Cỗ máy cho vay 290 tỷ USD của Jack Ma đang thay đổi ngành ngân hàng Trung Quốc

► Ngành ngân hàng Đông Nam Á đứng trước mối đe dọa từ Alibaba

Cuộc cách mạng này nhắm đến một nút thắt tín dụng đã kìm hãm nền kinh tế lớn nhất châu Á trong nhiều thập kỷ.

Sử dụng dữ liệu thanh toán theo thời gian thực và hệ thống quản lý rủi ro phân tích hơn 3.000 biến, MYbank đã thực hiện cho vay 2 nghìn tỷ Nhân dân tệ (tương đương 290 tỷ USD) tới gần 16 triệu công ty nhỏ. Người đi vay nộp đơn xin vay với một vài thao tác trên điện thoại thông minh và nhận tiền mặt gần như ngay lập tức nếu họ nhận được chấp thuận. Toàn bộ quá trình mất 3 phút và không có sự tham gia của các nhân viên ngân hàng. Cho đến nay, tỷ lệ vỡ nợ chỉ khoảng 1%.

Sự bùng nổ công nghệ tài chính (fintech) đã biến Trung Quốc thành thị trường lớn nhất thế giới về thanh toán điện tử, điều hiện đang thay đổi cách các ngân hàng tương tác với các công ty, tạo ra một lực đẩy tăng trưởng kinh tế của quốc gia. Khi MYbank và các công ty cùng ngành có thể tiếp cận dữ liệu mới từ các hệ thống thanh toán, phương tiện truyền thông xã hội và các nguồn khác, họ đã mạnh dạn cho vay với những đối tượng mà từ trước tới nay họ thường cảm thấy không an tâm.

Điều này có thể tạo ra những tác động lớn với nền kinh tế 13 nghìn tỷ USD của Trung Quốc. Các công ty tư nhân - chủ yếu là các doanh nghiệp nhỏ - chiếm khoảng 60% tăng trưởng, sử dụng 80% công nhân và đã bị ảnh hưởng nghiêm trọng vì chiến dịch kiểm soát hoạt động ngân hàng ngầm tại Trung Quốc trong những năm qua.

 Keith Pogson, một đối tác cao cấp phụ trách lĩnh vực ngân hàng và thị trường vốn tại Ernst&Young LLP tại Hồng Kông, cho biết “các doanh nghiệp vừa và nhỏ thực sự là động lực của nền kinh tế”. Đây từng là một phân khúc mà các ngân hàng cho rằng quá khó khăn và quá rủi ro. Nhưng bây giờ, các ngân hàng đang thử nghiệm mô hình của họ và xác định rõ những rủi ro là gì, vì thế họ cảm thấy an tâm hơn khi cho vay.

Hãy cho họ vay! MYbank của Jack Ma đang mở rộng cho vay tới các doanh nghiệp nhỏ, những người trước đây không thể tiếp cận vốn vay từ các ngân hàng. Trong ảnh là giá trị cho vay của MYbank qua các năm qua (tỷ Nhân dân tệ). Ảnh: Bloomberg.

Trung Quốc đang nhanh chóng trở thành người dẫn đầu trong việc sử dụng dữ liệu lớn và công nghệ trí tuệ nhân tạo để cho vay, theo Cliff Sheng, đồng giám đốc dịch vụ tài chính Greater China tại Oliver Wyman, một công ty tư vấn. Một lợi thế lớn tại Trung Quốc là nước này có một cái nhìn thoáng hơn về quyền riêng tư so với nhiều khu vực khác.

Một nguồn thông tin riêng có của các ngân hàng ở Trung Quốc là hệ thống tín dụng xã hội do chính phủ quản lý, đang được thử nghiệm ở các thành phố trên cả nước như một cách để thưởng cho những hành động tốt và trừng phạt hành vi sai trái. Trong một cuộc phỏng vấn gần đây, Chủ tịch MYbank, Jin Xiaolong, vừa vạch ra một kịch bản tiềm năng rằng, nếu một chủ doanh nghiệp nhỏ có điểm tín dụng xã hội giảm chỉ vì anh ta không trả lại được một chiếc ô đã mượn, thì sẽ khó đi vay hơn.

