Mô hình khu công nghiệp phát thải ròng bằng 0 mở ra động lực tăng trưởng mới cho TP.HCM

Việc giảm phát thải carbon trong lĩnh vực công nghiệp, vốn đang là lĩnh vực tăng trưởng mạnh mẽ của Việt Nam, là yếu tố then chốt để bảo đảm sự phát triển kinh tế bền vững trên hành trình tiến tới mục tiêu phát thải ròng bằng không (net zero). Báo cáo mới của Climateworks Centre (Đại học Monash, Úc) đã đề xuất một lộ trình chuyển đổi riêng nhằm đưa TP.HCM, trung tâm kinh tế của cả nước, trở thành khu công nghiệp phát thải ròng bằng không (Net Zero Industrial Precinct - NZIP).

Khu công nghiệp phát thải ròng bằng không (NZIP) được hiểu là mô hình mà trong đó, các bên liên quan phối hợp chặt chẽ để cắt giảm khí thải nhà kính và hướng tới mục tiêu phát thải ròng bằng không trong một khu vực địa lý cụ thể. Thay vì để từng ngành, doanh nghiệp hay cơ quan chính phủ hoạt động riêng lẻ, các bên sẽ cùng phối hợp, tận dụng hiệu quả của cơ sở hạ tầng, công nghệ và nguồn vốn đầu tư chung nhằm thúc đẩy quá trình chuyển đổi sang năng lượng tái tạo, nâng cao hiệu suất và điện khí hóa, qua đó tạo ra những lợi ích thiết thực và bền vững cho toàn hệ thống.

Với cách tiếp cận dựa trên đặc thù từng khu vực, lộ trình này tập trung vào năm khu công nghiệp hiện chiếm hơn 70% tổng mức tiêu thụ năng lượng của toàn bộ các khu công nghiệp tại TP.HCM, gồm Khu Công nghệ cao Sài Gòn, Khu Chế xuất Tân Thuận, Khu Công nghiệp Tân Tạo, Hiệp Phước và Đông Nam.

Ông Khuất Tuấn Anh (Ben Khuat), Giám đốc Chính sách Climateworks Centre Việt Nam và là tác giả của báo cáo, cho biết các khu công nghiệp NZIP mở ra cơ hội giúp ngành công nghiệp Việt Nam thích ứng và phát triển bền vững trong tương lai, đồng thời tạo động lực tăng trưởng cho toàn bộ nền kinh tế.

Ông cho biết: “Việc chuyển đổi sang nền kinh tế carbon thấp thông qua mô hình NZIP sẽ trở thành động lực tăng trưởng mới cho TP.HCM, đồng thời giúp thành phố từng bước khẳng định vai trò dẫn đầu trong khu vực.”

“Thông qua việc nâng cấp hạ tầng năng lượng, hiện đại hóa quy trình sản xuất và tăng cường hợp tác, các khu công nghiệp NZIP có thể giúp ngành sản xuất địa phương nâng cao vị thế trong chuỗi giá trị toàn cầu, thu hút nguồn vốn đầu tư xanh và duy trì sức cạnh tranh của TP.HCM trong quá trình chuyển đổi hướng tới phát thải ròng bằng không.”

Trong hai thập kỷ qua, Việt Nam duy trì tốc độ tăng trưởng GDP trung bình khoảng 7%, nằm trong nhóm cao nhất khu vực. Tuy nhiên, quá trình phát triển kinh tế nhanh chóng này cũng kéo theo lượng phát thải gia tăng mạnh. Chỉ trong vòng mười năm, lượng phát thải đã tăng tới 140%, trong đó ngành công nghiệp chiếm 54% tổng tiêu thụ năng lượng quốc gia. Trên phạm vi toàn cầu, xu hướng này cũng không khác biệt, với hơn một phần ba lượng phát thải toàn cầu đều phát sinh từ lĩnh vực công nghiệp.

Ông Khuất Tuấn Anh nhận định: “Những con số này cho thấy ngành công nghiệp giữ vai trò then chốt trong việc hiện thực hóa mục tiêu net zero vào năm 2050 trên phạm vi toàn cầu. Việc triển khai mô hình NZIP sẽ giúp ngành công nghiệp cắt giảm khí thải với quy mô và tốc độ phù hợp để đạt được mục tiêu này. TP.HCM có thể khẳng định vị thế tiên phong trong khu vực về giảm phát thải carbon trong sản xuất, nơi đổi mới và hợp tác đóng vai trò chủ chốt trong việc thúc đẩy tăng trưởng kinh tế bền vững.”