Bàn cờ quản lý tài sản

Khi đó, chiến lược quản lý tài sản không chỉ buộc phải linh hoạt trước những rủi ro, mà còn trường tồn qua những biến thiên của thời cuộc.

Xu hướng quản lý tài sản

Báo cáo “Thực trạng và nhu cầu của người Việt về quản lý tài sản cá nhân” do Công ty Quản lý Quỹ Thiên Việt (TVAM) thực hiện năm 2025 cho biết trung bình, tài sản hữu hình chiếm gần một nửa danh mục đầu tư của người Việt. Cụ thể, bất động sản được phân bổ 31% trên tổng giá trị tài sản và vàng chiếm khoảng 14%. Điều đó trái ngược hoàn toàn với các thị trường phát triển. “Sở thích này xuất phát từ tâm lý ưa chuộng tài sản hữu hình của người Việt Nam”, ông Bùi Thành Trung, Phó Tổng Giám đốc Cấp cao Công ty Chứng khoán Thiên Việt (TVS), nhận xét về xu hướng trên. 

Nhà đầu tư Việt Nam vẫn có xu hướng ưa chuộng các kênh đầu tư truyền thống như tiết kiệm ngân hàng, vàng và bất động sản, với 75% số người được TVAM khảo sát ưa chuộng các kênh này. Ví dụ, đầu tư vàng tại Việt Nam chiếm 15-20% danh mục đầu tư, thường được nắm giữ trực tiếp, không giống như ở Singapore hay Hong Kong, nơi vàng thường được nắm giữ trên giấy tờ. Bất động sản chiếm khoảng 50% các khoản đầu tư tại Việt Nam. 

Tăng trưởng đầu tư vào các công cụ tài chính hiện đại hơn như cổ phiếu, trái phiếu và quỹ vẫn còn hạn chế, hiện chỉ hơn 10% ở Việt Nam, so với 20-60% ở Singapore hay Hong Kong. Mặc dù vậy, nhiều người vẫn ưa chuộng các sản phẩm có thu nhập cố định do nhận thức về tính an toàn và lợi nhuận cao hơn từ tiết kiệm truyền thống so với các khoản đầu tư rủi ro hơn. 

Tầng lớp người tiêu dùng đang mở rộng tại Việt Nam dự kiến sẽ thúc đẩy tích lũy và đầu tư. Vào năm 2024, có khoảng 40 triệu người thuộc tầng lớp người tiêu dùng của Việt Nam, được McKinsey định nghĩa là những cá nhân chi tiêu trên 11 USD mỗi ngày. McKinsey dự đoán con số này sẽ tăng lên 77 triệu vào năm 2030. “Đây được coi là yếu tố khuyến khích đáng kể cho tăng trưởng và tích lũy đầu tư”, ông Trung của TVS nói.

Dựa trên khảo sát, vị lãnh đạo của TVS rút ra 2 nhu cầu chính của khách hàng. “Họ mong muốn có kế hoạch tài chính rõ ràng và toàn diện. Đồng thời, có nhu cầu hiện hữu về việc truy cập các kênh đầu tư mới ngoài kênh truyền thống”, ông Trung phân tích.

Việc xây dựng chiến lược quản lý tài sản cá nhân dài hạn, bao gồm việc định hình lại mục tiêu thành công về mặt tài chính và quản lý chiến lược các loại tài sản khác nhau, được Tổng Giám đốc của TVAM, ông Trần Vinh Quang, người có gần 20 năm kinh nghiệm trên thị trường chứng khoán Việt Nam, ví như chơi một ván cờ trên bàn cờ tài chính. Trong đó, quân cờ trung tâm là nguồn tạo ra thu nhập chính như tiền lương (nếu làm thuê) hoặc lợi nhuận doanh nghiệp (nếu làm chủ). Tiền sẽ được tạm cất giữ dưới hình thức tài sản có tính thanh khoản cao như tiết kiệm, sau đó sẽ được phân bổ ra 3 hướng là nguồn tích lũy ổn định (như vàng, cổ phiếu blue-chip và bất động sản đô thị), khoản đầu tư ủy thác (qua quỹ mở) và khoản đầu tư rủi ro cao (có thể đem lại lợi nhuận đột biến như vốn cổ phần tư nhân, crypto).

