mạnh,” nếu thuế quan mới được áp dụng.

% tăng/giảm xuất khẩu của các nước Đông Nam Á tới Mỹ (màu xanh dương đậm) và tới Trung Quốc (màu xanh nhạt) trong nửa đầu năm 2019 so với cùng kỳ 2018. Ảnh: Nikkei Asian Review.

Vào ngày 5/8, trong một nghiên cứu đánh giá ảnh hưởng của vòng áp thuế quan mới của Mỹ đối với nền kinh tế châu Á, Morgan Stanley cho biết Việt Nam và Indonesia có thể hưởng lợi lớn trong việc xuất khẩu các mặt hàng phi công nghệ đến Mỹ.

Hàng xuất khẩu từ những nước ASEAN, như Malaysia, Thái Lan, Indonesia và Philippines, cũng không bị ảnh hưởng nhiều bởi thuế quan mới của Mỹ như các nền kinh tế có “mối liên kết thương mại lớn hơn với Trung Quốc”, như Hồng Kông, Hàn Quốc và Đài Loan, những quốc gia/vùng lãnh thổ vốn đã chứng kiến thị phần xuất khẩu toàn cầu của họ bị suy giảm do căng thẳng thương mại Trung-Mỹ, theo báo cáo của Morgan Stanley.

Hàng tiêu dùng như quần áo và thực phẩm thường có biên lợi nhuận thấp, điều đó có nghĩa là nếu bị 10% thuế quan thì các sản phẩm Trung Quốc sẽ chịu ảnh hưởng lớn. Và vì những mặt hàng này không đòi hỏi bí quyết đặc biệt, chúng có thể dễ dàng được thay thế bởi những nước khác.

Từ mùa hè năm 2018, khi Washington áp ba đợt thuế quan lên Trung Quốc, hàng xuất khẩu từ các quốc gia ASEAN đến Mỹ đã tăng vọt. Từ tháng 1 đến tháng 6/2019, xuất khẩu của Việt Nam tăng 27,4%. Thái Lan tăng 17,4% trong khi Singapore tăng 4,8% so với một năm trước.

Sản xuất cũng đang được dịch chuyển đến khu vực này. Bà Deborad Elms, Giám đốc Điều hành Asian Trade Center, cho biết: “Mỗi tuần, chúng tôi nhận được rất nhiều cuộc gọi từ các công ty đa quốc gia lớn, vốn đang tìm kiếm các chuỗi cung ứng”.

Ngay cả những công ty vốn trước đây “bình chân như vại” cũng đang bắt đầu hành động. Theo bà Elms, thuế quan mới sẽ chỉ đẩy nhanh xu hướng.

Nhưng việc thương chiến ngày một leo thang có thể giảm xuất khẩu từ ASEAN đến Trung Quốc. Hàng xuất khẩu từ Trung Quốc đến Mỹ giảm đồng nghĩa Trung Quốc sẽ cần ít nguyên liệu thô và phụ tùng từ Đông Nam Á hơn.

Trong khoảng thời gian từ tháng 1 đến tháng 6/2019, hàng xuất khẩu từ Thái Lan, Indonesia, Singapore và Malaysia đến Trung Quốc đều giảm. Xu hướng này đe dọa sẽ ảnh hưởng tới tăng trưởng của khu vực.

Ngoài ra, còn có nguy cơ các công ty Trung Quốc sẽ chuyển hướng các sản phẩm, vốn dành cho thị trường Mỹ, sang ASEAN, điều này sẽ làm đảo lộn sự cân bằng cung - cầu tại đây.

Ông Ade cho biết: “Việc các sản phẩm từ Trung Quốc tràn đến Indonesia sẽ gây ra một sự ảnh hưởng tiêu cực. Chúng ta nên đặt ra câu hỏi, cán cân thương mại của chúng ta sẽ như thế nào?”