Người Việt sống chất

Trong một thế giới siêu kết nối và không ngừng bận rộn, định nghĩa về sự sang trọng và thành công đang trải qua một cuộc cách mạng sâu sắc. Vật chất không còn là thước đo duy nhất. Thay vào đó, khả năng làm chủ thời gian và không gian, 2 tài nguyên ngày càng khan hiếm cùng với những trải nghiệm “sống chất” đang trở thành đỉnh cao của một cuộc sống viên mãn và thịnh vượng. 

Xu hướng “Premium Wellbeing”, phong cách sống chất lượng cao hay phong cách sống tinh hoa, không chỉ là trào lưu nhất thời mà là sự chuyển dịch về nhận thức, nơi con người không chỉ muốn sống lâu hơn mà còn muốn sống khỏe mạnh hơn, vui vẻ hơn và có ý nghĩa hơn. Đặc biệt tại Việt Nam, một quốc gia đang đối mặt với tốc độ già hóa dân số nhanh chóng và những áp lực của cuộc sống hiện đại, xu hướng này đang mở ra các thị trường kinh doanh mới và định hình lại cách con người chăm sóc bản thân, gia đình và cộng đồng trong tương lai.

Những góc nhìn đa chiều về xu hướng Premium Wellbeing đã được chia sẻ rộng rãi tại Hội thảo và Trải nghiệm: Quản trị lối sống toàn diện 2025, diễn ra trong 2 ngày 18/9 và 19/9 tại Galaxy Sala Thiso Mall, TP.HCM. Sự kiện này được đồng tổ chức bởi GG Corporation, GG Young, G79 Auto, Vietnam Business Review và Galaxy Cinema, quy tụ nhiều chuyên gia hàng đầu trong lĩnh vực định hình phong cách sống chất lượng cao.

Cách mạng tuổi thọ thúc đẩy “nền kinh tế bạc”

Thế giới đang đứng trước một cuộc cách mạng về tuổi thọ, với tốc độ già hóa dân số tăng nhanh đáng lo ngại. Theo thông tin từ Liên Hiệp Quốc, dự kiến đến năm 2050, cứ 6 người trên thế giới thì có 1 người trên 65 tuổi, tương đương khoảng 1,5 tỉ người. Tuổi thọ trung bình của người Việt đạt 74,7, cao hơn các quốc gia cùng mức sống.

Phiên đối thoại “Nghệ thuật trường sinh”. Ảnh: TL.

Tại Việt Nam, bác sĩ CKI Vũ Thanh Vy, Hệ thống Y tế 315, cho biết tỉ lệ già hóa dân số của Việt Nam hiện gia tăng khá nhanh, một phần nguyên nhân là do tỉ suất sinh chậm, giới trẻ kết hôn trễ và hạn chế sinh con. 

Theo công bố của Quỹ Dân số Liên Hiệp Quốc, dự kiến vào năm 2036, Việt Nam sẽ bước vào giai đoạn dân số già, với tỉ lệ người từ 60 tuổi trở lên chiếm 20% và tỉ lệ người từ 65 tuổi trở lên trên 14%. Khảo sát của Cimigo cũng chỉ ra đến năm 2034, 1/5 người Việt Nam sẽ trên 60 tuổi, tương đương khoảng 20 triệu người. 

Tuy nhiên, thách thức không nằm ở việc sống lâu mà là sống tốt hơn. Tuổi thọ cao mà thiếu sức khỏe sẽ trở thành gánh nặng cho gia đình, xã hội và nền kinh tế. Thực tế, dù tuổi thọ cao hơn, tuổi sức khỏe của người Việt lại thấp, bởi từ 64 tuổi mắc nhiều bệnh mạn tính. 

Số liệu của Tổng hội Y học Việt Nam cho thấy, tại Đông Nam Á, tuổi thọ của nam giới Việt Nam xếp thứ 5 và nữ giới xếp thứ 2, song số năm mắc bệnh cao. Cụ thể, mỗi người Việt sống trung bình khoảng 10 năm với bệnh tật, làm giảm đáng kể số năm sống khỏe mạnh. Trong khi đó, người Nhật có tuổi thọ cao hơn, đạt 86 tuổi và có thể sống khỏe mạnh đến 80 tuổi.

 Nhận thức này là động lực chính thúc đẩy sự ra đời của xu hướng sống chất lượng cao, một phong cách sống không chỉ chú trọng đến số lượng mà còn đề cao chất lượng của cuộc sống, hướng đến mục tiêu sống khỏe mạnh, viên mãn và thịnh vượng. 