Ông Quang nhấn mạnh việc phân bổ tài sản dựa trên loại “quân cờ” thay vì loại tài sản. Bên cạnh đó, tư duy cá nhân với nguyên tắc “tự tin, tự tư duy và tự chịu trách nhiệm” là chìa khóa để xây dựng chiến lược quản lý tài sản cá nhân vững mạnh, hướng đến trải nghiệm tài chính toàn diện. “Mục tiêu quản lý tài sản cá nhân không chỉ là lợi nhuận, mà là đạt được trải nghiệm tài chính hiệu quả, năng động, tích cực và tự do”, ông đúc kết.  

Phiên tọa đàm “Mối liên hệ tam giác: Tiêu dùng - Tiết kiệm - Đầu tư”. Ảnh: TL.

Tam giác Tiêu dùng - Tiết kiệm - Đầu tư

Việt Nam đang trải qua “sự bùng nổ dân số thu nhập trung bình” và sự gia tăng đáng kể số lượng cá nhân có giá trị tài sản ròng cao. Thu nhập bình quân đầu người đang tiến gần đến ngưỡng 5.000 USD, ngưỡng mà một bộ phận lớn dân số bắt đầu tích lũy tài sản, dẫn đến khả năng tiết kiệm và đầu tư tăng lên. Sự tăng trưởng này thúc đẩy nhu cầu tiêu dùng tăng nhanh chóng.

Tín dụng tiêu dùng, bao gồm thẻ tín dụng và các khoản vay có bảo đảm, đang trở nên phổ biến hơn, tiếp tục thúc đẩy tiêu dùng của người dân Việt Nam. So với các quốc gia như Thái Lan và Singapore, thị trường quản lý tài sản của Việt Nam nhỏ hơn đáng kể, chỉ bằng khoảng 0,7% quy mô của 2 nước này. Tuy nhiên, dự kiến thị trường Việt Nam sẽ tăng trưởng mạnh mẽ, có khả năng đạt 600 tỉ USD vào năm 2027, hoặc có thể sớm hơn do các chính sách mới của Chính phủ. Việc kém phát triển hiện nay được cho là do các yếu tố như chất lượng nguồn nhân lực, khuôn khổ pháp lý và các sản phẩm phù hợp.

Một xu hướng ngày càng tăng là việc sử dụng các nền tảng kỹ thuật số cho cả giao dịch tiêu dùng và tài chính. “Gần 30% giao dịch tiết kiệm của khách hàng tại ngân hàng chúng tôi đã chuyển sang trực tuyến”, ông Từ Tiến Phát, Tổng Giám đốc Ngân hàng Á Châu (ACB), cho biết. Người tiêu dùng, đặc biệt là thế hệ trẻ, mong đợi những trải nghiệm tức thì và liền mạch trên tất cả các dịch vụ kỹ thuật số, cho dù đó là cửa hàng ứng dụng, dịch vụ phát trực tuyến hay nền tảng tài chính.

Giới trẻ ngày càng áp dụng nhiều công cụ thông minh để quản lý tài chính và chi tiêu. Nhận xét về xu hướng này, ông Đỗ Quang Thuận, Phó Tổng Giám đốc thường trực Tập đoàn Công nghệ Tài chính MoMo, cho rằng: “Những công cụ này, ngay cả với số tiền nhỏ như 1 triệu đồng, cũng được sử dụng để tối ưu hóa. Với người dùng, trải nghiệm này được xem như một trò chơi thú vị”.

Theo ông Thuận, các dịch vụ tài chính đang ngày càng được tích hợp vào hoạt động hằng ngày. Các nền tảng đang cung cấp “tài chính nhúng”, nơi những chức năng đầu tư và thanh toán được kết hợp liền mạch, cho phép người dùng tối ưu hóa dòng tiền bằng cách kiếm lợi nhuận từ những khoản tiền nhỏ ngay cả trong thời gian ngắn. Điều này giúp các sản phẩm tài chính dễ tiếp cận và thuận tiện hơn cho nhiều đối tượng hơn, bao gồm cả những người trước đây chưa từng tiếp cận các dịch vụ như vậy.

