Bước ngoặt lợi nhuận của ngân hàng

9 tháng năm 2025 đánh dấu giai đoạn kinh doanh khởi sắc của các ngân hàng thương mại Việt Nam. Sự phục hồi của nền kinh tế vĩ mô cùng với việc kiểm soát tốt chi phí và tăng trưởng tín dụng mạnh mẽ là động lực chính, giúp nhiều ngân hàng đạt và vượt xa kế hoạch lợi nhuận cả năm.

Ngân hàng nhỏ bứt tốc

Theo bà Phạm Liên Hà, Giám đốc Nghiên cứu ngành dịch vụ tài chính, Công ty Chứng khoán HSC, lợi nhuận toàn ngành ngân hàng đã phục hồi đáng kể sau khi chạm đáy vào quý I năm nay. Từ mức tăng gần 10% trong quý I, lợi nhuận đã lên 15-16% trong quý II và ước đạt khoảng 31% trong quý III so với cùng kỳ năm trước, một phần nhờ nền lợi nhuận thấp của năm 2024. 

Lợi nhuận trước thuế hợp nhất của nhiều ngân hàng đã tăng trưởng mạnh mẽ so với cùng kỳ năm 2024. Đáng chú ý là nhóm ngân hàng nhỏ có sự bứt phá rõ rệt, thậm chí chuyển từ trạng thái lỗ sang lãi. ABBank ghi nhận lợi nhuận trước thuế 9 tháng đạt hơn 2.300 tỉ đồng, tăng gấp 9,7 lần so với cùng kỳ và hoàn thành 128% kế hoạch năm 2025. Riêng quý III, ngân hàng này lãi hơn 646 tỉ đồng, cải thiện mạnh mẽ so với mức lỗ hơn 343 tỉ đồng của quý III/2024. Ngân hàng Quốc Dân (NCB) ước đạt lợi nhuận sau thuế hơn 652 tỉ đồng lũy kế 9 tháng so với mức lỗ 59 tỉ đồng cùng kỳ năm ngoái.
Có thể thấy, các ngân hàng nhỏ tăng mạnh lợi nhuận một phần nhờ mức nền lợi nhuận thấp của năm 2024, nên kết quả năm nay bật tăng cao khi các yếu tố bất lợi dần được tháo gỡ. Trong năm 2025, môi trường lãi suất ổn định, chi phí huy động giảm và tín dụng mở rộng đã giúp biên lãi ròng (NIM) của các ngân hàng khả quan đáng kể. Bên cạnh đó, chất lượng tài sản cải thiện và quản trị rủi ro tốt hơn là nền tảng quan trọng giúp các ngân hàng giảm chi phí dự phòng, yếu tố từng ăn mòn lợi nhuận trong những năm trước.

Ngay cả các ngân hàng có quy mô lớn và trung bình cũng duy trì đà tăng trưởng cao. VPBank dẫn đầu về quy mô lợi nhuận với 20.396 tỉ đồng lợi nhuận trước thuế 9 tháng, tăng 47,1% so với cùng kỳ. Con số này vượt qua kết quả thực hiện của cả năm 2024. Tại SHB, lợi nhuận trước thuế lũy kế 9 tháng đạt 12.307 tỉ đồng, tăng 36%. Lợi nhuận trước thuế của Techcombank cũng tăng 2,4%, đạt 23.834 tỉ đồng. Trong khi đó, dự kiến Vietcombank, VietinBank và BIDV đều sẽ đạt mức lợi nhuận trên 20.000 tỉ đồng trong 9 tháng năm 2025.

“Dù tốc độ tăng trưởng quý III khó duy trì trong các quý tiếp theo, đà phục hồi đang trở nên ổn định hơn, với mức tăng dự kiến quanh mức 15-20%”, đại diện HSC nhận định.