Khoa học cũng đang mở ra những chân trời mới về tuổi thọ. Một nghiên cứu công bố trên Tạp chí Nature Communications vào năm 2021 bởi các nhà khoa học từ Gero, một công ty công nghệ sinh học Singapore, đã chỉ ra rằng “giới hạn cứng” của tuổi thọ con người có thể đạt tới 120-150 năm. Mục tiêu “cải lão hoàn đồng” này không còn là viễn tưởng, khi giới siêu giàu, dẫn đầu là các gã khổng lồ công nghệ ở Thung lũng Silicon, đã rót 5 tỉ USD vào hàng loạt công ty với 3 mục tiêu chính: thay đổi bản chất quá trình lão hóa ở cấp độ tế bào, phát triển các liệu pháp điều trị bệnh liên quan đến tuổi tác và thương mại hóa các sản phẩm, dịch vụ cải thiện sức khỏe, kéo dài tuổi thọ.

Trong bối cảnh toàn cầu đó, Việt Nam đang trải qua quá trình già hóa dân số còn nhanh hơn, dự kiến sẽ trở thành xã hội già hóa trong vòng chưa đầy 20 năm. Điều này đặt ra một bài toán lớn về chăm sóc người cao tuổi, khi hệ thống hiện tại chưa được chuẩn bị tốt. Việc chăm sóc chủ yếu là tự phát, thiếu chuyên môn và manh mún, với chưa tới 30% xã/phường có dịch vụ chăm sóc người cao tuổi. 

Hơn nữa, 80% người cao tuổi mong muốn được chăm sóc tại nhà, nhưng hơn 66% trong số họ lại không có lương hưu hay sự hỗ trợ tài chính. Nhiều người trẻ đang phải gánh vác trách nhiệm kép: vừa nuôi con, vừa chăm sóc cha mẹ già, gây áp lực công việc, tài chính và gánh nặng tinh thần.

Tuy nhiên, sự già hóa này không chỉ là thách thức mà còn là một cơ hội vàng để thúc đẩy tăng trưởng trên hàng loạt lĩnh vực. Thị trường chăm sóc người cao tuổi tại Việt Nam, dù còn nhỏ, nhưng đang tăng trưởng nhanh chóng, dự kiến sẽ tăng gấp đôi trong thập kỷ tới. 

WeCare 247 dẫn báo cáo của Tram Research 2024 cho thấy, quy mô thị trường được dự báo đạt 4,8 tỉ USD vào năm 2034, tăng từ 2,6 tỉ USD năm 2023, với tốc độ tăng trưởng kép hằng năm (CAGR) là 7,7%. So với Thái Lan (6,6 tỉ USD năm 2023, 10,6 tỉ USD năm 2034) và toàn khu vực Đông Nam Á (9 tỉ USD năm 2023, 12 tỉ USD năm 2034), thị trường Việt Nam tuy đi sau về quy mô nhưng lại dẫn đầu về tốc độ tăng trưởng. Điều này mở ra cơ hội vàng cho những người tiên phong trong các lĩnh vực như chăm sóc y tế, bất động sản, bảo hiểm và công nghệ. 

“Nền kinh tế bạc” Việt Nam được định hướng phát triển dựa trên 4 trụ cột chính: chăm sóc sức khỏe, nhân lực, công nghệ và hạ tầng. Khi 4 yếu tố này phát triển đồng bộ, “nền kinh tế bạc” hứa hẹn sẽ trở thành động lực mới cho xã hội, đồng thời kiến tạo một hệ sinh thái chăm sóc bền vững.
 
Sự trỗi dậy của lối sống mới

Từ “ăn no, mặc ấm” rồi “ăn ngon, mặc đẹp”, cùng với đà phát triển của kinh tế xã hội, người dân Việt Nam đang chuyển biến nhận thức sâu sắc hơn về việc xác lập một lối sống có sức khỏe - tinh thần tốt nhất. Bà Thương La, Giám đốc Điều hành Cimigo Vietnam, đã trình bày khảo sát “Xu hướng xác lập phong cách sống tại Việt Nam” về chủ đề “Sống khỏe”. Khảo sát này đã phỏng vấn hơn 1.000 người dân Việt Nam từ 18-44 tuổi tại cả khu vực thành thị và nông thôn của 4 tỉnh, thành đại diện (miền Bắc, miền Trung, Đông Nam Bộ và đồng bằng sông Cửu Long), với thu nhập hộ gia đình hằng tháng từ 10 triệu đồng trở lên. Nghiên cứu này đã phân loại 4 nhóm phong cách sống điển hình tại Việt Nam: nhóm hướng đến lối sống năng động - lành mạnh (48%); nhóm lối sống cân bằng (27%); nhóm lựa chọn lối sống chậm rãi (14%); nhóm lựa chọn lối sống bận rộn (11%)…