Trí tuệ nhân tạo (A.I) được kỳ vọng sẽ trở thành một lực lượng chuyển đổi trong lĩnh vực tài chính, cho phép các tổ chức tài chính cung cấp những giải pháp tài chính được cá nhân hóa cao và tư vấn đầu tư phù hợp, ngay cả với số tiền đầu tư nhỏ. 

Trong khi tiết kiệm truyền thống vẫn là một hành vi cốt lõi và tiếp tục phát triển tại Việt Nam, đang có sự chuyển dịch mạnh mẽ sang tiết kiệm trực tuyến và tích hợp tiết kiệm với các sản phẩm đầu tư. “Các tổ chức tài chính hiện nay khuyến nghị kết hợp tiết kiệm với những sản phẩm khác như chứng chỉ tiền gửi (CD) hoặc chứng chỉ quỹ”, Tổng Giám đốc của ACB nêu ví dụ về việc tiết kiệm không còn là một quyết định riêng lẻ mà là một phần của hành trình tài chính cá nhân liên tục.

Có một nghịch lý đáng chú ý là cá nhân, đặc biệt là những người trẻ tuổi, mong muốn tính thanh khoản cao và thường gửi tiền vào các khoản tiền gửi ngắn hạn (65% tiền gửi là ngắn hạn), nhưng đồng thời lại kỳ vọng lợi nhuận rất cao (7-30%). Điều này cho thấy khả năng thiếu hiểu biết về mối quan hệ rủi ro - lợi nhuận.

“Mức độ hiểu biết tài chính ở Việt Nam tương đối thấp (dưới 25%) so với các nước phát triển (60-70%), cho thấy nhu cầu đào tạo về quản lý tài chính và chiến lược đầu tư là rất lớn”, bà Nguyễn Anh Viễn Phương, Giám đốc Khối Khách hàng ưu tiên Ngân hàng Standard Chartered Việt Nam, nhận xét.

Chiến lược tích lũy tài sản chính của nhóm trung niên có thu nhập cao ở Việt Nam, phần lớn tương ứng với thế hệ Gen X (sinh năm 1965-1980) rất ưa chuộng các kênh truyền thống như tiết kiệm ngân hàng, vàng và bất động sản do điều kiện hạn chế về công cụ đầu tư. Không chỉ nhóm này, 75% người được TVAM khảo sát ưa chuộng các lựa chọn này.

Các tổ chức tài chính đang thích ứng để phục vụ khách hàng giàu có và có thu nhập cao bằng cách cung cấp những nền tảng tích hợp cả kênh truyền thống và trực tuyến. Họ cũng đang tập trung vào việc cá nhân hóa và sử dụng các công cụ dựa trên A.I để cung cấp tư vấn phù hợp cho các quy mô đầu tư khác nhau.

Ông Từ Tiến Phát quan sát thấy thị trường ngân hàng tư nhân tại Việt Nam hiện đang kém phát triển so với các thị trường Đông Á khác. Nguyên nhân là do thiếu các sản phẩm đầu tư phù hợp và nổi bật (ví dụ hạn chế về đầu tư nước ngoài hoặc ngoại hối do khuôn khổ pháp lý) và chất lượng nguồn nhân lực có khả năng cung cấp tư vấn đầu tư chuyên biệt, cá nhân hóa cho giới siêu giàu.

Bất chấp những hạn chế hiện tại, mô hình văn phòng gia đình (family office), cung cấp dịch vụ quản lý tài sản toàn diện cho cả gia đình, dự kiến sẽ tăng trưởng mạnh mẽ tại Việt Nam trong vòng 5-10 năm tới. Điều này được thúc đẩy bởi mong muốn chuyển giao và bảo vệ tài sản qua nhiều thế hệ của Gen X, đòi hỏi các dịch vụ phức tạp bao gồm quản lý tài chính, tối ưu hóa thuế và lập kế hoạch kế thừa, thường có phạm vi toàn cầu. Số lượng cá nhân có giá trị tài sản ròng cao (có tài sản từ 1-30 triệu USD) tại Việt Nam rất đáng kể (khoảng 80.000-90.000 vào năm 2024) và đang tăng nhanh chóng, cho thấy nhu cầu lớn đối với các dịch vụ này.

