Công ty chứng khoán: Chiều phân cực tỉ USD

Nếu như trước đây, các công ty chứng khoán cạnh tranh bằng phí giao dịch, lãi suất margin, đội ngũ tư vấn thì nay cuộc đua đã bước sang giai đoạn khốc liệt hơn. Khi phí giao dịch tiến dần về 0 đồng, chênh lệch lãi suất margin bị thu hẹp, công nghệ trở thành một trong những mặt trận mới quyết định vị thế. 

Bên cạnh sự thuận lợi về mặt vĩ mô, các công ty chứng khoán đang rất cần huy động vốn lớn để kịp thời đáp ứng nhịp độ phát triển của thị trường, đặc biệt trong bối cảnh Việt Nam được FTSE nâng hạng lên thị trường mới nổi thứ cấp và số lượng tài khoản tăng mạnh (vượt 11 triệu tài khoản tính đến cuối tháng 9/2025). Nhu cầu vốn cấp thiết này đã thúc đẩy hàng loạt các thương vụ IPO ở các công ty chứng khoán, nổi bật là TCBS, VPBankS và VPS vào cuối năm 2025. 

VPBankS, chẳng hạn, đã thông báo chào bán cổ phiếu ra công chúng với mức giá 33.900 đồng/cổ phiếu và số lượng là 375 triệu đơn vị. Tổng giá trị vốn huy động dự kiến đạt gần 12.713 tỉ đồng, trở thành một trong những thương vụ IPO lớn nhất trong lịch sử ngành chứng khoán Việt Nam. 

Chia sẻ với NCĐT, ông Nguyễn Trọng Đình Tâm, Phó Giám đốc Khối Phân tích, Công ty Chứng khoán ASEAN, cho rằng thị trường chứng khoán Việt Nam giao dịch bùng nổ từ quý III/2025 đi cùng với mức đỉnh mới của VN-Index (có thời điểm tiệm cận mốc 1.800 điểm) và nhiều nhóm cổ phiếu. Tương tự với các chu kỳ tăng giá khác trong quá khứ, thị trường tích cực kéo theo làn sóng tăng vốn cũng như IPO của các công ty chứng khoán.

Thanh khoản gia tăng trong giai đoạn bùng nổ của thị trường (nhiều phiên vượt mốc 2 tỉ USD) sẽ kéo theo nhu cầu tiềm năng cho các đợt phát hành. Đồng thời, khi chu kỳ tăng giá đang duy trì, các công ty chứng khoán cũng sẽ mở rộng hoạt động kinh doanh để gia tăng thị phần cũng như tối ưu lợi nhuận.

“Khác với các chu kỳ trước, việc tăng vốn của các công ty chứng khoán trong chu kỳ này đi cùng với sự thay đổi mạnh mẽ về cấu trúc hoạt động. Không chỉ mở rộng các lĩnh vực truyền thống như cho vay (margin) và tự doanh, WealthTech (quản lý tài sản dựa trên công nghệ) đang là xu hướng chính mà nhiều công ty đang hướng tới. Trong đó, Wealth (quản lý tài sản) là mô hình hoạt động với đa dạng các sản phẩm từ cổ phiếu, trái phiếu và sau này là tài sản số, trong khi Tech (công nghệ) thể hiện nỗ lực chuyển đổi số, ứng dụng công nghệ mạnh mẽ của ngành chứng khoán vừa giúp tiết giảm chi phí, vừa tự động hóa nhiều hoạt động trong chu trình kinh doanh”, ông Tâm phân tích. 

Chuyên gia của Công ty Chứng khoán ASEAN phân tích thêm, xu hướng WealthTech cũng đi cùng với mô hình phát triển theo hệ sinh thái để tận dụng lợi thế về hệ thống khách hàng cũng như các sản phẩm sẵn có. Các công ty chứng khoán với công ty mẹ là ngân hàng thương mại có nhiều lợi thế để mở rộng mô hình nói trên.

