Nghịch lý ngành dầu khí: Thiên thời nhưng không địa lợi

Với nhiều người trong ngành dầu khí, bối cảnh hiện nay tưởng như lý tưởng. Tại Nhà Trắng, họ có một vị tổng thống ủng hộ nhiệt thành nhiên liệu hóa thạch. Chính phủ khắp nơi đang dao động với cam kết loại bỏ nhiên liệu bẩn. Cùng lúc, cơn sốt đầu tư vào các trung tâm dữ liệu ngốn điện đang đẩy nhu cầu năng lượng lên cao. Tin vui nối tiếp khi Mỹ công bố lệnh trừng phạt mới lên các công ty năng lượng Nga, đẩy giá dầu thế giới tăng thêm một nhịp.

Ấy vậy mà, ngành này lại đang chật vật đến lạ. Kể từ đầu năm ngoái, chỉ số S&P 500 của các doanh nghiệp lớn tại Mỹ đạt tổng lợi suất (gồm cả cổ tức) tới 46%. Ngược lại, các tập đoàn dầu khí Mỹ, bao gồm những gã khổng lồ như Chevron và Exxon, chỉ đạt mức khiêm tốn 14%. Các đối thủ tại châu Âu như BP, Eni, Shell và TotalEnergies cũng trong cảnh lép vế tương tự.

Các tập đoàn dầu khí như Chevron hay Exxon ghi nhận mức tăng khiêm tốn chỉ 14%.

Cách đây chưa lâu, việc kinh doanh dầu khí còn phất lên nhờ giá cả leo thang sau căng thẳng Nga - Ukraine vào năm 2022. Kể từ đó, giá dầu tuy biến động nhưng xu hướng chung là giảm, đẩy cả ngành vào thế u ám.

Nhu cầu dầu đang yếu do tăng trưởng kinh tế toàn cầu khiêm tốn và sự bùng nổ xe điện tại Trung Quốc. Trong khi đó, nguồn cung vẫn tăng mạnh. Theo Cơ quan Năng lượng Quốc tế (IEA), thế giới dư thừa trung bình 1,9 triệu thùng/ngày từ tháng 1 đến tháng 9. IEA ước tính con số này có thể lên tới 4 triệu thùng/ngày vào năm sau.

Các lệnh trừng phạt mới nhắm vào dầu Nga khó có thể là cú hích lợi nhuận đáng kể. Dù giá giao ngay tăng mạnh sau tin tức này, giá hợp đồng tương lai lại không biến động nhiều. Nga đã xây dựng một “hạm đội bóng đêm” khổng lồ gồm các tàu chở dầu để né trừng phạt, và có lẽ vẫn tìm được người mua, dù phải bán chiết khấu. Hơn nữa, các nhà cung cấp khác sẵn sàng lấp chỗ trống. Ngay sau khi lệnh trừng phạt được công bố, Bộ trưởng Dầu mỏ Kuwait tuyên bố OPEC sẵn sàng tăng sản lượng để tránh gián đoạn thị trường toàn cầu.

Nhu cầu khí đốt tăng cũng chẳng cứu vãn được tình hình. Đúng là các đại gia công nghệ phương Tây đang quay sang khí đốt để vận hành trung tâm dữ liệu, bất chấp những lời kêu gọi về giảm phát thải. Nhưng tại Mỹ, nơi diễn ra hầu hết hoạt động xây dựng trung tâm dữ liệu, giá khí đốt chưa tăng nhiều do nguồn cung nội địa đã mở rộng để đáp ứng nhu cầu. Cơn khát năng lượng của các hãng công nghệ mang lại lợi ích cho các công ty điện lực (cổ phiếu nhóm này đã tăng vọt) nhiều hơn là cho bên bán khí đốt. Kém tích cực hơn, giá khí đốt tại châu Âu và các nơi khác có thể giảm trong những năm tới khi nguồn cung LNG toàn cầu tăng nhờ các khoản đầu tư lớn vào cơ sở hóa lỏng tại Mỹ và Qatar.

Một dấu hiệu cho thấy các “ông trùm” dầu khí phương Tây đang bi quan về triển vọng tăng trưởng là việc họ hoàn trả tiền mặt cho cổ đông qua cổ tức và mua lại cổ phiếu, thay vì đầu tư mở rộng sản xuất. Theo hãng tư vấn Rystad, bốn đại gia dầu khí phương Tây cùng với BP và Eni đã chi trả kỷ lục 120 tỉ USD cho cổ đông vào năm ngoái. Con số này chiếm 56% tổng dòng tiền hoạt động của họ, cao hơn nhiều mức 30-40% của thập kỷ trước. Tháng 7 vừa qua, Shell đã công bố chương trình mua lại cổ phiếu trị giá 3,5 tỉ USD.

Để có tiền cho các khoản trả này, các “ông lớn” đang cắt giảm chi phí. Exxon cho biết sẽ giảm 3-4% nhân sự. Chevron đang tái cấu trúc theo hướng tinh gọn hơn, có thể giảm đến 20% biên chế. Conoco, một đại gia dầu khí Mỹ khác, cũng đang thắt lưng buộc bụng, tương tự BP và Shell. Đối mặt với tương lai ảm đạm, các gã khổng lồ dầu khí đang buộc phải “tinh giản bộ máy”.

Có thể bạn quan tâm:

AppLovin: “Ngôi sao ẩn” của quảng cáo số

Nguồn The Economist