Những dữ liệu này cho thấy nhận thức của người Việt Nam về việc sống khỏe đã tăng lên đáng kể và họ hiểu rằng phong cách sống là một quyết định chủ động, có tác động trực tiếp đến sức khỏe thể chất và tinh thần. Sự dịch chuyển này đã tạo nên sự bùng nổ của nhiều loại hình dịch vụ và sản phẩm chăm sóc sức khỏe, từ phòng gym, yoga, các môn thể thao mới cho đến thực phẩm chức năng và các dịch vụ chăm sóc sức khỏe tinh thần. Người Việt cũng ngày càng đề cao sự kết hợp giữa giá trị truyền thống (gia đình, cộng đồng) và xu hướng hiện đại (ăn uống khoa học, quản lý stress).

“Trong tương lai, Cimigo dự đoán lối sống năng động và cân bằng sẽ tiếp tục chiếm ưu thế và là xu hướng chủ đạo, đặc biệt trong giới trẻ. Lối sống bận rộn vẫn sẽ tồn tại nhưng nhu cầu hỗ trợ từ công nghệ và dịch vụ y tế sẽ tăng cao để duy trì chất lượng cuộc sống. Lối sống chậm rãi cũng sẽ được duy trì, phản ánh một phần bản sắc văn hóa Việt Nam”, bà Thương La nhận định.

“Premium Wellbeing không chỉ là sự kết hợp của lối sống lành mạnh mà còn là việc tích hợp những tiến bộ khoa học công nghệ, đặc biệt là y học trường thọ (longevity medicine) để đạt được một cuộc sống khỏe mạnh và viên mãn ở mọi lứa tuổi”, bà Lưu Bảo Hương, Chủ tịch GG Corporation, lưu ý.

Trong đó, y học lối sống (lifestyle medicine) tạo dựng một cuộc sống lành mạnh với không khí sạch, nước sạch, giảm đường, muối, mỡ, không hút thuốc, uống rượu, bia quá đà, vận động/tập thể dục đúng và đủ... Y học tái tạo (regenerative medicine) ứng dụng các trị liệu tiên tiến như trị liệu gen, tế bào gốc, exosome, vật liệu sinh học để tái tạo các mô tạng bị tổn thương, tăng cường khả năng miễn dịch và tự làm lành của cơ thể, duy trì sinh lực tuổi xuân. 

Ông Danny Võ, đồng sáng lập và chuyên gia sức khỏe tinh thần của wellness360, Ủy viên Ban cố vấn Hội Quân dân y Việt Nam, chỉ ra nghịch lý của lối sống hiện đại là khi con người theo đuổi cuộc sống thượng lưu, họ thường tập trung vào những yếu tố bên ngoài như vật chất, hàng hiệu và địa vị. Điều này dẫn đến việc bỏ quên hệ điều hành bên trong là sức khỏe tinh thần. Ông ví von sức khỏe tinh thần giống như nền móng của ngôi nhà, dù không nhìn thấy, nhưng quyết định sự vững chắc của toàn bộ cấu trúc.  

“Một lối sống cao cấp không nhất thiết phải gắn với xa xỉ. Nó bắt đầu từ những lựa chọn nền tảng”, bà Lưu Bảo Hương nói. Chẳng hạn, vận động là phương thuốc đơn giản và không tốn kém để chống trầm cảm, cũng như cải thiện tuần hoàn. Bà đặc biệt nhấn mạnh sự gắn kết thân - tâm, khi không thể nào có một tinh thần minh mẫn trong một cơ thể kiệt quệ. Cuối cùng, sự tử tế là lối sống cao cấp không tốn tiền, vừa tạo ra năng lượng tích cực cho bản thân, vừa truyền cảm hứng cho thế hệ sau. Đó mới chính là nền tảng cho một hành trình sống lâu dài và bền vững.

