Sóng lừng tỉ giá

Sau giai đoạn trầm lắng, trong 2 tháng trở lại đây, tỉ giá VND/USD đã bật tăng mạnh. Từ đầu năm đến nay, giá USD tại các ngân hàng tăng khoảng 1.100 đồng, tương đương tăng 4,4%. Dữ liệu của Bloomberg và nhóm nghiên cứu BIDV cho thấy, tính đến cuối tháng 11/2024, đồng VND đã giảm 4,25%. Trong khi đó, đồng USD tăng vọt cùng với nhiều tin tức tiêu cực đã châm ngòi cho đợt bán tháo các đồng tiền thị trường mới nổi. Quy mô của đợt bán tháo này được đánh giá là lớn nhất kể từ thời điểm Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (FED) bắt đầu chiến dịch tăng lãi suất quyết liệt cách đây 2 năm.

Sở dĩ tỉ giá VND/USD tăng là do đồng USD trên thế giới mạnh lên sau khi ông Donald Trump giành chiến thắng trong cuộc bầu cử Tổng thống Mỹ. Tiến sĩ Lê Xuân Nghĩa, chuyên gia kinh tế, cho rằng quan điểm của Tổng thống đắc cử Donald Trump là duy trì đồng USD mạnh nên trong thời gian tới, dù FED có tiếp tục giảm lãi suất, thì khả năng USD vẫn sẽ duy trì sức mạnh. Trường hợp USD Index vẫn xoay quanh mức hiện nay (106 điểm), mà không sụt giảm về dưới 100 điểm nếu FED hạ lãi suất, thì tỉ giá trong nước sẽ neo ở mức như hiện nay. Nhưng nếu USD Index gia tăng, tỉ giá có nguy cơ tăng mạnh.

Cần nhớ lại, trong nhiệm kỳ đầu của Tổng thống Donald Trump, giá VND cũng mất khoảng 2,9%. Trong khi đó, thị trường kỳ vọng nhiệm kỳ mới của ông Donald Trump có thể khiến lạm phát tăng lên. FED theo đó có thể giãn lộ trình giảm lãi suất, thay vì như mong đợi trước đây. Trong báo cáo cập nhật kinh tế mới đây về Việt Nam, Ngân hàng Standard Chartered dự báo, các yếu tố như sự bất ổn trong chính sách thương mại và các biện pháp có thể gây lạm phát dưới thời ông Trump có khả năng làm giảm tính ổn định của chính sách tiền tệ trong khu vực.

Kịch bản này gây khó khăn cho chính sách điều hành tỉ giá của Việt Nam trong năm 2025. Thực tế, cả năm 2024 tỉ giá gây áp lực lớn khiến Ngân hàng Nhà nước đã thực hiện nhiều biện pháp hỗ trợ cho thị trường ngoại hối. Năm 2024 Ngân hàng Nhà nước phải bán ra một lượng không nhỏ ngoại tệ để can thiệp thị trường, khiến dự trữ ngoại hối quốc gia bị hao hụt.

Những năm trước đây chủ yếu phụ thuộc vào thâm hụt thương mại và chênh lệch lãi suất thế giới với trong nước. Tuy nhiên, trong năm 2024 chênh lệch lãi suất là vấn đề gây ra bất ổn về tỉ giá. Chênh lệch lãi suất thường kéo theo việc rút dòng vốn. Ngoài ra, tỉ giá dự báo nhiều khả năng vẫn sẽ chịu áp lực lớn trong năm 2025 không chỉ đến từ các yếu tố bên ngoài mà cả từ những yếu tố bên trong do chính sách tiền tệ sẽ tiếp tục phải nới lỏng để hỗ trợ tăng trưởng kinh tế.

Trong những ngày cuối năm 2024, FED giảm lãi suất tham chiếu thêm 25 điểm cơ bản về 4,25-4,5%. Động thái này khớp với dự báo của nhà đầu tư. Tuy nhiên, FED cũng ra tín hiệu thận trọng hơn về quá trình nới lỏng tiền tệ năm tới. Ông Đinh Đức Quang, Giám đốc Khối Kinh doanh tiền tệ, Ngân hàng UOB Việt Nam, nhận định, chu kỳ cắt giảm lãi suất USD của FED có thể chậm hơn kỳ vọng. Điều này có thể tạo áp lực lên tỉ giá USD so với các đồng tiền khác. Bên cạnh đó, những bất ổn trên toàn cầu cũng là yếu tố ảnh hưởng tỉ giá USD.

Điều này gây khó khăn cho điều hành lãi suất với áp lực từ thị trường quốc tế và tình hình trong nước. Nếu lãi suất cho vay giảm mạnh, tỉ giá có nguy cơ tăng cao, gây mất ổn định kinh tế vĩ mô và tâm lý lo ngại cho nhà đầu tư nước ngoài.

Nhìn lại năm 2024, theo ông Nguyễn Xuân Thành, giảng viên Trường Chính sách công và Quản lý Fulbright, cơ quan quản lý dường như chấp nhận sự biến động mạnh hơn của tỉ giá, thậm chí có thời điểm lên đến gần 5%. “Năm 2024 có điểm đặc biệt là Ngân hàng Nhà nước không can thiệp nhiều để tiền đồng xuống giá, dù có thời điểm sức ép rất lớn, nhưng sau đó cũng ổn định trở lại”, ông Thành phân tích.

Một lý do quan trọng giải thích cho diễn biến trên là vì e ngại cáo buộc thao túng tiền tệ do phía Mỹ cảnh báo. “Việt Nam cần linh hoạt hơn, không can thiệp một chiều, tiền đồng sẽ có lúc lên lúc xuống”, ông Thành bình luận.

Do đó, Việt Nam vẫn kỳ vọng duy trì chính sách điều hành tỉ giá linh hoạt trong năm 2025 nhằm mục tiêu hỗ trợ cho hoạt động xuất nhập khẩu, cân đối vĩ mô, thu hút vốn đầu tư nước ngoài và thúc đẩy hoạt động kinh tế trong nước.

Tiến sĩ Cấn Văn Lực, thành viên Hội đồng Tư vấn Chính sách Tài chính - Tiền tệ Quốc gia, cũng nhận định tỉ giá sẽ ổn định hơn trong thời gian tới. Lý do là mối quan hệ cung cầu ngoại tệ của Việt Nam vẫn tương đối tốt. Bên cạnh đó, FED sẽ tiếp tục lộ trình cắt giảm lãi suất, dù tốc độ có thể chậm lại. Điều này sẽ giúp thu hẹp chênh lệch lãi suất giữa USD và VND trong thời gian tới. Do đó, nhóm nghiên cứu BIDV dự báo mức mất giá của VND sẽ dao động từ 3,5-4% trong năm nay và sẽ dịu bớt trong năm 2025 với mức giảm giá là 2,5-3%.