A.I trong viên thuốc

Nếu có ngành nào vừa cần nhiều nguồn lực tài chính, thời gian nghiên cứu vừa cần sự kiên nhẫn và bản lĩnh chấp nhận rủi ro vì có thể thất bại ở phút cuối thì chỉ có thể là những người hoạt động trong lĩnh vực nghiên cứu thuốc, anh Nguyễn Hoàng Trường Giang, Giám đốc Điều hành NYB.AI, mở đầu câu chuyện với NCĐT.

Thay “sức người” bằng A.I 

Sự khắc nghiệt trong lĩnh vực này được chứng minh qua các con số. Để một sản phẩm thuốc được lưu thông ra thị trường, cần qua 5 giai đoạn là khám phá và sàng lọc hợp chất tiềm năng; tối ưu hóa và điều chỉnh hợp chất; thử nghiệm lâm sàng trên động vật; thử nghiệm lâm sàng trên người; phê duyệt, đăng ký và giám sát.

Anh Giang cho biết các nhà khoa học phải sàng lọc và thử nghiệm vô số hợp chất, bắt đầu từ thử nghiệm trên tế bào, sau đó trên động vật và cuối cùng là trên người để đánh giá tính an toàn và hiệu quả. Thời gian phát triển trung bình kéo dài từ 12-15 năm và chi phí cho mỗi loại thuốc dao động từ 161 triệu USD đến hơn 4,5 tỉ USD. Dù vậy, 90% ứng viên thuốc vẫn thất bại ở giai đoạn thử nghiệm lâm sàng. Chính tỉ lệ thất bại cao và chi phí khổng lồ này là nút thắt lớn nhất, làm chậm đáng kể việc đưa các phương pháp điều trị mới đến với bệnh nhân.

NYB.AI đang có tham vọng thay “sức người” bằng DTIGN Drug-Target Interaction Graph Neural Network (mạng đồ thị dự đoán tương tác thuốc - mục tiêu), một mô hình A.I tiên tiến giúp sàng lọc, phân tích và dự đoán mức độ tương tác giữa các phân tử thuốc và mục tiêu với độ chính xác cao. Công nghệ này cho phép xử lý hàng triệu hợp chất cùng lúc và dự đoán chính xác hợp chất nào có tiềm năng điều trị ngay từ đầu.

Công ty tập trung vào một trong các giai đoạn tốn nhiều thời gian và nguồn lực trong nghiên cứu thuốc là khám phá và sàng lọc ban đầu. Nhưng để thương mại hóa, cần một giải pháp hoàn chỉnh từ công nghệ, hạ tầng kỹ thuật cho đến năng lực xử lý của A.I. Vì thế, đồng hành cùng NYB.AI là nhiều đối tác lớn trong ngành như Equinix, HPE và NVIDIA. Các chỉ số tối ưu rất ấn tượng so với cách làm truyền thống được đăng trên Tạp chí IEEE vào năm 2021: tối ưu hóa hiệu suất sàng lọc thuốc tăng 64 triệu lần, tăng thêm 27,03% độ chính xác trong dự đoán và giảm 68,2% thời gian nghiên cứu.

NYB.AI được xếp vào các công ty trong lĩnh vực công nghệ sinh học và công nghệ sâu (Biotech - Deeptech). Nguồn thu chủ yếu của NYB.AI đến từ việc cung cấp nền tảng A.I cho các đối tác trong và ngoài lĩnh vực y dược, đặc biệt trong ngành chăm sóc sức khỏe tiêu dùng, thông qua mô hình phí sử dụng nền tảng SaaS (phần mềm như một dịch vụ). NYB.AI còn có các nguồn thu khác như thanh toán theo mốc dự án, phần trăm doanh thu từ những dự án khác nhau. 