Theo ông Danny Võ, nhiều người giàu có vẫn đối mặt với vấn đề tâm lý, cho thấy sự mất cân bằng khi quá tập trung vào vật chất bên ngoài mà quên đi “hệ điều hành bên trong”. Để “cập nhật hệ điều hành” này, các doanh nhân bận rộn có thể thực hành những phương pháp đơn giản như hít thở sâu, dành 30 phút không dùng công nghệ trước khi ngủ, viết nhật ký biết ơn và chia sẻ cảm xúc với người tin cậy. “Đôi khi chỉ cần vài nhịp hít thở sâu để tái tạo năng lượng, 30 phút buổi tối tạm xa thiết bị công nghệ hoặc một cuộc trò chuyện tin cậy cũng đủ để giải tỏa áp lực. Thường thì 80% vấn đề được gỡ bỏ khi người trong cuộc được lắng nghe trọn vẹn”, ông chia sẻ.

Phiên đối thoại “Kiến tạo năng lượng sống cho gia đình thân yêu”. Ảnh: TL.

Hệ sinh thái chăm sóc bền vững

Đối với doanh nghiệp, sự gia tăng ý thức về sống khỏe ở người dân Việt Nam là cơ hội rất lớn cho các đơn vị trong lĩnh vực thực phẩm, y tế, dịch vụ cộng đồng và công nghệ phát triển các giải pháp về sức khỏe. Những sản phẩm và dịch vụ cần được thiết kế cá nhân hóa và tùy chỉnh theo từng phong cách sống của người Việt để mang lại giá trị cao, đặc biệt là nhu cầu đối với thực phẩm sạch, lành mạnh và tiện lợi. 

Cùng chia sẻ quan điểm về việc doanh nghiệp cũng nên góp phần giảm tải áp lực cho các gia đình hiện nay, đặc biệt là phụ nữ, ông Nathan Đỗ, nhà sáng lập kiêm Giám đốc Công ty Trách nhiệm Hữu hạn bTaskee, cho rằng sức khỏe tinh thần khó đo đếm bằng tài chính và doanh nghiệp có thể tùy vào năng lực để bắt đầu. 

“Mọi người nên dành nhiều thời gian hơn cho gia đình. Những công việc không quá quan trọng đã có các dịch vụ hỗ trợ, hãy tập trung vào những khoảnh khắc bên người thân vì thời gian đã trôi qua sẽ không thể lấy lại được”, ông Nathan Đỗ nói.

Về vấn đề này, bác sĩ CKII Bùi Hoàng Mai Anh, Hệ thống Y tế 315, cho biết, là một trong những trụ cột của gia đình nhưng áp lực mà phụ nữ phải đối mặt sau khi sinh là rất lớn. Chính vì vậy, để mang lại tiện ích cho các bà mẹ, Hệ thống Y tế 315 đã mở nhiều phòng khám liên chuyên khoa và cung cấp các dịch vụ hỗ trợ sau sinh. Các bà mẹ có thể được tư vấn online hoặc trực tiếp về sức khỏe.

Trong khi đó, theo ông Nguyễn Việt Hồng, Giám đốc Giải pháp Doanh nghiệp, LivWell Việt Nam, để xây dựng văn hóa sức khỏe mà không tốn nhiều chi phí, doanh nghiệp có thể tổ chức các hoạt động đơn giản như đi bộ hoặc trao đổi kiến thức về dinh dưỡng và thể chất. “Doanh nghiệp quan tâm đến văn hóa sức khỏe sẽ có lợi nhuận cao hơn, tinh thần làm việc của nhân viên tốt hơn và tạo đà phát triển bền vững”, ông nói.

Có thể thấy, tại Việt Nam, phát triển “nền kinh tế bạc”, thị trường chăm sóc người cao tuổi, là một động lực kinh tế mới, thúc đẩy tăng trưởng trong chăm sóc sức khỏe, nhà ở, bảo hiểm và công nghệ. Việc xây dựng một hệ sinh thái chăm sóc bền vững cần tập trung vào phát hiện sớm và chăm sóc bệnh mạn tính, nâng cao chuẩn đào tạo nhân lực, giúp gia đình chuyển từ chữa bệnh sang phòng bệnh, xây dựng hệ sinh thái nhà ở và dịch vụ cho người cao tuổi. 

Chẳng hạn, theo ông Huân Lê, Phó Tổng Giám đốc WeCare 247, người chăm sóc chuyên nghiệp đóng vai trò quan trọng, thay thế nhân sự y tế và cả gia đình để ở bên cạnh người thân. Những người hoạt động trong lĩnh vực này cần được xã hội ghi nhận như một nghề nghiệp chính thức. “Một trong những nỗ lực của WeCare 247 là thúc đẩy sự ghi nhận của xã hội về sự khác biệt giữa người giúp việc và người chăm sóc. Người chăm sóc cần có chuyên môn và kiến thức để hỗ trợ đúng lúc, đặc biệt trong những “giờ vàng” quan trọng cho sức khỏe”, ông Huân Lê nói.