Với tệp khách hàng chủ yếu là Gen Y và Gen Z, có độ tuổi trung bình 32, Finhay nhìn thấy một hình mẫu tiết kiệm - đầu tư chuyên biệt của nhóm này. Mặc dù là những người sinh ra trong thời đại công nghệ số, nhóm này vẫn thể hiện sự ưa chuộng mạnh mẽ đối với các sản phẩm thu nhập cố định, tìm kiếm “điều gì đó chắc chắn”.

“Một phần đáng kể tiền gửi là ngắn hạn (65%), phản ánh nhu cầu thanh khoản cao”, Ông Nghiêm Xuân Huy, nhà sáng lập kiêm Tổng Giám đốc Finhay, nhận định. Đối với khách hàng trẻ của Finhay, các sản phẩm thu nhập cố định là chính. Tiết kiệm ngân hàng truyền thống vẫn phổ biến, với sự chuyển dịch đáng kể sang tiết kiệm trực tuyến. “Thói quen này không thể thay đổi ngay mà cần thời gian”, ông Huy nói về việc kỳ vọng dần dần sẽ có thể khuyến khích khách hàng chuyển đổi sang đầu tư dài hạn và đầu tư vào những sản phẩm rủi ro hơn.

Công thức 70-20-10

Chia sẻ tại Hội nghị Đầu tư 2025, Hoa hậu đẹp nhất châu Á 2009, doanh nhân Trần Thị Hương Giang cho biết cô có 2 dấu mốc quan trọng trong hành trình tài chính cá nhân. Lần đầu là khi đi vay ngân hàng, cô nhận ra có rất nhiều kiến thức mình không hiểu và không biết, dù tự nhận bản thân cũng là người khá nhanh nhạy. Đây là lần đầu tiên cô quan tâm đến tài chính cá nhân. Thời điểm COVID-19 là dấu mốc lớn nhất trong việc quản lý tài sản của cô. Cô thừa nhận đã rất lo lắng và hồi hộp về các khoản đầu tư của mình. Đặc biệt, những khoản đầu tư của cô trong các ngành nhạy cảm như du lịch, ẩm thực, bất động sản đều bị ảnh hưởng.

“Tôi đã đọc rất nhiều về tự do tài chính, nhưng hầu hết chỉ là những con số chung chung, như cần một khoản X hay 4% mức sống hiện tại. Có nghiên cứu còn cho rằng thu nhập khoảng 10.000 USD/tháng là sẽ hạnh phúc nhất. Nhưng thực tế thì không đúng, vì mỗi người có mức sống, mức tiêu dùng và sự thỏa mãn vật chất khác nhau. Sau khi được chuyên gia tư vấn về cấu trúc các lớp tài sản, tôi bắt đầu bình tĩnh hơn và xác định được con số rõ ràng hơn cho việc quản lý tài sản của mình”, Hoa hậu Hương Giang chia sẻ.

Trên thực tế, kết quả khảo sát năm 2025 “Thực trạng và nhu cầu của người Việt về quản lý tài sản cá nhân” do TVAM công bố cũng cho thấy 77% nhà đầu tư chia sẻ gặp khó khăn khi tự quản lý tài sản. Trong đó, 51% bị cảm xúc chi phối khi ra quyết định và 48% thiếu kiến thức chuyên môn, khiến họ dễ bị cuốn theo xu hướng ngắn hạn hoặc đầu tư không hiệu quả.

“Một quy tắc vàng mà mỗi cá nhân cần ghi nhớ là phải luôn có một kế hoạch tích lũy tài chính dài hạn, càng sớm càng tốt, ở bất kỳ giai đoạn nào trong cuộc đời, ở bất kỳ lứa tuổi nào”, bà Nguyễn Thị Thúy Sơn, Phó Tổng Giám đốc Khối Quản lý tài sản của VinaCapital, chia sẻ.

