Lộ diện người kế vị Tim Cook

Khi Apple tuyên bố sự ra đi của Giám đốc Thiết kế Jony Ive vào tháng 6 vừa qua, mọi ánh nhìn đã hướng sang một nhà điều hành ít người biết đến: Giám đốc Hoạt động (COO) Jeff Williams, hiện cũng kiêm luôn sứ mệnh dẫn dắt đội ngũ thiết kế huyền thoại của Apple. Vai trò quan trọng này đã khiến cho Williams trở thành nhân vật quan trọng thứ 2 tại Apple và người kế thừa Tim Cook ở vị trí CEO.

Williams có nhiều đặc điểm giống với vị CEO hiện tại: một hình tượng mẫu mực về khả năng điều hành doanh nghiệp hiệu quả và thậm chí tính khí cũng hòa nhã, không có “thất thường” như cố CEO huyền thoại Steve Jobs.

Nhiều đồng nghiệp cũ và hiện tại ở Apple tiết lộ trong suốt những năm ở vai trò COO - công việc trước đây của Cook, Williams đã thể hiện là một nhà lãnh đạo khiêm tốn, có tính kỷ luật và đòi hỏi cao rất giống với phong cách của Cook. Ông phụ trách khâu đàm phán với các nhà cung cấp, vận chuyển hàng trăm triệu thiết bị mỗi năm từ các nhà máy Trung Quốc đến những nước khác trên khắp thế giới và ông cũng có kinh nghiệm thực tiễn về phát triển sản phẩm hơn vị CEO hiện tại, theo những người này.

Williams cũng tham dự các buổi kiểm tra, đánh giá quy trình thiết kế công nghiệp và sản phẩm, sau đó đưa qua Cook để duyệt lần cuối và cũng là người dẫn dắt đưa đồng hồ thông minh Apple Watch ra thị trường. Trong nội bộ Apple, Williams được xem là ứng viên sáng giá nhất cho vị trí CEO. Những đồng nghiệp cũ và hiện tại của Apple cũng cho biết ban điều hành từ lâu nhắm ông đến vị trí như vậy trước cả thời điểm Jony Ive ra đi.

Nhưng việc cất nhắc Williams cũng đã làm tăng mối lo ngại về khả năng của Apple trong việc đưa mình thoát ra khỏi trạng thái tự mãn hiện nay. Dưới thời của Cook, Apple đã chứng kiến vốn hóa thị trường tăng gấp đôi, có thời gian ngắn vượt trên 1.000 tỉ USD và đã bán cho hàng trăm triệu khách hàng những dòng sản phẩm iPhone và iPad, AirPod không dây có giá đắt đỏ và cả những dịch vụ thuê bao như Apple Music. Tuy nhiên, sau một thời gian tăng trưởng mạnh mẽ về doanh số bán, lượng bán ra của iPhone, vốn từ lâu chiếm khoảng 2/3 doanh thu của Apple, hầu như không tăng không giảm trong nhiều năm và Công ty cũng đang chật vật cạnh tranh ở các thị trường tăng trưởng nhanh như Trung Quốc và Ấn Độ.

Kể từ khi thoát khỏi bờ vực phá sản vào cuối thập niên 1990, Apple trở nên tự hào về khả năng đưa các sản phẩm đắt đỏ trở thành các cú hích nhờ thế mạnh về thiết kế và đội ngũ thiết kế cũng từ lâu trở thành trung tâm của văn hóa doanh nghiệp. Trong đó, Jony Ive đã được xem là thiên tài cuối cùng về thiết kế sản phẩm, có tầm nhìn cỡ Steve Jobs, mang theo ánh hào quang của một nhà điều hành đầy quyền lực. Khi Cook sắp tiến đến năm thứ 8 ở vị trí CEO, ban điều hành đã củng cố được sức ảnh hưởng đối với việc phát triển sản phẩm. Cook có vẻ sẽ không rời khỏi cương vị CEO trong tương lai gần và việc Williams trở thành nhân vật quan trọng thứ 2 tại Apple cũng cho thấy một canh bạc dài hạn đặt cược vào mô hình này, theo các nhân viên hiện tại và nhân viên cũ. “Jeff là 95% vận hành và chỉ 5% sản phẩm. Apple đã trở thành một công ty vận hành”, một người biết rõ về Jeff giải thích thêm.

“Không nhất thiết phải cần một người có tầm nhìn đứng ở vai trò CEO của Apple, miễn là có một người có tầm nhìn xa trong công ty mà vị CEO có thể làm việc với người đó”, Michael Gartenberg, cựu Giám đốc Marketing Apple, nhận định. “Tim Cook đã có Jony Ive. Câu hỏi là liệu khi Ive ra đi, ai sẽ là người có tầm nhìn xa ở Công ty để có thể dẫn dắt cho sự ra đời của điều vĩ đại kế tiếp”, ông đặt câu hỏi. Apple đã từ chối bình luận về vấn đề này.

Giống Tim Cook, Williams lớn lên ở miền Nam nước Mỹ, lấy bằng MBA ở Đại học Duke và có nhiều năm làm việc ở IBM. Ông bắt đầu làm cho Apple vào năm 1998 ở vị trí Giám đốc thu mua, thương thảo với các nhà cung cấp linh kiện và trở thành một thành viên trong nhóm nhà điều hành của Steve Jobs vào năm 2010 với vai trò Phó Chủ tịch cấp cao về vận hành.