Giáo dục cộng đồng về tầm quan trọng của việc cân bằng thời gian sử dụng màn hình và hoạt động ngoài trời, đặc biệt với trẻ em, là rất cần thiết. Ảnh: Shutterstock.

Mặc dù xu hướng Premium Wellbeing đang phát triển mạnh mẽ, việc thực hành nó vẫn còn đối mặt với nhiều thách thức, đồng thời cũng mở ra những giải pháp sáng tạo trong bối cảnh Việt Nam chưa chuẩn bị tốt cho việc chăm sóc người cao tuổi, thiếu viện dưỡng lão, nhân lực chuyên môn và dịch vụ chăm sóc còn manh mún. 

Một số liệu pháp y học trường thọ, công nghệ cao như trị liệu gen, tế bào gốc có thể còn đắt đỏ và chưa phổ biến. Việc tìm kiếm thực phẩm sạch, lành mạnh cũng gặp rào cản về chi phí và tính tiện lợi. Dù nhận thức về sức khỏe đã tăng, nhưng việc duy trì lối sống lành mạnh lâu dài và thay đổi thói quen bị động vẫn là một thách thức. Đặc biệt, giới trẻ dễ bị ảnh hưởng bởi thông tin tiêu cực trên mạng xã hội, dẫn đến stress và trầm cảm.

Giải pháp được các chuyên gia đưa ra là doanh nghiệp cần tập trung vào phát triển những giải pháp tiện lợi nhưng vẫn đảm bảo chất lượng và dinh dưỡng, phù hợp với từng phong cách sống như các bữa ăn chế biến sẵn lành mạnh, ứng dụng quản lý sức khỏe và giảm stress. 

Y học trường thọ cần được phổ biến rộng rãi hơn thông qua những phương pháp y học chính xác, dự phòng và lối sống, giúp mọi người có thể tiếp cận với chi phí hợp lý, khuyến khích các hoạt động thể chất đơn giản, không tốn kém như đi bộ, chạy bộ. Cần có chính sách hỗ trợ nâng cao chất lượng nguồn nhân lực và hạ tầng, phát triển các viện dưỡng lão, đào tạo chuyên môn cho nhân viên chăm sóc và mở rộng dịch vụ chăm sóc tại nhà theo chuẩn mực. 

Bên cạnh đó là việc tích hợp công nghệ vào chăm sóc sức khỏe như ứng dụng giải mã gen để cung cấp thông tin cá nhân hóa về sức khỏe, từ đó mỗi người có thể điều chỉnh lối sống phù hợp nhất với cơ địa của mình. Công nghệ cũng có thể hỗ trợ trong việc quản lý thời gian, giấc ngủ và giảm căng thẳng. 

Giáo dục cộng đồng về tầm quan trọng của việc cân bằng thời gian sử dụng màn hình và hoạt động ngoài trời, đặc biệt với trẻ em, là rất cần thiết. Tạo ra không gian sống xanh, gần gũi thiên nhiên, khuyến khích sự tương tác với nghệ thuật (hội họa, âm nhạc, mùi hương) để nuôi dưỡng tâm hồn và sức khỏe tinh thần cũng là những giải pháp quan trọng. Tiếp tục nghiên cứu và ứng dụng các công nghệ y học tái tạo tiên tiến như trị liệu gen, tế bào gốc để chữa lành tổn thương, tăng cường miễn dịch và kéo dài tuổi thọ khỏe mạnh.

“Trong chăm sóc sức khỏe, không có gì đúng cho tất cả mọi người. Mỗi bản báo cáo gen giống như một cuốn sách hơn 500 trang viết riêng cho bạn”, bà Phạm Vũ Thanh Giang, đồng sáng lập Genetica, nói. Bà cho biết gen chỉ chiếm khoảng 35% kết quả sức khỏe, còn lại 65% phụ thuộc vào môi trường và lối sống, chính là sự tương tác giữa gen và ngoại cảnh. Báo cáo gen có thể giúp mỗi người hiểu rõ cơ chế sản sinh hormone hạnh phúc hay hormone căng thẳng, từ đó điều chỉnh thói quen sống. 

Có thể bạn quan tâm 

Phóng sự ảnh Hội thảo và Trải nghiệm: Quản trị Lối sống toàn diện 2025