Tài sản số: Đợi lâu không có lợi đâu

Cổ phiếu MBB của Ngân hàng Quân Đội và TCB của Techcombank đã tăng lần lượt 63% và 56% từ đầu năm đến nay. Đây là cổ phiếu của 2 ngân hàng chính thức được chọn hợp tác với các sàn tài sản số thí điểm. Việc tăng giá cổ phiếu cho thấy sự kỳ vọng vào triển vọng của tài sản số tại Việt Nam.  

Trả lời NCĐT, ông Michael Kokalari, CFA, Giám đốc Phòng Phân tích kinh tế vĩ mô và Nghiên cứu thị trường của VinaCapital, cho biết có 3 yếu tố then chốt hỗ trợ triển vọng của tài sản số tại Việt Nam: một thị trường tiềm năng với sự tham gia tích cực của nhà đầu tư cá nhân, một trong những nền kinh tế tăng trưởng nhanh nhất châu Á và đặc biệt là một chính phủ quyết tâm định hình hoạt động tiền mã hóa vào khuôn khổ. 

Việt Nam đang đặt nền móng cho một nền kinh tế số vượt ra ngoài phạm vi giao dịch tiền mã hóa, hướng tới việc tích hợp tài sản số vào thị trường và dịch vụ của quốc gia. Với số lượng nhà đầu tư cá nhân đông đảo và nhiều định chế chuẩn bị tham gia, các chương trình thí điểm và cơ chế cấp phép có thể trở thành nền tảng cho một thị trường minh bạch, thanh khoản cao và đáng tin cậy hơn. 

“Bước chuyển này nhiều khả năng sẽ kéo dòng vốn quay trở lại, tạo nguồn thu cho ngân hàng và công ty chứng khoán, đồng thời mở ra cơ hội cho các đơn vị cung cấp dịch vụ chuyên biệt về lưu ký, tuân thủ và phân tích”, ông Kokalari nói. 

Từ góc độ của nhà đầu tư cá nhân, ông Phạm Duy Đông, sáng lập cộng đồng tiền mã hóa Saigontradecoin, lại cho rằng thị trường tài sản mã hóa hiện nay vận hành chung theo toàn thế giới, do đó việc bùng nổ hay không phụ thuộc phần lớn vào kinh tế thế giới, chứ không chỉ do một nghị quyết trong nước. 

Ông cũng chỉ ra tâm lý chờ đợi và băn khoăn của cả doanh nghiệp lẫn nhà đầu tư do thiếu các văn bản hướng dẫn chi tiết. Doanh nghiệp không biết phải đi theo hướng nào để không phạm luật, trong khi nhà đầu tư cũng không rõ họ sẽ được giao dịch những gì và các thao tác thường ngày như nhận thưởng từ Testnet (mạng blockchain được thử nghiệm trước khi đưa vào hoạt động chính thức) sẽ bị xử lý ra sao.

Ông Đông cũng nêu lên những hạn chế về huy động vốn trong Nghị quyết 05, khi yêu cầu nhà đầu tư nước ngoài phải mở tài khoản bằng tiền đồng để đầu tư sớm vào các dự án Web3. Ông cho rằng quy định này giống thị trường vốn truyền thống và không phù hợp với tính chất không biên giới của thế giới Web3, vì thế nó có thể trở thành rào cản thay vì mở ra cơ hội.

Gần đây sự việc các doanh nghiệp blockchain như Coin98 và KyberSwap tạm dừng hoặc điều chỉnh dịch vụ cho người dùng Việt Nam đang thu hút sự chú ý, thậm chí một số ý kiến cho rằng đây là dấu hiệu “trốn chạy” khỏi thị trường. 

Tuy nhiên, chia sẻ tại hội thảo “Hoàn thiện khung pháp lý cho thị trường tài sản mã hóa”, ông Võ Trung Tín, Phó Chủ tịch Chi hội Blockchain TP.HCM (HBA), nhận định, nên xem đây là một tín hiệu đáng mừng. Theo ông, phản ứng nhanh chóng này, kể cả từ nhà đầu tư nước ngoài, cho thấy họ rất quan tâm đến thị trường Việt Nam. Các doanh nghiệp này đang nỗ lực điều chỉnh hoạt động để phù hợp nhất với quy định, thể hiện mong muốn được hoạt động tại Việt Nam một cách tuân thủ pháp luật. “Đây là lần đầu tiên một nghị quyết mới được ban hành lại nhận được phản ứng nhanh đến vậy từ doanh nghiệp, cho thấy sự quan tâm đặc biệt của họ”, ông Tín nói.

Luật sư Phan Vũ Tuấn, Trưởng Văn phòng Luật sư Phan Law, cho rằng việc các doanh nghiệp tạm dừng hoạt động là hoàn toàn có cơ sở và dễ hiểu. Khi một quy định pháp luật hoàn toàn mới ra đời, việc tạm ngưng để bộ phận pháp chế xem xét là cách ứng xử đúng đắn của doanh nghiệp. “Tôi có niềm  tin vững chắc rằng các văn bản hướng dẫn trong tương lai sẽ làm rõ Nghị quyết 05, ủng hộ và kéo các doanh nghiệp công nghệ quay trở về Việt Nam, thay vì đẩy họ ra xa hơn”, ông Tuấn nói.

Để thị trường thực sự phát triển và thu hút sự tham gia mạnh mẽ, cần có sự nỗ lực đồng bộ từ cơ quan nhà nước, doanh nghiệp cho đến cộng đồng. Trong đó, hành lang pháp lý rõ ràng và phù hợp với thực tiễn được xem là quan trọng nhất. Luật sư Phan Vũ Tuấn nhấn mạnh sự cần thiết của một hệ thống văn bản hướng dẫn chi tiết, rõ ràng, mạch lạc. Các văn bản này phải làm rõ những khái niệm cốt lõi như tài sản mã hóa là gì và phân định rạch ròi giữa “không gian tài chính” và “không gian kỹ thuật” để các công ty công nghệ không bị vướng vào các quy định tài chính khi chỉ tham gia vào quá trình kỹ thuật. 

Yếu tố thứ 2 là để thuyết phục nhà đầu tư chuyển tài sản về các sàn nội địa, theo ông Đông của Saigontradecoin, các sàn phải chứng tỏ được năng lực của mình qua 4 yếu tố cốt lõi: bảo mật, thanh khoản cao, chăm sóc khách hàng tốt và sản phẩm đa dạng. 

Ông Lê Hữu Quang Vinh, Giám đốc Phát triển Sản phẩm Viction (trực thuộc Ninety Eight), bổ sung thêm, các sàn có thể tạo lợi thế cạnh tranh bằng cách đưa ra chính sách hấp dẫn như phí giao dịch rẻ hơn, ưu đãi thuế hoặc cung cấp các sản phẩm độc quyền. “Quan trọng hơn cả là việc xây dựng niềm tin. Các sàn cần có chính sách bảo đảm cụ thể, quy định rõ thời gian và tỉ lệ đền bù khi có sự cố và tốt hơn là có bên thứ 3 đứng ra bảo đảm để tăng sự an tâm cho người dùng”, ông Vinh nói.

Ông Tín của HBA cũng chỉ ra một yếu tố cực kỳ quan trọng nhưng ít được quan tâm là bảo hộ quyền sở hữu trí tuệ. Các ý tưởng, công nghệ và quy trình sáng tạo cần được bảo hộ một cách nhanh chóng và hiệu quả để tránh bị sao chép hay đánh cắp, qua đó tạo ra giá trị bền vững và giữ chân doanh nghiệp ở lại Việt Nam.