Williams phụ trách dẫn dắt đội ngũ phát triển Apple Watch vào năm 2013 sau khi xác định sức khỏe là công năng sử dụng của chiếc đồng hồ thông minh này. Ông lần đầu tiên phát biểu tại một đợt ra mắt sản phẩm vào năm 2015, tuyên bố những nỗ lực nghiên cứu về sức khỏe của Apple. Kể từ khi được chỉ định trở thành COO vào cuối năm 2015, ông là người công bố mỗi khi chiếc Apple Watch ra phiên bản mới, cắt băng khánh thành nhà sản xuất kính Corning ở Kentucky và cũng nhận nhiều trách nhiệm hơn đối với việc phát triển sản phẩm hằng ngày của Apple.

Ở vai trò hiện tại, trách nhiệm của Williams rất “dàn trải” thậm chí trước khi ông được giao phụ trách các bộ phận thiết kế phần mềm và phần cứng của Công ty. Bên cạnh việc quản lý bộ phận Apple Watch, ông giám sát toàn bộ chuỗi cung ứng, thu mua vật liệu, phát triển ứng dụng và nghiên cứu sức khỏe, giám sát cả mảng hỗ trợ khách hàng AppleCare và một phần của các nhóm tài chính. Vị COO này, giống như Tim Cook, cũng có khả năng quan sát, lắng nghe và đặt những câu hỏi thông minh, sắc sảo. Một cựu nhà điều hành của Apple cho biết Williams đã nỗ lực nói cùng ngôn ngữ với các kỹ sư của Công ty dù ông có thể cảm thấy không hài lòng về trình độ chuyên môn kỹ thuật của bản thân.  

Williams rất chăm chỉ, luôn có mặt ở Công ty trước 7h sáng và làm việc tới tối muộn. Ông có tiếng là một người biết giữ cân bằng và nói chuyện nhỏ nhẹ. “Đôi khi sẽ có một cuộc họp hội nghị truyền hình, Jeff cũng tham dự nhưng không ai cảm giác sự hiện diện của ông cho đến khi ông cất tiếng”, một người làm việc với Williams cho biết.

Dù vậy, đối với đội ngũ thiết kế, ông vẫn còn thiếu cái gọi là “trực giác thiết kế”. “Ông ấy chỉ quen với việc vận hành và những thước đo được áp dụng ở khâu vận hành không có ý nghĩa gì với khâu thiết kế”, một thành viên lâu năm trong đội ngũ thiết kế nhận xét.

Chiếc đồng hồ Apple Watch là cuộc thử thách lớn nhất của Williams. Nhiều tháng trước khi mẫu sản phẩm đầu tiên ra mắt vào năm 2015, một số nhân viên thử nghiệm thiết bị này bắt đầu bị dị ứng với loại ni-ken có trong vỏ đồng hồ, một vấn đề không phải là hiếm thấy ở loại sản phẩm đeo tay. Williams đã phải hủy bỏ hàng ngàn đồng hồ Apple Watch mà Công ty đã sản xuất và lập một dây chuyền sản xuât riêng biệt dùng một loại ni-ken khác. Một lần khác, chiếc đồng hồ lại bị phát hiện có nhược điểm và Williams đã quyết định không bán ra vài ngàn chiếc đồng hồ lỗi này.

Những quyết đoán như vậy của Williams đã giúp cho người tiêu dùng không mua phải những phiên bản đầu tiên còn có khuyết điểm của Apple Watch. Chúng cũng giúp cho chiếc đồng hồ này có thể trụ hàng tháng trời trong các cửa hàng sau lần ra mắt chính thức. Nhưng chiếc Apple Watch cũng không phải ngay lập tức trở thành cú hích như những chiếc iPhone hay iPad ngày trước, mà mẫu đồng hồ đầu tiên của Công ty cũng có doanh số bán ì ạch và thiếu những ứng dụng cần phải có. Một ví dụ là Công ty đã phải ngưng sản xuất các phiên bản đồng hồ bằng vàng đắt tiền chỉ sau 1 năm. Tuy nhiên, khi phần cứng và phần mềm của Apple Watch được cải thiện, Công ty đã nhanh chóng nắm quyền kiểm soát thị trường đối với đồng hồ đeo tay vì sức khỏe có kết nối internet, chiếm tới hơn phân nửa doanh số bán đồng hồ loại này vào năm ngoái, theo Strategy Analytics.

Williams hiện giám sát quá trình phát triển của tất cả các sản phẩm phần cứng Apple, tổ chức các cuộc họp hằng tuần để theo dõi tiến độ của chúng. Những người gần gũi với đội ngũ thiết kế cho biết họ tin tưởng Williams hiểu được giá trị những điều họ đang làm và giúp triển khai các ý tưởng của họ thay vì đè ép. Trong khi đó, một cựu nhà điều hành cấp cao của Apple nhận xét ông ít lo lắng về khả năng của Williams trong việc triển khai các ý tưởng từ nhóm thiết kế mà ông lo lắng hơn về nhóm những nhà điều hành báo cáo cho Williams như các nhà quản lý thiết kế phần mềm và phần cứng lâu năm của Apple là Evans Hankey và Alan Dye. Vị này nhận xét, nhóm nhà quản lý mới đều thấp về “tầm cỡ” so với Jony Ive về năng lực thiết kế, nhưng cũng thừa nhận, công việc có thể đơn giản hơn khi Hankey và Dye điều hành. Trước đó, “những người này chỉ là hữu danh vô thực vì Jony mới thực sự là người nắm quyền”, vị này nói.

Đối với các cổ đông lo lắng về tương lai của Apple, tính cách có phần trầm tĩnh và thiếu trực giác thiết kế của Williams có thể không khơi dậy nhiều sự phấn khích. Nhưng “Williams là người gần nhất với Tim Cook trong Công ty… Nếu bạn nghĩ Cook đang làm tốt mọi việc thì ông ấy là một lựa chọn tốt”, một cựu nhà điều hành của Apple nhận xét

Nguồn The Economist