Lãi suất thủng đáy, tiền chảy đi đâu?

Lần đầu tiên, cả 4 ngân hàng quốc doanh gồm Agribank, BIDV, Vietcombank, VietinBank đưa lãi suất tiết kiệm kỳ hạn 1-2 tháng về dưới 3%/năm. Thậm chí, Vietcombank huy động kỳ hạn 1 tháng chỉ còn 1,9%. Đây là mức lãi suất thấp kỷ lục trong vòng thập kỷ qua và thấp hơn rất nhiều so với giai đoạn COVID-19.

Tiền gửi lập kỷ lục 

Xu hướng này khiến thị trường tài chính năm 2024 nghiêng về nới lỏng tiền tệ trong giai đoạn “ngân hàng thừa tiền”. Trong bối cảnh này, câu hỏi đặt ra đối với nhiều nhà đầu tư là “lãi suất cho vay giảm, lãi suất tiết kiệm giảm thì dòng tiền có đổ vào bất động sản hay các kênh khác không?”.

Tuy nhiên, theo Tiến sĩ Đinh Thế Hiển, chuyên gia kinh tế, nếu xét đầu tư, cần xem lãi suất kỳ hạn từ 12 tháng trở lên. Theo góc nhìn này, lãi suất của Big 4 dao động từ 5-5,5%/năm tùy thời hạn. Đây là mức lãi suất không quá thấp khi so với những kênh đầu tư an toàn khác như trái phiếu chính phủ và vẫn cao hơn mức lạm phát (ước 3,2% năm 2023). Vì vậy, trong bối cảnh thị trường bất động sản ảm đạm, chứng khoán biến động, giá vàng trong nước chênh lệch lớn so với giá vàng thế giới, còn đầu tư ngoại tệ có những hạn chế về giấy phép kinh doanh thì “gửi tiền ngân hàng vẫn là kênh đầu tư được lựa chọn”.

Thực tế, thống kê mới nhất từ Ngân hàng Nhà nước, lượng tiền gửi của cư dân và các tổ chức kinh tế vẫn đạt gần 12,7 triệu tỉ đồng, tăng gần 7,3% so với đầu năm và là mức tiền gửi cao nhất lịch sử ngành ngân hàng. Lượng tiền gửi ngân hàng vẫn tăng cao, phần nào cho thấy dòng tiền vẫn còn thận trọng trong việc dịch chuyển sang các kênh khác như bất động sản hay chứng khoán. Về vấn đề này, Tiến sĩ Hiển cho rằng: “Lãi suất gửi tiết kiệm kỳ hạn trên 12 tháng mới được coi là kênh đầu tư. Thế nên không thể căn cứ vào việc giảm lãi suất huy động 1 tháng mà cho rằng, gửi tiết kiệm không còn là kênh đầu tư. Mà chúng ta phải căn cứ vào lãi suất huy động kỳ hạn 12 tháng, 24 tháng, 36 tháng”.

Có thể thấy, đối mặt với những bất định trong năm 2024 khi nền kinh tế còn gặp nhiều khó khăn, xung đột địa chính trị thế giới vẫn tiếp tục phức tạp, dù lãi suất tiền gửi thấp nhưng người dân vẫn hướng dòng tiền vào kênh tiết kiệm nhằm đảm bảo an toàn cho nguồn vốn, chờ đợi cơ hội kinh doanh rõ ràng hơn.

Trú ẩn trong vàng, USD

Đà tăng giá mạnh mẽ của vàng đã khiến không ít nhà đầu tư chú ý. Có thời điểm cuối năm 2023 giá vàng miếng SJC đã tăng vọt lên trên 80 triệu đồng/lượng. Đây là mức giá đắt nhất mọi thời đại và chênh lệch mạnh so với giá vàng thế giới. Cụ thể, giá vàng miếng SJC ở thời điểm kỷ lục đã cao hơn giá vàng thế giới trên 16 triệu đồng/lượng.

Giá vàng tăng vọt do suy thoái kinh tế, xung đột chính trị kéo dài ở một số khu vực khiến vàng trở thành nơi trú ẩn an toàn. Riêng vàng SJC cao hơn thế giới vì khan hiếm. Lâu nay, SJC không được sản xuất thêm vàng miếng nên thiếu hụt và đẩy giá tăng vọt. Nhưng tình trạng này có thể thay đổi. Ông Huỳnh Trung Khánh, Phó Chủ tịch Hiệp hội Kinh doanh Vàng Việt Nam, dự đoán: “Chỉ cần Nhà nước cho nhập vàng nguyên liệu về sản xuất thì vàng SJC sẽ giảm ngay”.

