Hành trình của pallet không carbon

Tháng 7/2025, AirX Carbon giới thiệu phiên bản nâng cấp của dòng pallet carbon âm có tên là NetZero Pallet. Được sản xuất từ phụ phẩm nông nghiệp như xơ dừa, vỏ cà phê, vỏ cacao…, mỗi tấm pallet được công bố có khả năng lưu giữ tới 34 kg CO2. 

Mỗi năm, nền nông nghiệp Việt Nam thải ra 150 tấn phụ phẩm, phần lớn trong số đó bị đốt bỏ hoặc chôn lấp. Một số nhà máy đã tận dụng nguồn sinh khối này để đốt tạo ra nhiệt sử dụng trong hệ thống sản xuất. Số khác, như AirX Carbon, tìm hướng đi để upcycle những phế phẩm này thành sản phẩm thay thế cho các nguyên liệu nguyên sinh truyền thống, như cách mà pallet từ xơ dừa muốn thay pallet gỗ.

NetZero Pallet (gọi tắt là pallet xơ dừa vì nguyên liệu này chiếm đa số) không phải là sản phẩm sinh học đầu tiên của AirX Carbon. Trước đó, từ năm 2021, họ đã được thị trường biết đến rộng rãi nhờ khẩu trang làm từ bã cà phê, sau đó mở rộng danh mục sản phẩm từ hạt nhựa bã cà phê đến ly… Thị trường hạt nhựa cà phê trong nước mang tính cạnh tranh cao. Vì vậy, mặc dù hiện tại doanh thu từ những sản phẩm truyền thống vẫn đang chiếm ưu thế, họ kỳ vọng trong vòng 5 năm tới, tỉ trọng đóng góp cho doanh thu sẽ đảo chiều, với mảng pallet áp đảo.

Hiện nay, nhà máy tại miền Nam có công suất 1,5 triệu pallet mỗi năm đang chạy 70% công suất. Đến năm 2030, Công ty kỳ vọng sẽ sản xuất 30 triệu pallet mỗi năm, tức gấp 20 lần công suất hiện tại. Để đạt được kế hoạch này, họ dự định sẽ theo hình thức nhượng quyền bằng cách mở nhà máy tại đích đến: Philippines, Úc, Mỹ… T

Điều này giúp họ tiết kiệm chi phí vận chuyển những pallet cồng kềnh và có thể mở rộng nhanh chóng. “Công ty nắm một tỉ lệ sở hữu tại nhà máy, cùng với việc chuyển giao công nghệ. Đương nhiên, chúng tôi sẽ tùy cơ ứng biến với nguyên liệu tại địa phương, như dùng vỏ hạt macca tại Úc thay vì xơ dừa tại Việt Nam”, ông Dương Tiết Anh, đồng sáng lập AirX Carbon, chia sẻ với NCĐT. 

Với pallet xơ dừa, họ mất 2 năm để nghiên cứu. Đến nay, 3 thế hệ pallet đã và đang được nghiên cứu, trong đó thế hệ thứ 3 được kỳ vọng sẽ là “siêu vật liệu, có khả năng thay thế gỗ thông 30 năm tuổi”, theo lời của ông Lê Thanh, đồng sáng lập kiêm CEO AirX Carbon. 

Ưu điểm vượt trội của pallet xơ dừa so với pallet gỗ truyền thống là tiết kiệm diện tích lưu trữ nhờ khả năng xếp chồng, chi phí cạnh tranh và giảm lượng phát thải carbon. Sản phẩm cũng có hạn chế riêng: dễ bị hư hỏng nếu gặp nước hoặc tiếp xúc với hơi nước trong thời gian dài. 

Theo tuyên bố từ Công ty, sản xuất 1.000 pallet giảm 62 tấn CO2 so với pallet nhựa, 4,1 tấn CO2  so với sản xuất pallet gỗ và giúp giữ lại 170 cây xanh. Sử dụng đến 95% phụ phẩm nông nghiệp, pallet được AirX Carbon công bố không chứa gỗ và nhựa nhờ ứng dụng công nghệ và chất kết dính sinh học độc quyền do họ tự nghiên cứu. Công ty cũng tuyên bố sản phẩm có thể được phân hủy sinh học hoàn toàn khi kết thúc vòng đời 7 năm.

Phiên bản nâng cấp hiện đang được thí điểm trong hệ thống kho tự động của Coca-Cola và bước đầu nhận được sự quan tâm từ nhiều doanh nghiệp lớn trong chuỗi cung ứng như Olam, Hyosung và TTC Group. “Tôi e là các doanh nghiệp trong nước nếu muốn đặt hàng sẽ phải đợi, vì chuyến hàng tiếp theo sẽ xuất khẩu cho khách hàng tại Singapore đã trả tiền trước”, ông Lê Thanh nói vui. 

Thị trường pallet Việt Nam được IMARC Group dự báo sẽ tăng lên 502 triệu USD vào năm 2033, từ mức 331 triệu USD năm 2024. Pallet gỗ đang chiếm ưu thế lớn, ước tính đến 60-70% thị phần. Chưa có số liệu cụ thể về pallet gỗ đã qua sử dụng, nhưng tỉ lệ loại pallet này khá cao và có hệ sinh thái tái sử dụng hoặc làm mới, có thể khiến chi phí thấp hơn cả pallet xơ dừa. Còn pallet nhựa tuy ít phổ biến hơn nhưng đang tăng lên và được sử dụng nhiều trong ngành thực phẩm, dược phẩm. 

Dự án pallet xơ dừa không phải xuất hiện lần đầu tiên trên thế giới. Trước đó, tại Hà Lan, dự án Coco Pallet đã được triển khai từ năm 2016, với các thông số pallet tương tự. Tuy nhiên, dự án này đã ngừng sản xuất hàng loạt mà không rõ lý do. Đến nay, theo cập nhật trên website, họ chỉ nhận đơn hàng đặt trước và chỉ giao hàng sau khi nhà máy đầu tiên tại Philippines được xây dựng xong. 

Tuyên bố carbon âm của NetZero Pallet còn  hành trình dài để chinh  phục. Trên thực tế, sản xuất pallet gỗ tuy có thể không lưu giữ nhiều carbon bằng pallet xơ dừa, nhưng loại vật liệu này có thể tái chế và tái sử dụng nhiều lần ở bất cứ đâu. Vì những lý do này, bà Nguyễn Dạ Quyên, CEO của CEL Consulting, cho rằng: “Cần xây dựng hệ sinh thái sử dụng bền vững, từ tái sử dụng nhiều lần, thu hồi sau sử dụng, đến chứng minh phân hủy và minh bạch toàn bộ chuỗi giá trị”.