Hiệu quả kinh doanh ấn tượng của nhiều ngân hàng đến từ việc gia tăng quy mô tài sản và duy trì đà tăng trưởng tín dụng cao. Sự tăng trưởng đồng đều cả về tín dụng và huy động vốn đã củng cố nền tảng kinh doanh cho các ngân hàng, tạo điều kiện thuận lợi cho việc mở rộng quy mô hoạt động và duy trì vị thế cạnh tranh. 

Một yếu tố được kỳ vọng sẽ tạo chuyển biến dài hạn cho thị trường là khả năng điều chỉnh cơ chế hạn mức tín dụng: quản lý dựa trên năng lực vốn và quản trị rủi ro của từng tổ chức tín dụng. Nếu cơ chế này được triển khai trong thời gian tới, những ngân hàng có nền tảng vốn vững, khả năng quản trị tốt sẽ có điều kiện mở rộng tín dụng linh hoạt hơn.

Với tốc độ tín dụng như hiện nay, từ nay đến cuối năm, nếu các tổ chức tín dụng có khả năng huy động vốn tốt, bền vững, để đáp ứng tăng trưởng kinh tế thì dự kiến tăng trưởng tín dụng ước đạt 19-20%. Đây là mức tăng trưởng tín dụng rất cao so với các năm trước. 

“Chúng tôi kỳ vọng từ nay đến cuối năm sẽ đạt được mức tăng trưởng tín dụng cao để hỗ trợ tăng trưởng kinh tế đạt mục tiêu 8,5% trong năm nay và 2 con số trong những năm tiếp theo”, ông Phạm Chí Quang, Vụ trưởng Vụ Chính sách Tiền tệ, cho biết.

Do đó, HSC dự báo tăng trưởng tín dụng có thể bứt tốc lên mức 18-20% vào cuối năm 2025, nhờ mặt bằng lãi suất thấp kích thích nhu cầu và chính sách nới room tín dụng cho các ngân hàng. Việc Luật Các tổ chức tín dụng (sửa đổi năm 2025) có hiệu lực, với việc luật hóa Nghị quyết 42 về xử lý nợ xấu, được kỳ vọng sẽ tạo nền tảng pháp lý ổn định, giúp ngân hàng nâng cao hiệu quả thu hồi nợ và cải thiện chất lượng tài sản trong năm 2026.

Phân hóa ngày càng rõ rệt

Dù lợi nhuận tăng mạnh, chất lượng tài sản vẫn cần theo dõi sát sao trong bối cảnh rủi ro nợ xấu vẫn hiện hữu. Một số ngân hàng cho thấy tình hình nợ xấu đã khả quan hơn. ABBank ghi nhận nợ xấu giảm 23%, kéo tỉ lệ nợ xấu từ 3,74% xuống còn 2,63%. VPBank cũng kiểm soát được nợ xấu hợp nhất xuống dưới ngưỡng 3%. Theo chia sẻ của ông Andre DeBakhapouve, Giám đốc Khối Quản trị rủi ro VPBank, phần lớn nợ xấu hiện nay đến từ các khoản vay bán lẻ được giải ngân trong giai đoạn trước năm 2023 và nợ xấu ở nhóm này đang cho thấy xu hướng giảm khoảng 5% theo quý, trong khi các khoản vay mới phát sinh trong năm 2024-2025 có chất lượng tín dụng tốt hơn rõ rệt.

Trong khi đó, tại LPBank, tính đến ngày 30/9, tổng tài sản tăng 6,1% so với đầu năm, đạt 539.149 tỉ đồng. Số dư nợ xấu ngân hàng tăng 32,4%, lên 6.961 tỉ đồng, kéo theo tỉ lệ nợ xấu tăng từ 1,58% lên 1,79%. PGBank có số dư nợ xấu tăng 61%, đẩy tỉ lệ nợ xấu/tổng dư nợ từ 2,57% lên 3,85%. KienlongBank cũng ghi nhận số dư nợ xấu tăng 10,3%...