Rõ ràng, đầu tư vàng không phải không có rủi ro. Tuy nhiên, nhiều nhà đầu tư cho rằng, những lúc chưa biết dùng tiền vào việc gì, họ sẽ chọn mua vàng hoặc USD. Đầu tư như thế không cần suy nghĩ hay phân tích mà đôi khi còn lời hơn các kênh khác. Chẳng hạn, năm 2010 giá vàng chỉ khoảng 36 triệu đồng/lượng. Chỉ sau 10 năm, vàng tăng 1,57 lần. Tương tự, giá USD từ xấp xỉ 21.000 đồng (năm 2010) cũng tăng 1,1 lần sau 1 thập kỷ. Ngoài ra, theo thời gian, giá trị của vàng không mất đi. Vàng lại có thể dễ dàng quy đổi ra tiền mặt khi cần, dễ cất giữ nên vàng đủ yếu tố để tích trữ trong thời gian dài. Ông Shaokai Fan, Giám đốc Điều hành khu vực châu Á - Thái Bình Dương (ngoại trừ Trung Quốc) kiêm Giám đốc Toàn cầu về Ngân hàng Trung ương tại Hội đồng Vàng Thế giới (WGC), cho biết: “Lạm phát cao cùng mức độ tăng trưởng kinh tế chậm hơn kỳ vọng đã ảnh hưởng đến sức mua của người tiêu dùng. Tuy nhiên, tỉ giá VND/USD tăng đã thúc đẩy các nhà đầu tư tận dụng mức điều chỉnh giá trong tháng 8/2023 như mức khởi điểm an toàn để đầu tư chiến lược vào vàng thỏi và xu vàng như một kênh tích sản”. 

Tiền chứng khoán chờ cơ hội

Kỳ vọng cho khả năng tăng trưởng của thị trường chứng khoán trong năm 2024 vẫn cao dù còn nhiều nghi ngại về sức cầu tiêu dùng và đầu tư. Ông Nguyễn Thế Minh, Giám đốc Phân tích Công ty Chứng khoán Yuanta Việt Nam, đặt kỳ vọng vào câu chuyện lãi suất sẽ bắt đầu chu kỳ giảm từ năm 2024. Theo đó, điểm chung tích cực giữa thế giới và Việt Nam là lạm phát không còn là vấn đề đáng ngại. Đây đang là tín hiệu tích cực nhất khi bình luận về tương lai thị trường vào năm 2024, đặc biệt khi đà giảm lãi suất của Việt Nam đang hòa nhịp với đà giảm lãi suất của thị trường thế giới.

Thực tế, dòng tiền chứng khoán vẫn nằm chờ cơ hội bùng nổ trong giai đoạn tiếp theo. Thống kê số dư tiền gửi khách hàng thể hiện trên báo cáo tài chính công ty chứng khoán tính đến cuối quý III/2023 có khoảng 77.000 tỉ đồng, cao nhất trong vòng 5 quý. Lượng tiền gửi này bao gồm 2 phần chính là tiền sẵn sàng chờ để giao dịch và tiền gửi ngắn hạn.

Một số nhà đầu tư chứng khoán khác tìm đến các quỹ đầu tư chuyên nghiệp. Dragon Capital cho biết Công ty đang có hơn 150.000 nhà đầu tư chứng chỉ quỹ, cao gấp 10 lần chỉ trong 2 năm gần đây. VinaCapital cũng tăng bình quân 70%/năm lượng nhà đầu tư chứng chỉ quỹ mới.

Tính chung, theo Ủy ban Chứng khoán Nhà nước, thị trường chứng khoán đã phát triển lên 105 quỹ đầu tư chứng khoán, tăng gần gấp đôi so với cuối năm 2020 (từ 57 quỹ đầu tư). Bà Nguyễn Hoài Thu, Tổng Giám đốc Điều hành Quỹ Đầu tư Chứng khoán VinaCapital, cho rằng thị trường chứng khoán năm 2024 được dự báo sẽ tiếp tục hồi phục. Trong đó, các quỹ mở sôi động hơn khi cung cấp sự đa dạng hóa danh mục đầu tư, giảm rủi ro so với việc tự đầu tư, có lợi nhuận tốt hơn các chỉ số chứng khoán chung của thị trường.