Đường đến 1 triệu căn nhà ở xã hội

Công ty Cổ phần Tư vấn - Thương mại - Dịch vụ Địa ốc Hoàng Quân gần đây đặt mục tiêu doanh thu năm 2025 đạt 1.000 tỉ đồng, lợi nhuận sau thuế 70 tỉ đồng. Trong đó, 800 tỉ đồng đến từ dự án nhà ở xã hội Golden City (Tây Ninh), 100 tỉ đồng của dự án Khu đô thị mới Trà Vinh (Trà Vinh) và 100 tỉ đồng từ dự án HQC Tân Hương (Tiền Giang). Công ty cũng đặt mục tiêu hoàn thành tối thiểu 5.000 căn nhà ở xã hội trong năm nay.

Có thể thấy Hoàng Quân đặt kỳ vọng cao vào các dự án nhà ở xã hội trong kế hoạch kinh doanh. Tuy nhiên, Chủ tịch Hội đồng Quản trị Trương Anh Tuấn thừa nhận từng cam kết xây dựng 50.000 căn nhà ở xã hội nhưng sau nhiều năm mới hoàn thành được 10.000 căn tại TP.HCM, Bình Thuận, Khánh Hòa... “Để hoàn thành 40.000 căn còn lại trong 5 năm tới, Hoàng Quân phải xây dựng trung bình 7.000- 8.000 căn mỗi năm, trong khi quỹ đất hiện chỉ còn 50 ha so với nhu cầu khoảng 200 ha. Đây là bài toán không dễ giải”, ông Tuấn chia sẻ.

Đã có 30 địa phương ban hành kế hoạch triển khai Đề án “Đầu tư xây dựng ít nhất 1 triệu căn hộ nhà ở xã hội cho đối tượng thu nhập thấp, công nhân khu công nghiệp giai đoạn 2021-2030”. Riêng năm 2024 có 28 dự án với quy mô 21.874 căn đã hoàn thành. Tuy nhiên, theo báo cáo của Bộ Xây dựng, cả nước chỉ đạt 16% kế hoạch trong năm 2024. TP.HCM và Hà Nội đi đầu về chỉ tiêu xây dựng đến năm 2030 nhưng tiến độ hiện mới đạt 4% và 20%. Thực hiện gói vay ưu đãi cho loại hình nhà ở này cũng hạn chế. Đến nay có 90 dự án đăng ký vay gói tín dụng 145.000 tỉ đồng, nhưng số tiền đã giải ngân chưa đến 2%, đạt 2.845 tỉ đồng.

Chỉ còn 5 năm để hoàn thành Đề án nên cần có chính sách đột phá nhằm giải quyết hàng loạt rào cản. Vướng mắc pháp lý và thủ tục hành chính được xem là nút thắt lớn nhất, khi việc hoàn tất thủ tục cho một dự án nhà ở xã hội có thể mất vài năm, thậm chí lâu hơn. Thách thức còn đến từ việc thiếu quỹ đất sạch. Chẳng hạn, TP.HCM là đô thị lớn với mật độ dân số cao, quỹ đất khan hiếm, đặc biệt là đất sạch có vị trí thuận lợi để phát triển nhà ở xã hội. Chưa kể, giải phóng mặt bằng, bồi thường và tái định cư gặp nhiều khó khăn, kéo dài thời gian triển khai dự án.

Bài toán tài chính cũng rất nan giải khi lợi nhuận định mức cho dự án nhà ở xã hội bị khống chế ở mức thấp (thường không quá 10%), trong khi chi phí đầu tư, xây dựng ngày càng leo thang. Điều này khiến nhà ở xã hội kém hấp dẫn hơn so với các dự án nhà ở thương mại.

Ông Tuấn của Hoàng Quân thì đau đầu vì nguồn vốn đầu tư lớn. Với 40.000 căn nhà ở xã hội, vốn đầu tư cần có khoảng 40.000 tỉ đồng, trong đó phải có tối thiểu 10.000 tỉ đồng vốn vay trung và dài hạn từ ngân hàng. Đại diện Công ty Địa ốc Kim Oanh cũng chia sẻ, thách thức lớn nhất là giải ngân vốn vay cho việc hoàn thành mục tiêu phát triển 40.000 căn nhà ở xã hội từ nay đến năm 2028. Nhiều dự án của Kim Oanh ghi nhận hoàn thiện sớm nhưng ngân hàng chậm giải ngân, gây lãng phí và khó khăn cho cả doanh nghiệp lẫn người mua. Do đó, vị này kiến nghị cần đảm bảo chương trình tín dụng cho vay 120.000 tỉ đồng và lãi suất ổn định 10 năm vì rất nhiều doanh nghiệp đều mong nhận hỗ trợ vay ưu đãi để đẩy nhanh tiến độ.

Quỹ đất khan hiếm, giá đất đắt đỏ ở khu trung tâm thì không đáp ứng được nhu cầu giá rẻ của người dân. Còn nếu phát triển tại các quỹ đất ở ngoại ô hoặc có hạ tầng chưa phát triển thì không thu hút được người mua do không thuận tiện cho họ làm việc tại đô thị, khiến doanh nghiệp không tha thiết với nhà ở xã hội.

Ông Lê Hoàng Châu, Chủ tịch Hiệp hội Bất động sản TP.HCM (HoREA), cũng nhận định, để thực hiện mục tiêu phát triển ít nhất 1 triệu căn nhà ở xã hội giai đoạn 2021-2030 và sau năm 2030 cần gỡ ách tắc trong công tác “chấp thuận chủ trương đầu tư đồng thời với chấp thuận nhà đầu tư”, là bước khởi đầu cho chuỗi quy trình, thủ tục đầu tư xây dựng. Hiệp hội cũng kỳ vọng Nghị quyết thí điểm về cơ chế, chính sách đặc thù phát triển nhà ở xã hội sẽ sớm được xem xét và ban hành.

Vingroup đăng ký xây 500.000 căn nhà xã hội, bằng 1/2 số căn Thủ tướng giao cả nước phải hoàn thành đến năm 2030. Để thúc đẩy tiến độ cho kế hoạch này, ông Lê Khắc Hiệp, Phó Chủ tịch Tập đoàn Vingroup, kiến nghị cho phép các địa phương được chỉ định thầu, chỉ định nhà đầu tư dự án nhà xã hội, đồng thời rút ngắn thủ tục hoặc cho làm song song. Ví dụ, nhà đầu tư có thể vừa làm quy hoạch, vừa làm thủ tục đầu tư xây dựng... giúp rút ngắn nhiều thời gian, thay vì làm xong quy hoạch mới đến khâu đầu tư, tài chính.