Ở những giai đoạn trước, các công ty chứng khoán nước ngoài đã từng thắng thế trên thị trường Việt Nam nhờ sự hỗ trợ bởi dòng vốn từ tập đoàn mẹ. Theo ông Nguyễn Thế Minh, Giám đốc Khối Nghiên cứu và Phát triển Khách hàng cá nhân, Công ty Chứng khoán Yuanta Việt Nam, trong cuộc cạnh tranh về chi phí vốn, các công ty chứng khoán nước ngoài thường có chi phí vốn thấp hơn do tiếp cận được nhiều vốn đầu tư giá rẻ. Còn các công ty chứng khoán trong nước vẫn phụ thuộc vào nguồn vốn đi vay hoặc huy động từ khách hàng. Tuy nhiên, hình thức huy động từ khách hàng cũng đang chịu các quy định khắt khe của cơ quan quản lý. 

Hiện nay, chênh lệch lãi suất cho vay giữa các công ty chứng khoán trong và ngoài nước cũng đang ngày càng thu hẹp. Bởi lẽ, những công ty chứng khoán lớn vẫn có khả năng tiếp cận nguồn vốn tín dụng với giá rẻ để tham gia vào cuộc đua. Theo đó, cuộc đua trên thị trường gần như phân cực thành 2 nhóm gồm công ty chứng khoán độc lập và công ty chứng khoán có ngân hàng hậu thuẫn.

Trên thực tế, các ngân hàng đang ngày càng đẩy mạnh việc sở hữu các công ty chứng khoán để hoàn thiện hệ sinh thái của mình, mang dáng vóc của tập đoàn tài chính gồm ngân hàng, chứng khoán và bảo hiểm. Khi NCĐT thực hiện tra cứu lại thông tin, có thể thấy từ ngân hàng quốc doanh đến các ngân hàng thương mại vừa và nhỏ, phần lớn đều sở hữu một công ty chứng khoán.  

“Trong xu thế này, trong giai đoạn 2025-2030, chúng tôi nhận thấy rằng không loại trừ khả năng những công ty chứng khoán trong hệ sinh thái ngân hàng khác như LPBS, ACBS, HDBS…cũng sẽ lên kế hoạch IPO để đáp ứng nhu cầu vốn ngày một cao từ thị trường, tránh phụ thuộc hoàn toàn vào ngân hàng mẹ và đón đầu một làn sóng nâng hạng mới từ MSCI”, Khối Phân tích, Công ty Chứng khoán VNDIRECT nhận định. 

Cũng theo VNDIRECT, việc được gia tăng tiềm lực vốn, tận dụng chi phí vốn hợp lý từ ngân hàng mẹ và khả năng khai thác tập khách hàng nằm trong hệ sinh thái ngân hàng đứng sau đang tạo ra áp lực cạnh tranh rất lớn đối với các công ty chứng khoán truyền thống độc lập. Mảng môi giới đang là phân khúc diễn ra sự cạnh tranh gay gắt nhất. Hoạt động này đang bị biến thành một dịch vụ hàng hóa với cuộc chiến phí giao dịch và hoa hồng khốc liệt. Điều này gây sức ép lên các công ty chứng khoán truyền thống, buộc họ cũng phải có chiến lược tăng vốn hiệu quả để xây dựng tiềm lực tài chính vững mạnh, đủ sức cạnh tranh với nhóm công ty chứng khoán có hệ sinh thái ngân hàng. 

Thực ra, các công ty chứng khoán truyền thống vẫn giữ được lợi thế riêng biệt. Trải qua nhiều chu kỳ thăng trầm của thị trường, họ sở hữu độ linh hoạt cao trong chiến lược, không bị ràng buộc bởi định hướng chung của tập đoàn hay hệ sinh thái mẹ. Cùng với đó là mạng lưới khách hàng tổ chức lớn trong và ngoài nước, nền tảng nghiệp vụ chuyên sâu và đội ngũ lành nghề, những yếu tố giúp họ có thể thực hiện hiệu quả các hoạt động ngân hàng đầu tư và quản lý tài sản. Đây cũng là 2 mảng được kỳ vọng sẽ trở thành nguồn thu bền vững trong bối cảnh làn sóng IPO sôi động và tầng lớp trung lưu đang mở rộng nhanh chóng tại Việt Nam.

Có thể bạn quan tâm 

Cuộc chơi sau nâng hạng