Điều này cho thấy áp lực từ các khoản nợ tiềm ẩn trong nền kinh tế vẫn còn, đòi hỏi các ngân hàng phải tăng cường trích lập dự phòng và đẩy mạnh thu hồi nợ. “Kể cả các ngân hàng có năng lực tín dụng cao thì tỉ lệ bao phủ nợ xấu và tỉ lệ dự phòng rủi ro tín dụng cũng giảm, cho thấy bộ đệm chống chịu rủi ro tín dụng đang thu hẹp trước áp lực chất lượng tài sản”, Tiến sĩ Lê Xuân Nghĩa, chuyên gia kinh tế, nhận định.

Từ cuối năm 2025, các yêu cầu về vốn theo chuẩn Basel III và việc gỡ bỏ room tín dụng sẽ tạo ra sự phân hóa ngày càng rõ rệt giữa các ngân hàng. Cụ thể, những ngân hàng có quy mô và năng lực vốn lớn sẽ mở rộng thị phần, trong khi những ngân hàng nhỏ cần điều tiết tăng trưởng để cân bằng vốn, lợi nhuận và chất lượng tài sản. Theo đó, nhiều ngân hàng nhỏ sẽ chịu áp lực lớn do chi phí tín dụng cao, khiến lợi nhuận bị bào mòn, sức cạnh tranh suy giảm. Các ngân hàng nhỏ, nếu không kịp tái cấu trúc mô hình huy động và cải thiện quản trị rủi ro, sẽ gặp áp lực ngày càng lớn. 

Phân tích của Công ty Chứng khoán SSI cảnh báo một số rủi ro có thể ảnh hưởng đến triển vọng ngành ngân hàng trong năm 2026 như căng thẳng địa chính trị, xu hướng bảo hộ thương mại, biến động bất động sản và chi phí tín dụng tăng do siết chặt quy định định giá tài sản bảo đảm. Ngoài ra, nếu tăng trưởng tín dụng vượt dự báo, áp lực huy động vốn có thể khiến NIM bị thu hẹp.

Ông Nguyễn Trí Hiếu, chuyên gia tài chính - ngân hàng, quan ngại về rủi ro nợ xấu khi dư nợ tín dụng bơm ra nền kinh tế lên đến hơn 3 triệu tỉ đồng trong cả năm 2025. Đặc biệt, tín dụng bất động sản chiếm đến trên 23% tổng dư nợ, trong khi thị trường bất động sản có dấu hiệu sốt nóng ở một số phân khúc có thể để lại mối lo âm ỉ trong thời gian tới, làm tăng chi phí trích lập dự phòng rủi ro và ăn mòn lợi nhuận của ngân hàng trong năm 2026.

Tuy vậy, các chuyên gia của SSI cho rằng khung chính sách mới và các cải cách đang được triển khai sẽ tạo điều kiện cho các ngân hàng có năng lực quản trị tốt mở rộng thị phần và duy trì biên lợi nhuận ổn định. Đáng chú ý, ngành ngân hàng đang tìm kiếm những động lực tăng trưởng ngoài tín dụng, tập trung vào 3 mảng chính: thị trường vốn và chứng khoán, thị trường tài sản số và thị trường vàng. Vì vậy, SSI nhận định năm 2025 có thể là giai đoạn chạm đáy lợi nhuận của ngành, mở ra chu kỳ phục hồi mạnh từ năm 2026-2027. 

HSC dự phóng tăng trưởng lợi nhuận ngân hàng cho giai đoạn 2026-2027 khoảng 20%. Mức dự phóng này chưa bao gồm những động lực tăng trưởng mới (tài sản số, vàng). Vì thế, có thể kỳ vọng tiềm năng tăng thêm cho dự báo này khi các quy định cụ thể hơn được ban hành. SSI thì dự báo tín dụng toàn ngành năm 2026 tăng 17,6%, trong khi lợi nhuận trước thuế của nhóm ngân hàng nghiên cứu tăng 17,7% nhờ NIM phục hồi, chất lượng tài sản cải thiện và thu hồi nợ xấu tích cực.