Cuộc đua trở thành siêu cường quốc AI tại Trung Đông

Một trong những nơi lý tưởng nhất để thấy được cuộc cạnh tranh trí tuệ nhân tạo đang diễn ra của các quốc gia vùng Vịnh là bên trong một tòa nhà đơn điệu nằm tại một khu công nghiệp gần sân golf ở ngoại ô Dubai. Tuy không có cửa sổ nhưng cơ sở này vẫn mát mẻ và cực kỳ sạch sẽ. Tại lối vào bố trí một tấm thảm trải sàn màu xanh dính để ngăn các hạt cát lạc vào bên trong. Giống như cái nóng thiêu đốt bên ngoài, bất kỳ hạt bụi sa mạc nào cũng có thể gây nguy hiểm cho các thiết bị trị giá hàng triệu USD được cất giữ bên trong.

Khu phức hợp rộng 23.648 foot vuông đã được khai trương vào tháng 9/2023 sau 18 tháng xây dựng. Đây là cơ sở thứ 4 tại Các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất được điều hành bởi Equinix, nhà phát triển trung tâm dữ liệu có trụ sở tại Thành phố Redwood, California. Công ty cũng đang cân nhắc việc mở rộng sang nước láng giềng Ả Rập Saudi.

Kiến ​​trúc của trung tâm dữ liệu Equinix IBX ở Dubai có tên DX3. Ảnh: Equinix.

Chạy nước rút

Ả Rập Saudi và UAE đều muốn trở thành siêu cường AI trong khu vực và sự cạnh tranh mới chớm nở của họ đã khởi động một cuộc đua xây dựng các trung tâm dữ liệu sa mạc đắt tiền để hỗ trợ công nghệ. Chỉ riêng các trung tâm dữ liệu sẽ không biến bất kỳ quốc gia nào thành cường quốc về AI, nhưng không quốc gia nào có thể đạt được mục tiêu nếu không có chúng. Với việc xây dựng các trung tâm dữ liệu trong nước, các quốc gia mong muốn khách hàng có thể dễ dàng và nhanh chóng truy cập dịch vụ, bên cạnh đó còn có lý do địa chính trị, vì dữ liệu có giá trị được lưu trữ trong máy chủ sẽ phải tuân theo các quy định của địa phương và được cách ly khỏi sự can thiệp của nước ngoài.

Tại Ả Rập Saudi, nơi nền kinh tế vẫn phụ thuộc nhiều vào hydrocarbon, công nghệ AI là một phần trong chiến lược Tầm nhìn 2030 của Thái tử Mohammed bin Salman, nhằm xác định các nguồn doanh thu mới. Theo chiến lược này, nhiều trung tâm nghiên cứu lớn đã được xây dựng cùng với các bộ chuyên trách về AI, bên cạnh đó còn phát triển các mô hình ngôn ngữ lớn tương tự như ChatGPT của OpenAI, và UAE. Theo FT, cả hai quốc gia này đều đang tích trữ hàng nghìn con chip tùy chỉnh. Vừa qua Giám đốc Điều hành OpenAI, Sam Altman, cũng đã gặp các quan chức chính phủ và nhà đầu tư ở UAE để thảo luận về cách khu vực tư nhân có thể làm việc với các quốc gia để hỗ trợ cơ sở hạ tầng AI quy mô lớn.

Vào đầu tháng 3, Abu Dhabi đã công bố một quỹ đầu tư AI với quy mô có thể lên tới 100 tỉ USD trong vòng vài năm tới, trong khi quỹ tài sản có chủ quyền của Ả Rập Saudi đang đàm phán với quỹ đầu tư mạo hiểm Andreessen Horowitz về việc phân bổ tới 40 tỉ USD đầu tư vào AI. Ông Kamel Al-Tawil, Giám đốc Điều hành của Equinix tại Trung Đông và Bắc Phi cho biết: “Khu vực này thân thiện với doanh nghiệp. Nền kinh tế rất mạnh. Giá điện ổn định. Chúng tôi đang thấy rất nhiều động lực.”

So với các trung tâm dữ liệu Tây Âu, các nước vùng Vịnh có xu hướng tụt hậu hơn. Theo công ty nghiên cứu DC Byte  vào cuối năm 2023, UAE có công suất trung tâm dữ liệu là 235 MW và Ả Rập Saudi có 123 MW, so với 1.060 MW của Đức. Để thu hẹp khoảng cách, UAE đang có kế hoạch mở rộng công suất thêm 343 megawatt và Ả Rập Saudi cho biết họ muốn bổ sung thêm 467 megawatt trong vài năm tới.

