Didi Chuxing: Lời cảnh tỉnh với các start-up kỳ lân Trung Quốc

Người Trung Quốc liệu có mất đi tình yêu với kỳ lân (start-up trị giá từ 1 tỷ USD trở lên) của họ không? Đất nước này là nơi có bốn trong số 10 công ty khởi nghiệp có giá trị nhất thế giới, theo CB Insights. Các công ty Đại lục đã huy động được khoảng 31 tỷ USD từ vốn đầu tư mạo hiểm trong quý II, lần đầu tiên đánh bại Hoa Kỳ, Goldman Sachs ước tính.

Nhưng Didi Chuxing, kỳ lân lớn nhất, đang phải đối mặt với sự tức giận của công chúng, khi hàng ngàn người dùng thân thiết đã xóa ứng dụng gọi xe phổ biến nhất của Trung Quốc, sau khi một phụ nữ thứ hai trong ba tháng đã bị sát hại trong khi sử dụng dịch vụ gọi xe Hitch của nó.

Sự giận dữ mà Didi đang gánh chịu là sự kết hợp giữa định giá và áp lực cao từ các nhà đầu tư để tạo ra lợi nhuận có thể buộc các công ty lạc lối, phá hoại niềm tin của công chúng vào thời điểm nền kinh tế đang chậm lại đang thúc đẩy sự lo lắng ở tầng lớp trung lưu.

Didi, trị giá 56 tỷ USD, đã xin lỗi về vụ việc, đã tạm ngưng dịch vụ Hitch và sa thải hai giám đốc điều hành. Công ty đã đã bị giới truyền thông nhà nước Trung Quốc chỉ trích về các biện pháp an toàn của nó, khi tờ Nhân dân Nhật báo kêu gọi các nhà quản lý để đẩy mạnh giám sát các dịch vụ công nghệ mới.

Hiện người ta vẫn chưa đánh giá hết được hệ quả nào sẽ xảy đến với công ty gọi xe, được hỗ trợ bởi công nghệ khổng lồ bao gồm Alibaba, Tencent và SoftBank. Tuy nhiên, sự cố là một tấm gương cho các doanh nghiệp vốn thu hút nhiều nhà đầu tư lớn, đột nhiên gây ra sự bất mãn của công chúng.

Một ví dụ tương tự là thị trường cho thuê bất động sản - một khu vực khác mà tầng lớp trung lưu cảm thấy bị chèn ép. Quỹ đầu tư mạo hiểm đã đầu tư mạnh vào lĩnh vực cho thuê không gian của Trung Quốc trong năm nay, đặt cược rằng chính sách thuận lợi sẽ dẫn đến các lôi nhuận tốt. Tại Đại hội Đảng Cộng sản Trung Quốc vào tháng 10 năm ngoái, Chủ tịch Tập Cận Bình nói “những ngôi nhà được xây dựng để ở, không phải để đầu cơ.” Nhiều người hiểu rằng đó là một chỉ thị từ trên xuống để phát triển thị trường cho thuê.

Vào tháng Giêng, nhà môi giới bất động sản trực tuyến Ziroom đã huy động được 4 tỷ nhân dân tệ (622 triệu đô-la lúc tỷ giá hối đoái khi đó) trong vòng tài trợ đầu tiên.

Các đợt gọi vốn của start-up trong lĩnh vực cho thuê nhà sau thông điệp của ông Tập.

Khi tiền nóng đến, các công ty phải làm ra lợi nhuận. Trong trường hợp này, điều đó có nghĩa là tăng tiền thuê. Giá cho thuê ở Bắc Kinh, nơi Ziroom có trụ sở, tăng một phần tư trong năm qua, theo một báo cáo của Financial Times trích dẫn công cụ tìm kiếm bất động sản Zhuge. Gía đã tăng lên, như một căn hộ rộng 600 m2 được xây dựng vào năm 1993 ở phía đông của khu thương mại trung tâm của thành phố hiện đang cho thuê 4.960 Nhân dân tệ một tháng, tăng 37% so với một năm trước đây.

Mức tăng lương tối thiệu tại Bắc Kinh.

Để theo kịp mức tăng giá thuê đó,  Bắc Kinh sẽ nâng mức lương tối thiểu của thành phố lên 6%, lên mức 2,120 nhân dân tệ mỗi tháng có hiệu lực vào tháng 9 này. Các nhóm thu nhập thấp hơn, vốn đã không thể mua nhà vì giá đã quá cao, bây giờ sẽ phải chi trả nhiều tiền thuê nhà hơn.

Bị chèn ép

Công nghệ có thể mang lại nhiều lợi ích. Dịch vụ goi xe hơi là rất quan trọng ở Trung Quốc vì các thành phố lớn bị tắc nghẽn và sở hữu một chiếc xe là tốn kém. Nhà môi giới bất động sản trực tuyến có thể làm cho quá trình tìm chỗ ở nhanh hơn, dễ dàng hơn và minh bạch hơn.

Nhưng thế giới vốn mạo hiểm của Trung Quốc có tâm lý không lành mạnh về việc đốt tiền mặt và thực hiện lấy đất. Các mô hình hiện hành là: Một start-up mở rông quy mô lên càng nhanh càng tốt, và một khi nó đạt đến quy mô đủ lớn, nó sẽ có sức mạnh thị trường để tính phí người dùng ở những mức mà nó muốn.

Đã trải qua một vụ sáp nhập lớn, mua lại công ty Trung Quốc của Uber, và gọi được hơn 20 tỷ USD trong sáu năm, Didi chắc chắn chịu áp lực để thể hiện khả năng sinh lời và cung cấp một lối ra (hay còn gọi là IPO) cho những người ủng hộ lâu dài.

Công ty nào cũng phải đối mặt với rủi ro trong việc cân bằng giữa tăng trưởng-lợi nhuận và hình ảnh trước công chúng. Các nhà đầu tư đằng sau những công ty khởi nghiệp lớn nhất Trung Quốc sẽ phải nhớ điều đó.

Nguồn Bloomberg