Kênh truyền thống co hẹp, bán lẻ hiện đại tăng tốc

Quy mô ngành thực phẩm tươi sống Việt Nam tăng từ 840.000 tỉ đồng năm 2019 lên 1,2 triệu tỉ đồng năm 2024, CAGR trung bình đạt 7,5%/năm (Euromonitor). Động lực đến từ nhu cầu chú trọng sức khỏe, sản phẩm an toàn, truy xuất nguồn gốc và sự phát triển phân phối hiện đại. Chính phủ siết chất lượng và tiêu chuẩn vệ sinh giúp ngành duy trì tăng trưởng ổn định dù chi phí đầu vào biến động và tiêu thụ thịt đỏ giảm. 

Giai đoạn 2025-2029, Euromonitor dự báo ngành tăng từ gần 1,3 triệu tỉ đồng lên 1,7 triệu tỉ đồng (CAGR ~7,7%/năm) nhờ tầng lớp trung lưu tăng, thương mại điện tử thực phẩm tươi mở rộng và đầu tư mạnh vào chuỗi cung ứng lạnh. Triển vọng tích cực khi doanh nghiệp chú trọng logistics, bảo quản và đẩy mạnh sản phẩm hữu cơ có biên lợi nhuận cao. 

Báo cáo của Công ty Chứng khoán Mirae Asset cho thấy, cơ cấu kênh phân phối thực phẩm tươi sống tại Việt Nam đang dần chuyển dịch theo hướng hiện đại hóa. Thị phần kênh truyền thống (chợ, tiệm tạp hóa nhỏ) tuy vẫn chiếm ưu thế với 80% năm 2024, nhưng đã giảm 9% so với năm 2010 (ở mức 89%). Ngược lại, kênh hiện đại gần như tăng gấp đôi thị phần, từ 11% lên 20%, nhờ sự mở rộng nhanh của chuỗi siêu thị mini/ siêu thị lớn. Xu hướng này phản ánh rõ sự thay đổi trong hành vi tiêu dùng, khi người dân ưu tiên hơn cho chất lượng, an toàn và tiện lợi. 

“Dư địa tăng trưởng cho kênh hiện đại vẫn lớn, khi kênh truyền thống vẫn chiếm phần lớn thị trường. Trong những năm tới, dự kiến thị phần kênh hiện đại tăng thêm 5-7% nhờ sự phát triển của siêu thị mini, cửa hàng tiện lợi và đầu tư vào chuỗi cung ứng lạnh”, Khối phân tích, Công ty Chứng khoán Mirae Asset nhận định. 

Mảng thương mại điện tử thực phẩm tươi sống dù mới chiếm khoảng 0,1% thị phần năm 2024, nhưng đang nổi lên như kênh tiềm năng, đặc biệt sau COVID-19, khi thói quen đặt mua thực phẩm tươi qua ứng dụng và giao hàng nhanh trở nên phổ biến tại đô thị. Sự kết hợp giữa các ứng dụng đặt hàng, logistics lạnh và truy xuất nguồn gốc minh bạch đang mở rộng quy mô thị trường online, giúp ngành tiếp cận nhóm khách hàng trẻ, bận rộn và sẵn sàng chi trả cao hơn cho sự tiện lợi và an toàn thực phẩm.

Những năm gần đây, tăng trưởng ngành hàng tiêu dùng nhanh (FMCG) chuyển dần từ dựa trên sản lượng sang giá bán, khi áp lực chi phí và xu hướng “cao cấp hóa” đẩy giá bình quân tăng nhanh hơn nhu cầu thực. Năm 2025, xu hướng này tiếp diễn khi 6 tháng đầu năm, FMCG tăng 2,1% so với cùng kỳ, trong đó giá bán tăng 2,4% còn sản lượng giảm 0,3%. Diễn biến này phản ánh tâm lý thận trọng của người tiêu dùng sau giai đoạn thắt chặt chi tiêu và cho thấy nhu cầu thực vẫn chưa phục hồi hoàn toàn, tiếp tục hạn chế tăng trưởng ngắn hạn của ngành. 

Với mức nền thấp của năm 2024, và kỳ vọng cải thiện trong các tháng cuối năm nhờ xu hướng nâng cấp tiêu dùng, các gói kích cầu trong nước và mùa cao điểm Tết 2026, Mirae Asset dự phóng ngành FMCG sẽ tăng tốc trong nửa cuối 2025 với tăng trưởng cả năm 2025 được kỳ vọng đạt khoảng 3%. 

Năm 2026, tổ chức này kỳ vọng tăng trưởng 4-5%/năm, được hỗ trợ bởi thu nhập khả dụng cải thiện và niềm tin tiêu dùng phục hồi; chính sách giảm thuế VAT 2% tiếp tục tạo dư địa cho tiêu dùng thiết yếu và nhu cầu mùa vụ tăng mạnh trước Tết, đặc biệt ngành hàng có tính lễ hội như đồ uống, thực phẩm đóng gói và sản phẩm biếu tặng. 

Thị trường FMCG tại các thành phố dịch chuyển rõ rệt sang các kênh hiện đại. Tỉ trọng của cửa hàng tiện lợi (tăng từ 7% lên 8%) và các kênh trực tuyến (tăng từ 9% lên 11%), cho thấy người tiêu dùng ngày càng ưu tiên sự tiện lợi và khả năng mua sắm nhanh tại các kênh hiện đại. Ngược lại, các chợ truyền thống và cửa hàng nhỏ lẻ tiếp tục thu hẹp thị phần, phản ánh sự thay đổi trong hành vi mua sắm khi người tiêu dùng. Sự mở rộng nhanh của các chuỗi hiện đại mang lại cơ hội cho các thương hiệu FMCG tăng độ phủ, mở rộng nhóm khách hàng và tối ưu kích thước giỏ hàng. 

Tại khu vực nông thôn, mặc dù tốc độ hiện đại hóa chậm hơn, nhưng xu hướng tương tự đang hình thành. Khi thị phần các cửa hàng truyền thống đang giảm dần. Điều này phản ánh sự cải thiện cơ sở hạ tầng bán lẻ, sự tham gia mạnh hơn của các chuỗi cửa hàng tiện lợi và nhu cầu mua sắm cân nhắc về giá và chất lượng. 

“Dù kênh truyền thống vẫn chiếm ưu thế, xu hướng chuyển dịch này cho thấy giai đoạn 2025-2027 sẽ là thời điểm thuận lợi để các nhà bán lẻ hiện đại mở rộng mạng lưới, nơi thu nhập tăng và người tiêu dùng kỳ vọng cao hơn về trải nghiệm mua sắm”, Mirae Asset nhận định. 

Có thể bạn quan tâm 

Doanh nghiệp bán lẻ trước hiệu ứng “ví dày hơn - hàng rẻ đi”