Robotaxi Trung Quốc đạp ga ra biển lớn

Một chuyến đi trên chiếc taxi robot (robotaxi) của Pony.ai mang lại cảm giác vừa quen vừa lạ. Quen ở chỗ tiếng còi xe vẫn inh ỏi “nhiệt tình” như mọi chiếc taxi khác tại Trung Quốc. Nhưng lạ ở chỗ vô lăng tự xoay và màn hình hiển thị các phương tiện xung quanh, tạo nên trải nghiệm đậm chất tương lai.

Pony.ai chỉ là một trong số các công ty Trung Quốc đã triển khai dịch vụ taxi tự lái trong vài năm gần đây. Apollo Go, dịch vụ thuộc “gã khổng lồ” công nghệ Baidu, đang dẫn đầu với hơn 1.000 xe tự lái (chủ yếu ở nội địa) và nuôi tham vọng vận hành 20.000 chiếc trên toàn cầu vào năm 2027. Pony.ai hiện có mặt tại bốn thành phố, trong khi WeRide có ba.. CaoCao Mobility, mảng gọi xe của hãng xe Geely, cũng bắt đầu thử nghiệm tại hai thành phố. Một hệ sinh thái rộng lớn đang hình thành. Startup phần mềm Momenta hợp tác sản xuất robotaxi với hãng xe nhà nước SAIC, trong khi hãng xe điện Xpeng tuyên bố sẽ bắt đầu sản xuất robotaxi chuyên dụng vào năm tới.

Ngân hàng HSBC nhận định ngành robotaxi Trung Quốc đang đứng trước ngưỡng cửa bùng nổ thương mại. Goldman Sachs dự báo doanh thu sẽ tăng vọt từ hơn 50 triệu USD năm nay lên gần 50 tỉ USD vào năm 2035. Và khi đó đội xe 1,9 triệu chiếc sẽ chiếm 25% tổng lượng xe gọi công nghệ. UBS thậm chí còn lạc quan hơn với con số 180 tỉ USD vào cuối những năm 2030.

Xét trên một số tiêu chí, Trung Quốc đang vượt mặt Mỹ. Hơn 50 thành phố cho phép thử nghiệm xe tự lái trên đường công cộng, trong đó ít nhất 10 nơi đã vận hành thương mại, gấp đôi con số tại Mỹ. Tiềm năng thị trường cũng rất lớn, với 139 thành phố trên 1 triệu dân và dân số đô thị gấp ba lần Mỹ. Tuy nhiên, cơ hội lớn hơn có thể nằm ở phần còn lại của thế giới.

Có nhiều lý do để tin rằng Trung Quốc sẽ thắng trong cuộc đua quy mô này. Đầu tiên là sự hậu thuẫn mạnh mẽ từ nhà nước. Chính quyền trung ương coi xe tự lái là đòn bẩy công nghệ quốc gia. Các địa phương thì đua nhau trải thảm đỏ thu hút đầu tư bằng cách nhanh chóng phê duyệt thử nghiệm và lắp đặt hạ tầng. Tại Vô Tích (miền Đông Trung Quốc), đèn giao thông ở 1.723 ngã tư đã được kết nối mạng thông minh, cùng cảm biến tại 330 điểm giúp robotaxi di chuyển thuận lợi.

Lợi thế thứ hai là chi phí. Waymo, hãng dẫn đầu tại Mỹ, chi từ 130.000 đến 200.000 USD cho mỗi chiếc xe thế hệ hiện tại. Trong khi đó, HSBC ước tính giá trung bình một chiếc robotaxi Trung Quốc chỉ khoảng 40.000 USD. Mẫu RT6 của Baidu hợp tác với Jiangling thậm chí chỉ 35.000 USD. Thị trường nội địa khổng lồ và cạnh tranh khốc liệt đã kéo giảm chi phí xe và các thiết bị ngoại vi. Sự phổ biến của các hệ thống tự lái cơ bản trên xe giá rẻ đã giúp giảm giá thành các cảm biến thiết yếu như Lidar (dùng tia laser để dựng mô hình 3D). Bốn công ty Trung Quốc, dẫn đầu là Hesai, hiện nắm giữ khoảng 90% thị phần Lidar toàn cầu.

Dù vậy, lợi nhuận vẫn là bài toán nan giải. Giá cước và thu nhập của tài xế taxi tại Trung Quốc vốn đã thấp, tạo áp lực lớn lên biên lợi nhuận của robotaxi. Apollo Go từng tuyên bố sẽ hòa vốn vào cuối năm 2024 nhưng giờ lại im hơi lặng tiếng. Giá cổ phiếu sụt giảm của WeRide và Pony.ai sau khi niêm yết tại Hồng Kông cho thấy nhà đầu tư không kỳ vọng dòng tiền sớm dương. Goldman Sachs dự báo ngành này chỉ có thể hòa vốn vận hành tại các thành phố lớn vào năm 2032, còn các thành phố nhỏ vẫn sẽ lỗ.

Việc tiếp cận khách hàng cũng gặp khó. Tại Mỹ, Uber mở rộng nền tảng cho nhiều hãng robotaxi. Nhưng Didi, Uber của Trung Quốc, nắm 70% thị phần, khó có khả năng làm vậy vì muốn bảo vệ mảng tự lái “gà nhà” còn yếu kém của mình. Điều này buộc các hãng robotaxi phải tự xây dựng tệp khách qua ứng dụng riêng hoặc bắt tay với các nền tảng nhỏ hơn.

Ngoài ra, các cơ quan quản lý đang có dấu hiệu “đạp phanh” để đảm bảo an toàn. Hơn 70 quy định mới về xe tự lái được ban hành chỉ trong nửa đầu năm nay. Bắc Kinh và Thượng Hải tỏ ra thận trọng, chưa vội mở cửa trung tâm thành phố và chưa có công ty nào được phép hoạt động trên toàn bộ địa bàn một thành phố.

Đó là lý do các hãng xe Trung Quốc đang tìm đường xuất ngoại. Một lý do khác là quy mô thị trường. UBS ước tính thị trường robotaxi ngoài Trung Quốc (trừ Mỹ) có thể trị giá hơn 210 tỉ USD vào cuối những năm 2030. Pony.ai đang thử nghiệm tại Luxembourg, Dubai và Hàn Quốc. Apollo Go đã hiện diện tại Hồng Kông, Abu Dhabi, Dubai và lên kế hoạch vào Thụy Sĩ, thậm chí có thể cả Anh và Đức thông qua hợp tác với Lyft. WeRide cũng đã có giấy phép tại sáu quốc gia. Chẳng bao lâu nữa, việc gọi một chiếc taxi không người lái sẽ trở thành chuyện thường ngày trên khắp thế giới.

Có thể bạn quan tâm:

Cuộc đại tu nghìn tỉ của lưới điện châu Âu

Nguồn The Ecoomist