Theo đại diện của VinaCapital, dù thu nhập ban đầu còn khiêm tốn, nhưng việc đầu tư sớm mang lại nhiều lợi ích rõ rệt. Thứ nhất là sức mạnh của lãi kép. Một khoản đầu tư nhỏ nhưng được duy trì trong thời gian đủ dài sẽ tạo ra lợi nhuận theo cấp số nhân. Lợi ích thứ 2 của việc lập kế hoạch tài chính dài hạn là giúp chúng ta vượt qua những biến động ngắn hạn của thị trường. Biến động luôn xảy ra, từ thuế quan, đến dịch bệnh hay khủng hoảng, nhưng lịch sử cho thấy thị trường tài chính luôn tăng trưởng trong dài hạn. Một kế hoạch dài hạn sẽ giúp nhà đầu tư giữ được định hướng và mục tiêu, thay vì bị cuốn theo những biến động ngắn hạn.

Lợi ích thứ 3 là đa phần các mục tiêu lớn trong cuộc đời như kết hôn, tích lũy cho giáo dục con cái, nghỉ hưu hay thừa kế đều là những kế hoạch dài hạn. Do đó, một kế hoạch tài chính ngắn hạn không thể đáp ứng thỏa đáng những mục tiêu này.

Theo chuyên gia của VinaCapital, nhà đầu tư có thể phân bổ 70% tài sản cho các mục tiêu dài hạn. Ảnh: TL.

Theo bà Thúy Sơn, để quản lý tài chính hiệu quả, chúng ta cần có sự điều chỉnh về phân bổ tài sản tùy theo từng giai đoạn trong cuộc đời: từ khi bắt đầu đi làm, kết hôn, thăng tiến sự nghiệp cho đến khi nghỉ hưu. Mỗi giai đoạn có mục tiêu tài chính, khả năng đầu tư và quỹ thời gian khác nhau. Vì vậy, cần một chiến lược phân bổ phù hợp, cân bằng giữa mục tiêu, rủi ro và thời gian.

Bà Thúy Sơn cũng bật mí về công thức 70-20-10 trong quản lý tài chính cá nhân. Theo chuyên gia của VinaCapital, nhà đầu tư có thể phân bổ 70% tài sản cho các mục tiêu dài hạn (từ 5-30 năm) như tích lũy tài sản, giáo dục, hưu trí hay thừa kế. Danh mục tập trung vào tăng trưởng, chấp nhận rủi ro cao hơn với kỳ vọng sinh lời lớn, bao gồm cổ phiếu, bất động sản, quỹ chỉ số và quỹ hưu trí. 

20% hướng đến mục tiêu trung hạn (2-5 năm) với mục tiêu ổn định, rủi ro thấp, thanh khoản cao hơn, đáp ứng nhu cầu trung hạn như trả trước tiền mua nhà, chi phí giáo dục của con cái trong tương lai gần. 

10% dành cho nhu cầu ngắn hạn (0-2 năm) dành cho quỹ khẩn cấp, các kế hoạch cần dùng ngân sách ngắn hạn, cần đảm bảo an toàn như tài khoản tiết kiệm hoặc các sản phẩm thị trường tiền tệ.

Theo bà Thúy Sơn, công thức trên được xem là một khung để tham khảo, mỗi nhà đầu tư có thể linh hoạt điều chỉnh theo hoàn cảnh cá nhân, độ tuổi, mục tiêu và mức độ chấp nhận rủi ro nhằm điều chỉnh danh mục đầu tư phù hợp và đạt mục tiêu.

Phiên tọa đàm “Chiến lược tài chính ngắn và dài hạn & giải pháp bảo toàn tài sản bền vững”. Ảnh: TL.

Bảo vệ tài sản, dòng chảy từ cá nhân đến quốc gia

Ông Nguyễn Hồng Sơn, Tổng Giám đốc Chubb Life Việt Nam, khẳng định không có sự cạnh tranh giữa bảo hiểm và các công ty quản lý quỹ hay ngân hàng, bởi vì bản chất của bảo hiểm là “bảo vệ”. Thực tế, bảo hiểm đang hợp tác rất chặt chẽ với ngân hàng, đặc biệt trong lĩnh vực quản lý tài sản, nơi yếu tố bảo vệ là một cấu phần thiết yếu của danh mục tài sản. Bên cạnh đó, các sản phẩm bảo hiểm hiện đại, đặc biệt là bảo hiểm nhân thọ liên kết đầu tư, không chỉ mang lại bảo vệ mà còn có khả năng tăng trưởng tài sản.

