Đạo diễn Nguyễn Quang Dũng: “Tôi có cái gọi là duyên nợ…”

Vẻ ngoài giản dị đến thô ráp, một nền tảng hiểu biết lẫn trải nghiệm tốt, một ý thức nâng cấp bản thân không ngừng nghỉ, một tư duy nhạy bén thông minh trong mọi việc mình làm... Đạo diễn Nguyễn Quang Dũng bằng những chỉ dấu riêng về bản thân đã trải qua hơn 20 năm làm nghề và giành lấy thành công ngay từ những bộ phim đầu tay.

Giai đoạn đầu thập niên 2000, thời kỳ rạp chiếu phim bùng nổ, truyền hình kỹ thuật số và internet phủ sóng. Khi đó, 2 yếu tố thị trường và nghệ thuật có sự phân hóa mạnh mẽ. Cá nhân anh, ở thời điểm đó, chuyện làm phim thị trường hay phim nghệ thuật có làm anh phải suy nghĩ nhiều? 

Khi tôi còn đang học đạo diễn, chưa có hãng phim tư nhân nên cứ nghĩ mình sẽ về hãng phim nhà nước như Giải Phóng, TFS sau khi học. Thế hệ của tôi may mắn vì khi tôi ra trường thì có Gái Nhảy là phim thương mại, dù cũng là phim nhà nước. Nó làm thay đổi suy nghĩ của khán giả, vì từ đó đến giờ người ta nghĩ họ sẽ không tới rạp xem hoặc chỉ tới xem để tôn vinh các bộ phim được giải. Nhưng rồi họ đã đi xem để giải trí. Khi đó là lúc các hãng phim nhận ra Việt Nam cũng có thị trường điện ảnh, trước nay chưa làm phim vì khán giả, nếu làm vì họ thì họ sẽ sẵn sàng đi xem.

Lúc đó tôi cũng thay đổi suy nghĩ. Bản thân tôi không phân biệt phim nghệ thuật và phim giải trí, vì ai vào ngành cũng muốn đeo đuổi nghệ thuật cả, quan trọng là nên nhìn và xem bản thân mình phù hợp với đối tượng nào. Tôi thích phim giải trí cho nên tôi muốn làm phim đại chúng. Thẩm mỹ và câu chuyện, góc nhìn của tôi cũng vậy nên tôi nhận ra mình phù hợp. Tuy nhiên, có những bộ phim tôi vẫn tập trung vào nghệ thuật và sẽ làm để thỏa mãn cái tôi nếu có điều kiện.

Truyền thông lẫn giới chuyên môn xếp anh vào câu lạc bộ “Đạo diễn trăm tỉ”. Điều này có gây áp lực hoặc tạo động lực cho anh chăng?

Khi tôi mới làm phim Nụ Hôn Thần Chết, tôi cũng từng được gọi là “Đạo diễn bạc tỉ”, sau đó là “Đạo diễn triệu đô”, “Đạo diễn trăm tỉ”, giờ có Trấn Thành làm “Đạo diễn ngàn tỉ”. Được gọi là “Đạo diễn trăm tỉ”, tôi vẫn cảm thấy thú vị nhưng tôi cũng đã được gọi nhiều rồi nên không có gì quá đặc biệt, hơn nữa nó chỉ mang tính thời vụ. Có chăng là nó cũng thể hiện một thị trường phát triển và có cạnh tranh, khi đó cái biệt danh đó cũng là động lực để mọi người tham gia và cạnh tranh lành mạnh.

20 năm qua có những người đi tiếp như tôi và Đãng (đạo diễn Vũ Ngọc Đãng), cũng có nhiều người dừng lại. Tôi đã trải qua nhiều thời kỳ, đến bây giờ vẫn làm phim, vẫn có người đầu tư cho làm phim, vẫn được các hãng trong đó có Galaxy kỳ vọng. Đó là niềm vui và sự nỗ lực. Giờ có đạo diễn ngàn tỉ nên mình cũng ráng đu theo, thay đổi và cố gắng. Mình cũng thừa biết cuộc sống là không ai ở mãi được, nên mình phải giữ được đối tượng, góc nhìn và câu chuyện mình muốn truyền đạt.

Các phim của anh thể hiện sự thông minh, nhanh nhạy, mở đầu xu thế. Ngay từ những bộ phim đầu tiên như Nụ Hôn Thần Chết, Giải Cứu Thần Chết sáng tạo ra một tên Thần Chết rất dễ thương, phim âm nhạc thì anh có Những Nụ Hôn Rực Rỡ... hay ứng dụng kỹ xảo, góc quay của phim nước ngoài. Anh học hỏi liên tục như thế nào?

