Chuyển đổi số trong điều trị ung thư tại Việt Nam

Một nghiên cứu mới do Siemens Healthineers ủy quyền thực hiện cho thấy nhận thức của công chúng về việc điều trị ung thư tại Việt Nam còn nhiều hạn chế: từ khâu tầm soát, chẩn đoán đến điều trị và chăm sóc sau điều trị.

Theo khảo sát “Bridging the Gaps: Public Perceptions of the Cancer Care Continuum in Southeast Asia” được YouGov tiến hành với hơn 6.000 người tham dự tại 6 quốc gia Đông Nam Á, phần lớn người dân đều nhận thức rõ tầm quan trọng của việc phát hiện ung thư sớm. Tuy nhiên, kết quả cũng cho thấy tỉ lệ tầm soát ung thư còn thấp, khả năng tiếp cận các phương pháp điều trị còn hạn chế và sự hiểu biết về các lựa chọn dịch vụ điều trị cũng như chăm sóc sau điều trị vẫn chưa đầy đủ. Kết quả khảo sát đồng thời ghi nhận sự kỳ vọng vào mô hình dịch vụ chăm sóc tích hợp và vai trò của các phát kiến công nghệ trong y học.

“Khảo sát này nhấn mạnh tầm quan trọng của việc nhìn nhận toàn diện quá trình điều trị ung thư, thay vì chỉ tập trung vào giai đoạn bắt đầu hay kết thúc,” ông Fabrice Leguet, Giám đốc Điều hành kiêm Chủ tịch Siemens Healthineers tại khu vực Đông Nam Á, chia sẻ. 

Trong khi phần lớn (84%) tin rằng phát hiện ung thư sớm đóng vai trò quan trọng trong việc cải thiện kết quả điều trị, nhưng chỉ 34% số người tham gia khảo sát tại Việt Nam từng được khám sàng lọc ung thư. Trong số 34% này, chỉ 13% đã thực hiện các xét nghiệm tầm soát ung thư cụ thể. Khi được hỏi lý do không tầm soát, hơn một phần ba (35%) cho biết họ “cảm thấy không cần thiết”, đây cũng là tâm lý chung ở các quốc gia khác trong khu vực. Những lý do khác bao gồm chi phí tầm soát quá đắt (22%) và sợ bị chẩn đoán mắc bệnh ung thư (22%).

Nghịch lý này càng thể hiện rõ hơn khi hơn một nửa (56%) người được hỏi tin rằng họ sẽ mắc ung thư vào một thời điểm nào đó trong đời - tỉ lệ cao nhất trong khu vực - song mức độ nhận thức này vẫn chưa dẫn đến việc chủ động thực hiện các biện pháp phòng ngừa.

Nhận thức và tiếp cận điều trị: Kiến thức về các liệu pháp hiện đại còn hạn chế

Phần lớn người tham gia khảo sát nhận biết được các liệu pháp điều trị truyền thống như xạ trị (47%), hóa trị (44%) và phẫu thuật (33%). Trong khi đó, các phương pháp hiện đại hơn như điều trị cá thể hóa (26%), điều trị theo hướng dẫn hình ảnh (17%), và liệu pháp miễn dịch (16%) lại ít được biết đến. Mức độ nhận thức chung của Việt Nam về vấn đề này không khác biệt nhiều so với các quốc gia khác trong khu vực Đông Nam Á.

Phần lớn người dân cho rằng việc điều trị ung thư dễ tiếp cận (41%) và mang lại hiệu quả cao khi được phát hiện và chẩn đoán sớm (50%), nhưng họ vẫn có sự e ngại về chi phí điều trị (48%) và những tác dụng phụ đi kèm (47%). Tại Đông Nam Á, chi phí điều trị là rào cản hàng đầu, nhưng Việt Nam lại là quốc gia có mức độ lo ngại thấp thứ hai (48%), hoàn toàn trái ngược với con số 67% tại Singapore.

Chăm sóc sau điều trị: Nhận thức còn chưa cao

Sau khi điều trị, hành trình của bệnh nhân ung thư vẫn chưa kết thúc. Dù đa số (74%) người dân biết về sự tồn tại của các dịch vụ chăm sóc sau điều trị, nhưng gần một nửa trong số đó (48%) lại không hiểu rõ dịch vụ này bao gồm những gì. Tương tự các nước láng giềng, người dân Việt Nam mong muốn được tiếp cận dễ dàng với các xét nghiệm chẩn đoán (62%) và được hướng dẫn cụ thể về các dấu hiệu, triệu chứng tái phát bệnh (55%).
So với các nước khác trong khu vực, Việt Nam thể hiện sự tin tưởng mạnh mẽ vào công nghệ hiện đại. Có tới 54% người được hỏi kỳ vọng vào việc ứng dụng các công nghệ hiện đại như AI, xét nghiệm di truyền và theo dõi thời gian thực vào quy trình chăm sóc sức khỏe. Đây là tỷ lệ cao thứ hai ở Đông Nam Á, chỉ sau Philippines (58%).

Những tín hiệu tích cực: Niềm tin vào mô hình chăm sóc ung thư “one-stop” và sự cởi mở với đổi mới số y tế

Bên cạnh những thách thức, khảo sát cũng chỉ ra nhiều điểm tích cực đáng chú ý. Gần một nửa số người được hỏi (44%) cho biết họ sẽ cảm thấy tin tưởng hơn nếu các dịch vụ chăm sóc ung thư được cung cấp theo mô hình “one-stop” 3 (Tạm dịch: “Trung tâm điều trị chuyên sâu”). Những phát hiện này phản ánh kỳ vọng rằng mô hình dịch vụ chăm sóc tích hợp sẽ giúp cải thiện trải nghiệm của bệnh nhân.

Chuyển đổi số y tế cũng được xem là cơ hội để tăng cường hiệu quả của việc chăm sóc ung thư. Nhiều người bày tỏ sự cởi mở với việc ứng dụng trí tuệ nhân tạo (37%) và xem đây là hướng đi đầy tiềm năng (46%), với điều kiện công nghệ đó phải minh bạch, được kiểm soát bởi đội ngũ chuyên gia y tế và được hỗ trợ bởi các quy định bảo mật dữ liệu nghiêm ngặt. Quan trọng hơn, người dân muốn các công cụ kỹ thuật số đóng vai trò hỗ trợ - chứ không thay thế - các chuyên gia y tế (49%).

Khảo sát này thể hiện cam kết của Siemens Healthineers trong việc tiên phong trong lĩnh vực chăm sóc sức khỏe không chỉ bằng công nghệ, mà còn bằng cách xây dựng sự hiểu biết và tin tưởng vào toàn bộ quy trình chăm sóc ung thư. Nghiên cứu nêu bật những thách thức, nhưng cũng chỉ ra các cơ hội để cải thiện: quy trình chăm sóc cần được phối hợp chặt chẽ hơn, khả năng tiếp cận với mức chi phí hợp lý, cùng các công cụ kỹ thuật số được xây dựng trên nền tảng minh bạch và lấy con người làm trung tâm.