Đưa ra một góc nhìn rất khác về bảo hiểm, Tổng Giám đốc Chubb Life Việt Nam cho biết bản thân nhận thấy mọi người thường tập trung vào việc kiếm tiền và phát triển tài chính, nhưng lại quên đi khía cạnh phòng thủ hay bảo vệ. Ông nhấn mạnh người tạo ra tài sản (chính bản thân mỗi người) cần được bảo vệ, chứ không chỉ là tài sản. Và khi nói đến bảo hiểm là nói đến cả ngắn hạn và dài hạn. Bảo hiểm nhân thọ, chữ “nhân” gắn với sinh mạng, không chỉ bảo vệ con người, mà là bảo vệ khả năng tạo ra tài chính trong tương lai. 

Với góc nhìn vĩ mô, bà Trịnh Quỳnh Giao, Tổng Giám đốc Công ty Quản lý Quỹ PVI (PVI AM), đã đặt câu hỏi về nguồn gốc của tiền tại ngân hàng, công ty quản lý quỹ và công ty bảo hiểm. Theo bà Giao, việc trả lời câu hỏi này sẽ làm rõ cách mà sự phát triển tài chính cá nhân đóng góp vào thịnh vượng chung của quốc gia.

“Khi nguồn tiền cá nhân được quản lý bài bản qua các định chế tài chính như ngân hàng, công ty quản lý quỹ, công ty bảo hiểm thì các tổ chức này sẽ trở thành kênh dẫn vốn hiệu quả cho nền kinh tế, đưa vốn vào đúng nơi cần thiết. Điều này giúp gom lại các dòng tiền đang phân tán và tái định vị chúng theo hướng chuyên nghiệp hơn”, bà Giao chia sẻ. Nếu mỗi cá nhân đều có ý thức quản lý tài chính, gánh nặng an sinh xã hội của đất nước cũng sẽ nhẹ đi rất nhiều. 

Trên thực tế, báo cáo của TVAM cho thấy, có đến 81% người khảo sát cho biết họ mong muốn được tư vấn, đặc biệt ở các mảng như đầu tư bất động sản (44%), lập kế hoạch tài chính tổng thể (32%), đầu tư cổ phiếu, trái phiếu, quỹ (31%) và tư vấn thuế liên quan đến tài sản (29%).

Với vai trò là đơn vị tư vấn độc lập, ông Ngô Thành Huấn, Chủ tịch Hội đồng Quản trị Công ty Cổ phần Tư vấn Đầu tư và Quản lý Tài sản FIDT, nhấn mạnh nhiều người Việt chưa được tiếp cận sự giáo dục bài bản về tài chính cá nhân. Ông dẫn chứng các khảo sát của Mastercard, Visa hoặc World Bank cho thấy điểm kiến thức tài chính của người Việt thường ở mức thấp. “Nhiều người định nghĩa tự do tài chính là có 1 hay 2 triệu USD, nhưng ngay lúc đó là họ đã mất tự do tài chính rồi, vì họ chưa thực sự hiểu mình muốn gì. Còn khi mọi người trả lời được câu hỏi “Tôi muốn gì trong 2-5 năm tới?”, mới là lúc chạm đến tự do tài chính thực sự”, ông Huấn nói.

Theo đại diện của FIDT, tư duy tài chính cá nhân cần nhìn ở góc tổng thể, về đầu tư, bảo vệ, thuế, tín dụng. Và trước cả chuyện quản lý tài sản, hãy tự hỏi: “Mình thật sự muốn gì?”, “Có sẵn sàng đánh đổi 2 năm tập trung làm việc lấy quãng thời gian đẹp nhất bên con cái hay không?”. Khi trả lời được những câu hỏi này, bức tranh về tài chính mới rõ ràng hơn.

Có thể thấy, từ việc tiêu dùng, tiết kiệm đến đầu tư, mỗi lựa chọn tài chính cá nhân không chỉ ảnh hưởng đến chất lượng sống của chính cá nhân, mà còn góp phần hình thành dòng chảy vốn lành mạnh cho nền kinh tế. Khi từng người dân quản lý tài chính hiệu quả, họ không chỉ tạo dựng sự ổn định cho bản thân, mà còn đóng góp vào sự thịnh vượng bền vững của quốc gia. 

Có thể bạn quan tâm 

Khai mỏ vàng tài sản số