Mỗi thế hệ có tư tưởng, góc nhìn bị ảnh hưởng bởi môi trường và công nghệ thời đó. Mình muốn trồng cây gì ở mảnh đất còn sơ khởi ở Việt Nam thì phải xem cái cây có hợp đất không. Thời điểm mình bắt đầu làm phim thì có những thứ mới du nhập. Còn các em bây giờ phải làm kiểu khác, bản thân tôi cũng nghĩ khác. Xưa tôi mang gì mới mẻ về áp dụng thì họ rất ngạc nhiên. Nhưng giờ đạo diễn và khán giả như nhau, ai cũng coi được những gì trên mạng hay ở nước ngoài. Xưa chỉ có phim Tết nên ai cũng làm phim hài. Mà mình làm hài hoài thì mình và khán giả cũng chán nên tôi làm musical, hành động, fantasy. Khi đó tôi cũng tìm được niềm vui và khán giả cũng thấy mới mẻ hơn. Khi thị trường định hình thì ai cũng nên tập trung vào thế mạnh của mình.

Bộ phim nào anh hợp tác với Galaxy Studio đã để lại cho anh nhiều kỷ niệm nhất?

Tôi nhớ nhất phim Nụ Hôn Thần Chết vì đó là một phim đặc biệt và cũng là phim đầu tiên tôi hợp tác cùng Galaxy. Phim đã đạt kỷ lục doanh thu cao nhất lúc đó. Phim cũng có nhiều kỹ xảo thách thức đoàn phim Việt Nam thời điểm đó vì hình thức phim là thể loại fantasy (hư cấu kỳ ảo). Nụ Hôn Thần Chết ra đời trong thời điểm phim điện ảnh tư nhân rất sơ khai.

Đạo diễn Nguyễn Quang Dũng. Ảnh: TL

Theo anh, Galaxy đóng góp gì cho nền điện ảnh trong nước?

Lần đầu tiên làm việc với Galaxy là khi tôi có bộ phim thứ 2. Đến bây giờ tới lúc tôi ra bộ phim thứ 11 vẫn làm với Galaxy. Dĩ nhiên không phải tất cả phim của tôi đều làm với Galaxy nhưng phần lớn là vậy, như Mỹ Nhân Kế, Siêu Nhân X, Giải Cứu Thần Chết... Tôi với Galaxy vẫn có cái gọi là duyên nợ, trong đó có 3 bộ phim đạt kỷ lục doanh thu vào thời điểm đó. Nhưng không có nghĩa là chúng tôi không có dự án thất bại. Cái hay là dù thành công hay không thì chúng tôi vẫn làm với nhau, ngồi lại và cùng chia sẻ những yếu tố cấu thành kết quả đó rồi khắc phục.

Galaxy có thể nói đứng hàng đầu về doanh thu. Trong phim kinh doanh, phim thị trường thì phải nghĩ tới doanh thu. Nhưng Galaxy cũng rất tâm huyết, ngoài kiếm tiền còn đầu tư vào các phim tử tế, ý nghĩa, mong muốn mở rộng tệp khán giả. Đó là yếu tố giúp Galaxy đi đường dài.

Những người bạn thân thiết của anh trong nghề như diễn viên Hồng Ánh, đạo diễn Vũ Ngọc Đãng... đều nhìn thấy ở anh là “người liên tài”, “người liên kết”, có khả năng đặc biệt để thuyết phục, tập trung những người giỏi về ê-kíp của mình. Điều đó là tự nhiên ở anh?

Tôi thích người tài nên tôn trọng người tài. Tôi cũng rất rõ ràng về việc bạn bè chơi thì chơi, làm thì làm. Tôi không hợp nhất 2 điều đó với nhau. Làm việc thì ai cũng có điểm mạnh, điểm yếu và kiêng kỵ, tôi rất ý thức được điều đó nên làm gì với ai tôi cũng chân thành nói về cái mình cần và cái lợi của 2 bên khi hợp tác, nói một cách rõ ràng. 

Tính tôi rất thích quan sát. Ở chỗ đông người thì tôi thích thu mình vào một góc để quan sát hơn là tỏa sáng. Hồi nhỏ tôi chơi bóng bàn, không biết có phải nhờ vậy không mà tôi rất nhạy với việc thấy được điểm mạnh, điểm yếu và thấy được cả cái điều kiêng kỵ của một người. Từ đó tôi tìm được thời điểm thích hợp trình bày ý tưởng để mọi người ủng hộ, vì mục đích cuối cùng là thuyết phục mọi người theo mong muốn của mình. Đó có thể gọi là năng khiếu, có chút sự chân thành, sự khôn ngoan... Và đó là thứ tôi đã được luyện tập từ lúc nhỏ khi chơi bóng bàn và đi thi đấu.

Anh nói điều anh học được từ ba của anh (cố nhà văn Nguyễn Quang Sáng) là bản lĩnh sống. Vậy tự anh cảm thấy những giá trị nền tảng mà anh nhận được từ ba ảnh hưởng gì đến cách sống, cách làm nghề của anh?

Thật ra điều lớn nhất mà ba tôi trao cho tôi là sự chân thành, vì ông sống rất chân thành, ông hứa gì là ông sẽ thực hiện điều đó, ông tôn trọng sự thật nên mình tiếp nối điều đó. Và mình nghĩ sự chân thành sẽ đi được đường dài. Câu chuyện phim của tôi, tôi kể cũng rất chân thành, trung thực với cảm xúc và góc nhìn của mình.