Nhưng kho dữ liệu lớn nhất có thể đến từ các nhà cung cấp dịch vụ thanh toán. Sau khi được người đi vay cho phép, MYbank phân tích các giao dịch theo thời gian thực để hiểu rõ hơn về điểm tín dụng. Ví dụ, nếu doanh số thanh toán mà khách hàng thực hiện với nhà bán lẻ suy giảm, đó có thể là một dấu hiệu sớm cho thấy triển vọng của công ty - và khả năng trả nợ của công ty này- đang xấu đi.

Việc có nhiều thông tin hơn giúp cho tỷ lệ chấp thuận cho vay tại MYbank cao gấp bốn lần so với các ngân hàng truyền thống, thường từ chối 80% yêu cầu cho vay của doanh nghiệp nhỏ và mất ít nhất 30 ngày để xử lý đơn xin vay, theo ông Jin. Ông cho biết chi phí hoạt động trên một nghiệp vụ cho vay là khoảng 3 Nhân dân tệ, so với 2.000 Nhân dân tệ tại các ngân hàng truyền thống.

MYbank, đã đạt mức doanh thu 670 triệu Nhân dân tệ vào năm ngoái, không phải là tổ chức cho vay duy nhất sử dụng công nghệ để thúc đẩy cho vay tới doanh nghiệp nhỏ. Các công ty con của Tencent và Ping An Insurance đều có các dịch vụ tương tự, trong khi China Construction Bank (CCB), một ngân hàng quốc doanh của Trung Quốc, đang tăng cường tham gia phân khúc này.

Ngân hàng lớn thứ hai tại Trung Quốc đã tung ra một ứng dụng di động vào tháng 9 có thể xử lý các đơn xin vay với giá trị lên tới 5 triệu Nhân dân tệ trong hai phút. Cho vay tới các doanh nghiệp nhỏ của CCB đã tăng 51% trong năm 2018, nhanh gấp đôi so với mức trung bình ngành. Ngân hàng tính lãi suất trung bình 5,3% cho các khoản vay một năm, cao hơn một chút so với lãi suất cho vay chuẩn 4,35% và nói rằng tỷ lệ vỡ nợ là rất nhỏ; khoảng 0,3%.

Zhang Gengsheng, một phó chủ tịch của CCB cho biết đây là một ngành có thể sinh lời miễn là bạn có thể kiểm soát được rủi ro.

Mặc dù việc duy trì tỷ lệ vỡ nợ ở mức thấp như vậy có thể là một thách thức khó khăn hơn khi nền kinh tế Trung Quốc tăng trưởng chậm lại, dù vậy, cho vay tới các doanh nghiệp nhỏ dự báo vẫn sẽ tiếp tục tăng. Vào tháng 2, cơ quan quản lý ngân hàng kêu gọi các ngân hàng thuộc sở hữu nhà nước gia tăng phân bổ tín dụng cho các công ty nhỏ, ít nhất là 30% trong năm nay. 2/3 trong tổng số 80 triệu doanh nghiệp nhỏ không thể tiếp cận các khoản vay trong năm 2018, theo Tổ chức Tài chính & Phát triển Quốc gia Trung Quốc.

Đối với Zeng Ping’en, người điều hành một cửa hàng xe tay ga ở Hàng Châu với doanh số hàng năm khoảng 1,2 triệu Nhân dân tệ, ứng dụng cho vay MYbank Lới đã thay đổi cuộc chơi. Sau khi cho phép ngân hàng truy cập vào dữ liệu giao dịch của cửa hàng của mình, Zeng đã có thể thực hiện các khoản vay nhỏ để đáp ứng nhu cầu tiền mặt ngắn hạn. Ông trả lãi suất hàng năm khoảng 15%.

“Một vài năm trước, không có ngân hàng nào chấp thuận yêu cầu xin vay của tôi”, thì ông Zeng nói. Bây giờ tôi có thể mượn bất cứ khi nào tôi cần.