Ngược dòng xu hướng

Nguyễn Hoàng Trường Giang (sinh năm 1999) nghiên cứu A.I khi còn là sinh viên Đại học Công nghệ Nanyang (NTU) và được các giáo sư mời gia nhập Nanyang Biologics (NYB), một công ty tiên phong trong nghiên cứu và phát triển thuốc điều trị ung thư, rối loạn chuyển hóa và thoái hóa thần kinh. Trong quá trình làm việc tại NYB, anh nhận thấy rằng các phương pháp nghiên cứu truyền thống trong phòng thí nghiệm không chỉ chậm mà còn tốn kém, trong khi A.I có tiềm năng cách mạng hóa quy trình khám phá thuốc, giúp rút ngắn thời gian và giảm đáng kể chi phí nghiên cứu.

Với niềm đam mê công nghệ và mong muốn tạo ra tác động lớn trong lĩnh vực dược phẩm, cuối năm 2024, anh Giang đề xuất ý tưởng thành lập NYB.AI, công ty con của NYB, chuyên ứng dụng A.I vào quá trình sàng lọc và phát hiện các hợp chất thiên nhiên có tiềm năng điều trị. NYB.AI chính thức ra đời vào tháng 11/2024, bởi các giáo sư tại NTU, Nguyễn Hoàng Trường Giang và Triệu Vũ Duy, Giám đốc Công nghệ.

Đây cũng là quyết định đi ngược xu hướng của anh. Thứ nhất là việc chọn những người đồng hành, bởi các nhà khoa học có xu hướng tập trung nghiên cứu chuyên sâu, trong khi khởi nghiệp lại đòi hỏi một tư duy hoàn toàn khác: sẵn sàng bước ra khỏi vùng an toàn và ra quyết định nhanh chóng. 

Thứ 2, các startup A.I ở Việt Nam thường phục vụ kinh doanh trong khi A.I của NYB.AI lại đi vào nghiên cứu thuốc, một lĩnh vực khá mới mẻ và có rào cản gia nhập rất cao vì đây là lĩnh vực liên ngành rất phức tạp, đòi hỏi đội ngũ vừa giỏi về khoa học đời sống (sinh học phân tử, hóa dược, y dược học) vừa có sự hiểu biết về công nghệ A.I (thuật toán, hạ tầng tính toán hiệu năng cao, xử lý dữ liệu lớn). 

Rào cản còn đến hạ tầng, dữ liệu và vốn đầu tư. Khám phá thuốc bằng A.I cần kho dữ liệu sinh học lớn, được chuẩn hóa và xác thực, cùng với hệ thống điện toán hiệu năng cao để huấn luyện các mô hình A.I phức tạp. Việc này đòi hỏi vốn đầu tư ban đầu rất lớn, đi kèm chi phí vận hành và duy trì liên tục. Nhưng chính khoảng trống này lại mở ra cho NYB.AI một lợi thế đặc biệt là có thể xây dựng công nghệ theo cách tiếp cận hoàn toàn mới, không bị giới hạn bởi các mô hình cũ hay tư duy đã định hình từ trước. 

Một điều nữa khiến anh Giang có thêm niềm tin chính là con người. Hơn 50% đội ngũ NYB.AI là các bạn du học sinh Việt từng học tập và làm việc tại nhiều quốc gia phát triển, mang trong mình kiến thức, kinh nghiệm và tầm nhìn toàn cầu. Điều quan trọng hơn là dù có cơ hội ở lại nước ngoài, họ vẫn chọn quay về để cống hiến và tin rằng Việt Nam là nơi khởi nguồn khát vọng và là mảnh đất để hiện thực hóa những khát vọng ấy. 

“Chính tinh thần này là lực đẩy giúp NYB.AI không chỉ làm chủ công nghệ tại Việt Nam, mà còn tạo ra những giải pháp đủ sâu, đủ nhanh và đủ linh hoạt để bước ra thị trường quốc tế”, anh Giang chia sẻ. 

Có thể bạn quan tâm 

A.I trong sản xuất