Nỗ lực phục hưng ngành công nghiệp bán dẫn của Nhật Bản

Nhật Bản đã công bố một kế hoạch mới nhằm phục hồi ngành công nghiệp bán dẫn và trí tuệ nhân tạo của nước này trong nỗ lực giành lại vị thế dẫn đầu về chip. Thủ tướng Shigeru Ishiba cho biết, đầu tuần này rằng đề xuất này sẽ cung cấp hỗ trợ trị giá 10 nghìn tỉ yên (65 tỉ USD) hoặc hơn vào năm tài chính 2030. 

Ông Ishiba phát biểu: “Chúng tôi sẽ xây dựng một khuôn khổ hỗ trợ mới để thu hút hơn 50 nghìn tỉ yên đầu tư công và tư trong 10 năm tới”, đồng thời nói thêm rằng đây sẽ là một phần trong nỗ lực “tái thiết” rộng lớn hơn tại Nhật Bản. Theo truyền thông địa phương, kế hoạch này sẽ là một phần của gói kinh tế toàn diện sẽ được hoàn thiện vào tháng 11 và sẽ được tài trợ thông qua trợ cấp, đầu tư của tổ chức chính phủ và bảo lãnh nợ.

Những anh hùng trong nước

Động thái này diễn ra trong bối cảnh Nhật Bản đang nỗ lực tăng cường và đa dạng hóa chuỗi cung ứng chất bán dẫn của mình, với mục tiêu của chính phủ là tăng gấp ba doanh số bán chip sản xuất trong nước lên hơn 15 nghìn tỉ yên vào năm 2030.

Đơn vị đầu tiên hưởng lợi nhiều khả năng sẽ là Rapidus có trụ sở tại Nhật Bản, một liên doanh sản xuất chip được nhà nước hậu thuẫn, đóng vai trò trung tâm trong nỗ lực phục hồi ngành chip của đất nước. Được thành lập vào năm 2022 bởi chính phủ Nhật Bản, Rapidus nhận được sự hậu thuẫn từ nhiều công ty Nhật Bản, bao gồm Toyota Motor và Sony Group, và đang hợp tác với gã khổng lồ công nghệ IBM của Mỹ. Công ty đã nhận được hơn 2 tỉ USD hỗ trợ của chính phủ với mục tiêu sản xuất hàng loạt chip logic 2 nanomet tiên tiến vào năm 2027. 

Chip logic được sử dụng để xử lý thông tin và hoàn thành nhiệm vụ trong các thiết bị điện tử. Các chip logic tiên tiến nhất được sử dụng trong các công nghệ như trí tuệ nhân tạo, điện toán lượng tử và máy học. 

Chủ tịch Rapidus, ông Tetsuro Higashi, cho rằng công ty là “cơ hội cuối cùng” của Nhật Bản để giành lại vị thế dẫn đầu trên đường đua bán dẫn toàn cầu, khi nước này đang tìm cách bắt kịp các công ty dẫn đầu như Đài Loan và Hàn Quốc. 

Vào những năm 1980, Nhật Bản là quốc gia sản xuất chip hàng đầu thế giới và chiếm hơn một nửa thị trường bán dẫn toàn cầu. Tuy nhiên, đất nước này bắt đầu mất đi vị thế dẫn đầu với sự xuất hiện của các đối thủ cạnh tranh nước ngoài như Taiwan Semiconductor Manufacturing Co., hiện là nhà sản xuất chip theo hợp đồng lớn nhất thế giới và Samsung của Hàn Quốc. Cả Samsung và TSMC đều đã vạch ra kế hoạch bắt đầu sản xuất thương mại chip 2 nanomet vào năm 2025. 

Trong khi đó, Mỹ đã trở thành một nhân tố chủ chốt trong thiết kế chip, với các công ty như Intel và Micron, còn Hà Lan sản xuất thiết bị sản xuất chip tiên tiến nhất thế giới thông qua công ty ASML.

Tính khả thi

Ông Michael Yang, Giám đốc cấp cao về chất bán dẫn tại công ty phân tích và tư vấn Omdia, nói rằng mặc dù đã mất đi vị thế trong sản xuất và chế tạo chất bán dẫn, Nhật Bản vẫn là nước dẫn đầu về một số vật liệu và thiết bị bán dẫn nhất định. Theo ông, thông qua các khoản trợ cấp chip, chủ yếu nhằm mục đích tăng năng lực sản xuất, quốc gia này sẽ có thể mở rộng sang các khía cạnh khác của nguồn cung.

Tuy nhiên, ông Brady Wang, nhà phân tích chất bán dẫn tại Counterpoint Research, cho biết việc giành lại thị trường chip sẽ là một cuộc chiến khó khăn đối với Nhật Bản và đòi hỏi Rapidus phải tìm ra “lối tắt” trong thiết kế và sản xuất chip để đạt đến trình độ tiến bộ của các công ty bán dẫn hàng đầu.

Đại diện của Rapidus cho biết kiến ​​trúc của chip 2 nanomet khác với chip 3 nanomet, khiến việc sản xuất hàng loạt loại chip này trở thành “thách thức hoàn toàn mới đối với tất cả các công ty” và mở ra cơ hội tuyệt vời để thâm nhập thị trường.

Tuy nhiên, trong nỗ lực này, “trợ cấp là điều bắt buộc, nhưng không thể đảm bảo thành công”, ông Wang cho biết và nói thêm rằng TSMC đã mất hơn một thập kỷ để bắt kịp các công ty chip toàn cầu và xây dựng mối quan hệ với khách hàng.

Ông Ken Kuo, Phó chủ tịch nghiên cứu cấp cao tại công ty nghiên cứu thị trường công nghệ TrendForce, cho biết: “Trợ cấp chỉ là yêu cầu cơ bản để gia nhập ngành công nghiệp bán dẫn, nhưng thành công đòi hỏi nhiều biện pháp hỗ trợ hơn, chẳng hạn như nhân tài, công nghệ và kế hoạch chiến lược”.

Ngoài mục tiêu thiết lập một nhà sản xuất chip thống trị tại Nhật Bản, các khoản trợ cấp còn nhằm mục đích thu hút các công ty hàng đầu thế giới từng tiếp quản mảng kinh doanh chip của nước này.  Với sự hỗ trợ từ chính phủ Nhật Bản, các nhà sản xuất chip như TSMC, Samsung Electronics và Intel Corp đã đồng ý đầu tư hàng tỉ USD vào Nhật Bản. Những công ty này là những đơn vị dẫn đầu trong việc sản xuất chip nhớ dùng để lưu trữ dữ liệu, rất cần thiết trong các trung tâm dữ liệu sử dụng cho AI và điện toán đám mây. 

Theo ông Wang của Counterpoint, việc thu hút các công ty như vậy vào Nhật Bản có thể giúp nước này nhanh chóng thúc đẩy sự tích hợp theo chiều dọc trên toàn bộ chuỗi cung ứng và xây dựng hệ sinh thái bán dẫn của mình nhanh hơn. 

 Sản xuất không còn là "phép màu" cho tăng trưởng các nước đang phát triển

Nguồn CNBC