Cuộc đua trung tâm dữ liệu tại vùng Vịnh. Ảnh: Bloomberg.

Một báo cáo gần đây của PwC ước tính rằng đến năm 2030, AI sẽ đóng góp 96 tỉ USD cho nền kinh tế của UAE và 135 tỉ USD cho nền kinh tế của Ả Rập Saudi, đưa hai quốc gia này chỉ đứng sau Trung Quốc và Bắc Mỹ là những khu vực mà AI sẽ có tác động lớn nhất đến tổng sản phẩm quốc nội.

Lợi thế riêng

UAE tuy nhỏ hơn nhưng có một số lợi thế. Theo DC Byte, họ bắt đầu xây dựng các trung tâm dữ liệu cách đây hơn hai thập kỷ như một phần của sáng kiến ​​Thành phố Internet Dubai, bao gồm cả các trung tâm đổi mới và không gian văn phòng, đồng thời có 52 trung tâm dữ liệu đang hoạt động. Ông Colm Shorten, Giám đốc cấp cao của Jones Lang LaSalle, công ty vận hành các trung tâm dữ liệu trong khu vực, cho biết UAE là quốc gia am hiểu công nghệ nhất trong số các quốc gia vùng Vịnh nhờ sẵn sàng thử nghiệm các kỹ thuật và thiết bị mới. 

Trọng tâm trong các nỗ lực AI của UAE là tập đoàn công nghệ G42, do cố vấn an ninh quốc gia Sheikh Tahnoon bin Zayed Al Nahyan làm chủ tịch. G42 đầy tham vọng họ đang hợp tác với Cerebras Systems, một công ty khởi nghiệp có trụ sở tại Sunnyvale, California, về các chip tùy chỉnh để cạnh tranh với Nvidia Corp. Khazna, đơn vị trung tâm dữ liệu của tập đoàn, hiện có 23 cơ sở hoạt động trong nước và có 7 trung tâm khác đang được xây dựng. Một số cơ sở này sẽ được dành để lưu trữ các máy chủ đám mây cho Microsoft, một trong những đối tác của G42. 

Nhu cầu đối với các trung tâm dữ liệu tại các quốc gia vùng Vịnh. Ảnh: Bloomberg.

Ngược lại, Ả Rập Saudi có 60 trung tâm dữ liệu, theo DC Byte, nhưng nhiều trung tâm có công suất điện thấp hơn các cơ sở của Tiểu vương quốc. Gần một nửa số khu phức hợp của quốc gia được xây dựng bởi Center3, một công ty con của công ty viễn thông lớn nhất nước. Các gã khổng lồ công nghệ Trung Quốc Alibaba Group và Tencent cũng vận hành các trung tâm dữ liệu ở nước này và nhà phát triển bất động sản cao cấp Damac Properties Dubai đã cam kết chi 600 triệu USD cho các trung tâm dữ liệu ở đó. Vào tháng 3, Ả Rập Saudi đã công bố cam kết đầu tư 10 tỉ USD từ các công ty công nghệ, bao gồm Amazon, vào các trung tâm dữ liệu.

Tuy nhiên, nền chính trị của Ả Rập Saudi, cũng như các quy định nghiêm ngặt về tội phạm mạng và bảo vệ dữ liệu được cho là nguyên nhân cản trở các công ty đa quốc gia làm việc tại nước này.

Nhưng Ả Rập Saudi đưa ra mức giá năng lượng thấp hơn. Theo ông Al-Tawil, Giám đốc Điều hành Equinix, UAE đã tổ chức “rất nhiều cuộc thảo luận” về một khoản trợ cấp tương tự, nhưng không có công bố cụ thể nào. Ả Rập Saudi cũng đang xem xét các kế hoạch giúp các công ty nước ngoài dễ dàng hơn trong việc đảm bảo được phê duyệt và cấp phép xây dựng cơ sở hạ tầng kỹ thuật số.

Song, thách thức lớn nhất cho cả hai quốc gia sa mạc này là đảm bảo nguồn năng lượng và nước đủ để vận hành và làm mát các trung tâm dữ liệu, nơi mà một khi ngừng hoạt động thì hệ quả rất tốn kém.

Có thể bạn quan tâm:

 Nhật Bản chậm chân trong việc thúc đẩy doanh nghiệp SME

Nguồn Bloomberg