Ngành xây dựng chờ khung pháp lý rõ ràng hơn

Công ty Chứng khoán KIS Việt Nam (KIS) tin rằng trong dài hạn, ngành xây dựng có tiềm năng tăng trưởng mạnh mẽ nhờ đô thị hóa, dân số trẻ và thu nhập bình quân đầu người được cải thiện. Tuy nhiên, trong ngắn hạn, khung pháp lý và các quy định cần phải được làm rõ để tái khởi động cơ sở hạ tầng và các dự án bất động sản đang bị đình trệ.

Đầu tư công cần chính sách mạnh mẽ hơn

Năm 2018, Nghị định mới tập trung vào việc phân quyền kiểm soát của Nhà nước bằng cách trao quyền nhiều hơn cho chính quyền địa phương được ban hành. Tuy nhiên, những ưu đãi cụ thể cho các nhà đầu tư về cam kết doanh thu, bảo lãnh nợ hoặc tỉ giá hối đoái và các giải pháp để cân bằng lợi ích và hạn chế xung đột giữa Chính phủ, nhà đầu tư và người dùng cuối đã không được đề cập. Ngoài ra, vẫn chưa có Nghị định mới về thanh toán BT (xây dựng - chuyển giao), làm tiến độ của nhiều dự án cơ sở hạ tầng BT bị trì hoãn.

Trong năm 2019, các dự án sử dụng ngân sách nhà nước được kỳ vọng tăng trưởng ổn định dựa trên cơ sở tổng vốn đầu tư nhà nước theo kế hoạch tăng 7,5% so với năm ngoái, ở mức 429.300 tỉ đồng. Chủ đầu tư các dự án BT chờ một nghị định mới quy định thanh toán bằng quỹ đất, dự kiến sẽ được ban hành trong năm nay nhằm thúc đẩy đầu tư cơ sở hạ tầng và cho phép các chủ đầu tư tiếp cận quỹ đất sạch. Trong lúc đó, nhiều dự án BOT (xây dựng - vận hành - chuyển giao) phải tạm ngưng khi quy định về lãi suất được sử dụng để tính toán các phương án tài chính dự án bị giới hạn ở mức 1,5 lần lãi suất trái phiếu chính phủ, khiến cho trong năm 2018, có những lúc lãi suất hợp lệ tối đa thấp hơn lãi suất cho vay trên thị trường. Điều này tạo ra cơ chế xin cho với từng dự án.

Để có thể khai thông dòng vốn tư nhân vào hạ tầng, tránh sự phụ thuộc vào ngân sách nhà nước như hiện nay, KIS cho rằng tất cả các vướng mắc ở trên cần được giải quyết quyết liệt hơn.

Triển vọng tăng trưởng

Một diễn biến có lợi cho ngành xây dựng đến từ xu hướng tăng đầu tư vào  ngành sản xuất và chế biến. Trong năm 2019, khi CPTPP có hiệu lực và cuộc chiến thương mại Mỹ - Trung ngày càng căng thẳng, ngành sản xuất và chế biến sẽ có cơ hội thu hút đầu tư lớn từ cả khu vực FDI và tư nhân trong nước. Vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) từ lâu đã và đang là nguồn tăng trưởng chính của Việt Nam. Trong 4 tháng đầu năm, tổng vốn FDI đăng ký đã tăng 81% so với cùng kỳ, trong đó ngành sản xuất và chế biến tăng vọt 132%.

Những năm gần đây, khu vực tư nhân trong nước đóng vai trò ngày một quan trọng trong việc thúc đẩy tăng trưởng kinh tế. Năm 2018, đầu tư từ khối tư nhân trong nước đã tăng 18,8%, trở thành khu vực đầu tư lớn nhất nước. Kết hợp với việc tăng trưởng tín dụng mục tiêu năm nay tiếp tục duy trì ở mức 14%, KIS kỳ vọng đầu tư từ khu vực này sẽ tiếp tục bùng nổ trong trung và dài hạn.

Tăng đầu tư vào ngành sản xuất và chế biến sẽ dẫn đến gia tăng nhu cầu xây dựng khu công nghiệp và cả xây dựng các văn phòng thương mại. Vì vậy, KIS kỳ vọng tăng trưởng xây dựng nhà máy, xí nghiệp trong các năm tiếp theo. Một số dự án tiềm năng trong năm 2019 và 2020 đến từ một số nhà đầu tư như Foxconn, Meiko, Guizhou Advance, GoerTek...

Cũng cần nói thêm, tuy nhu cầu xây dựng hiện nay là rất cao nhưng rất nhiều dự án bất động sản nhà ở đang bị chậm tiến độ, chủ yếu đến từ những khó khăn trong việc chuyển đổi đất. Do những điều chỉnh trong thủ tục chuyển đổi đất của các dự án bất động sản, các nhà phát triển dự án không thể nhận được sổ đỏ của các khu đất, vốn là điều kiện bắt buộc để triển khai bán hàng, dẫn đến các dự án bị đình trệ.

Theo báo cáo của Savills Việt Nam, năm 2018 nguồn cung sơ cấp của thị trường tăng 30% lên 38.300 căn trong khi nhu cầu tăng mạnh khiến hàng tồn kho giảm đáng kể 43% còn 18.300 căn. KIS dự báo trong dài hạn, nhu cầu nhà ở sẽ tiếp tục tăng nhờ tăng trưởng kinh tế mạnh và đô thị hóa cao, dân số trẻ và thu nhập bình quân đầu người được cải thiện, tăng đầu tư công vào hạ tầng giúp các khu vực lân cận phát triển và dịch vụ tài chính phát triển với các sản phẩm vay thế chấp mua nhà tốt hơn với kỳ hạn dài hơn.

Tuy nhiên, vì khó khăn là vướng mắc về mặt pháp lý, không có cơ sở để dự đoán chính xác thời điểm được giải quyết, nên KIS cho rằng nhiều khả năng sẽ tiếp tục ảnh hưởng xấu đến tình hình thị trường xây dựng trong nửa cuối năm 2019. Ngoài ra, thảm họa thiên nhiên cũng mang đến rủi ro. Một số yếu tố bất ngờ từ bên ngoài như thiếu nguồn cung quặng sắt vì sự cố vỡ đập ở Brazil có thể dẫn đến giá nguyên vật liệu gia tăng đáng kể, làm thu hẹp biên lợi nhuận của các công ty xây dựng.

(*) Chuyên viên phân tích Công ty Chứng khoán KIS Việt Nam