Đường đi của lãi suất

Một thông tin đáng chú ý gần đây là Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Việt Nam Nguyễn Thị Hồng được Tạp chí Global Finance vinh danh trong nhóm xuất sắc nhất thế giới với điểm A+… Bà Hồng cùng nhóm với Chủ tịch Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (FED), ông Jerome Powell và Thống đốc Ngân hàng Trung ương Đan Mạch Christian Kettel Thomsen…

Đây là đánh giá phản ánh năng lực lãnh đạo nổi bật của các thống đốc ngân hàng trung ương trong việc kiểm soát lạm phát, điều hành chính sách tiền tệ, giữ ổn định tài chính và duy trì uy tín với thị trường. “Trong vài năm trở lại đây, hầu hết các thống đốc ngân hàng trung ương trên thế giới đều phải căng mình đối phó với lạm phát và công cụ được họ vận dụng mạnh mẽ nhất là chính sách nâng lãi suất, dù bối cảnh và nhiệm vụ cụ thể ở từng quốc gia có khác nhau. Khi lạm phát dần thoái lui, hiệu quả từ những quyết định đầy thử thách ấy đang dần lộ rõ”, ông Joseph Giarraputo, nhà sáng lập kiêm Giám đốc Biên tập Global Finance, nhấn mạnh.

Trong bối cảnh kinh tế toàn cầu nhiều biến động, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam đã thực hiện tốt chính sách tiền tệ linh hoạt, cân bằng giữa kiểm soát lạm phát, ổn định tỉ giá, hỗ trợ tăng trưởng và bảo đảm an toàn hệ thống ngân hàng. Chính sách này đã thúc đẩy tăng trưởng kinh tế, giữ ổn định vĩ mô thông qua việc duy trì lãi suất thấp, kiểm soát biến động tỉ giá. Tuy nhiên, các chuyên gia cũng cảnh báo về nguy cơ dư địa hẹp dần và sự phụ thuộc quá lớn vào tín dụng ngân hàng, cần có sự phối hợp đồng bộ hơn với những chính sách kinh tế khác để giải quyết các vấn đề trung - dài hạn và đảm bảo an toàn hệ thống. 

Theo báo cáo triển vọng kinh tế toàn cầu quý IV/2025 của Bộ phận Nghiên cứu thị trường và Kinh tế toàn cầu, Ngân hàng UOB (Singapore), triển vọng tăng trưởng khả quan trong nửa cuối năm 2025 và áp lực đối với tỉ giá VND/USD… sẽ là các yếu tố hạn chế khả năng Ngân hàng Nhà nước nới lỏng chính sách tiền tệ. UOB dự báo Ngân hàng Nhà nước sẽ giữ nguyên lãi suất tái cấp vốn ở mức 4,5%.

Báo cáo của Công ty Chứng khoán MBS cho thấy, trong số các ngân hàng mà họ theo dõi, đều không ghi nhận điều chỉnh nào mới của lãi suất huy động. Đến cuối tháng 8, trung bình lãi suất kỳ hạn 12 tháng của nhóm ngân hàng thương mại tư nhân ở mức 4,89% (giảm 16 điểm cơ bản so với đầu năm), trong khi lãi suất của nhóm các ngân hàng thương mại quốc doanh vẫn giữ ổn định ở mức 4,7%. Đáng chú ý, điều này diễn ra bất chấp tăng trưởng tín dụng tiếp tục tăng mạnh, khi tính đến ngày 29/8, dư nợ tín dụng toàn nền kinh tế đạt 17,46 triệu tỉ đồng, tăng 11,82% so với cuối năm 2024.

Có thể thấy, Ngân hàng Nhà nước tiếp tục điều hành chính sách tiền tệ theo mục tiêu kép là ổn định kinh tế vĩ mô, kiểm soát lạm phát và thúc đẩy tăng trưởng kinh tế. Với định hướng tăng trưởng tín dụng được đặt ở mức cao nhằm hỗ trợ mục tiêu tăng trưởng kinh tế, nhu cầu vốn từ doanh nghiệp và cá nhân đồng loạt tăng mạnh. Do đó, các ngân hàng buộc phải duy trì mức lãi suất huy động đủ hấp dẫn để thu hút tiền gửi, nên khó có thể điều chỉnh giảm thêm lãi suất.

Tuy nhiên, rủi ro tỉ giá vẫn hiện hữu trong chính sách nới lỏng tiền tệ. Chính sách tiền tệ của FED còn nhiều bất định, khiến Ngân hàng Nhà nước phải thận trọng hơn trong việc điều hành để tránh những tác động bất lợi đến sự ổn định của đồng nội tệ. Dù FED hạ lãi suất, nhưng chỉ là động thái giảm bớt chính sách thắt chặt, thời kỳ tiền rẻ chưa đến. Vì vậy, lãi suất hạ nhiệt, song các ngân hàng trung ương vẫn ưu tiên mục tiêu kiểm soát lạm phát. Theo Phó Giáo sư - Tiến sĩ Nguyễn Hữu Huân, Trường Đại học Kinh tế TP.HCM, khi USD suy yếu trên toàn cầu, sức ép lên VND dịu lại, góp phần giữ ổn định thị trường ngoại hối và dự trữ ngoại tệ của Việt Nam. Nếu FED tiếp tục hạ lãi suất, dư địa chính sách tiền tệ của Việt Nam vẫn còn, nhưng trọng tâm nên là chính sách tài khóa để kích thích tổng cầu. 

Các chuyên gia của Công ty Chứng khoán VCBS cũng cho rằng, lãi suất huy động có thể duy trì ổn định trong thời gian tới, còn lãi suất cho vay tiếp tục ở vùng thấp nhưng sẽ có sự phân hóa giữa các ngành nghề. Đặc biệt, Thông tư 14 có hiệu lực với điểm cốt lõi là cơ chế phân bổ hệ số rủi ro mới: ưu đãi hơn cho lĩnh vực sản xuất, doanh nghiệp nhỏ và vừa, nông nghiệp, tín dụng xanh và nhà ở xã hội; đồng thời siết chặt các khoản vay bất động sản đầu cơ và chủ đầu tư thiếu minh bạch. 

“Với mục tiêu lạm phát năm 2025 khoảng 4,5%, tình hình hiện tại vẫn tương đối khả quan. Đồng thời, với mục tiêu tăng trưởng kinh tế cao hơn 8% trong năm nay (hoặc 9%, 10% trong những năm sắp tới) thì lãi suất huy động VND hiện quanh mức 5%/năm, lãi suất cho vay ngắn hạn 6-7%/năm, cho vay trung - dài hạn 8-9%/năm là phù hợp trong tổng thể hài hòa các chủ thể tham gia vào thị trường”, ông Đinh Đức Quang, Giám đốc Khối Kinh doanh tiền tệ, Ngân hàng UOB Việt Nam, nhận định.