Thế hệ chiếc iPad đầu tiên xuất hiên đã chính thứcđánh dấu một cuộc cách mạng nhỏ, với sự chuyển dịch mạnh mẽ của người sử dụng từchiếc máy tính để bàn sang thiết bị cá nhân mạng theo mình. Nhưng ít người biếtnó còn mang trong mình những dấu hiệu của cuộc cách mạng khác lớn hơn nhiều.
Trong chiếc iPad trị giá 499USD này, chi phí nhâncông sản xuất chỉ có $33, và khâu lắp ráp cuối cùng tại Trung Quốc chỉ chiếm $8trong đó. Các dây chuyền gia công thuê ngoài đang có xu hướng chuyển ngược lạicác nước giàu, không phải vì giá nhân công Trung Quốc tăng, mà vì hãng muốn về gầnvới khách hàng của mình, để có thể phản ứng nhanh nhạy với những nhu cầu luônthay đổi của khách hàng.
Chi phí lao động đang trở nên ít quan trọng hơn, và việcdi chuyển sản xuất đến các nước có nguồn nhân công giá rẻ trong quá khứ có thểkhông còn là xu hướng tăng trưởng mạnh trong tương lai nữa. Đó là một phầntrong những tác động đầu tiên của Cuộc cách mạng khoa học công nghệ lần thứ 3 –cuộc cách mạng của đổi mới và sáng tạo, mà các chuyên gia dự đoán đang xảy ra.
Kinh tế Việt Nam vừa trải qua giai đoạn đi xuống khádài sau một thời kỳ tăng trưởng nóng. Một giai đoạn tăng trưởng dựa vào tàinguyên và các nguồn vốn bên ngoài bơm vào có lẽ đã đi đến đoạn cuối cùng với cuộckhủng hoảng kéo dài suốt thời gian qua. Nền kinh tế, để chuẩn bị cho một giaiđoạn tăng trưởng tiếp theo, cần tìm kiếm động lực mới. Với các nước mới nổi, độnglực mới này có thể là cải tiến và sáng tạo. Mấu chốt của sáng kiến là cải thiệnnăng suất lao động và chất lượng sản phẩm, điều cũng là cốt lõi bền vững củatăng trưởng.
Việc làm cần thiết hiện nay là kiến tạo một môi trườngkhuyến khích sáng tạo tại Việt Nam. Nếu nhìn vào những nước đang đi đầu về đổimới sáng tạo, có thể thấy môi trường khuyến khích sáng tạo cần đảm bảo hai yếutố đầu tiên là nguồn lực tài chính và khả năng kết nối giữa những người sáng tạovới nhau và với các doanh nghiệp sản xuất.
Nguồnlực tài chính cho đổi mới sáng tạo
Điểm thiết yếu đầu tiên cần có để tạo nên môi trườngkích thích cho phát kiến và sáng tạo là nguồn lực tài chính thích hợp. Nguồn lựctài chính này phải có tính chất thích hợp. Một môi trường khuyến khích sáng tạolà một môi trường có sự khuyến khích khả năng mạo hiểm.
Theo chuyên viên cao cấp của WB, Trưởng nhóm côngtác dự án FIRST – tiến sĩ Suhas Parandekar – thập kỷ vừa qua, danh mục đầu tư củaWB cho đổi mới sáng tạo trên toàn thế giới vào khoảng 18,7 tỷ USD, trong đó nhiềunhất là dành cho khu vực Mỹ Latin.
Tuy nhiên, có đến 1/3 số dự án đổi mới sángtạo này đã thất bại và lý do chính là không tận dụng được hết các khoản tài trợ;quá trình xử lý và thủ tục bồi hoàn phức tạp đối với các khoản tài trợ; quytrình đấu thầu và lập kế hoạch không linh động; không tạo ra ảnh hưởng mangtính hệ thống về đổi mới sáng tạo mà chỉ có các ảnh hưởng ngắn hạn cho cácdoanh nghiệp được tiếp nhận tài trợ, ông Parandekar cho biết.
Riêng tại Việt Nam, khả năng tiếp cận nguồn vốn củanhững người sáng tạo thực sự là một vấn đề cần đặt ra.
Các quỹ đầu tư mạo hiểm (VC - Venture Capital) hoạt độngtại Việt Nam suốt thời gian qua đã làm được một việc là thúc đẩy các công tyinternet non trẻ ở Việt Nam bùng phát. Tuy nhiên nếu tìm kiếm ở đó nguồn lựcthúc đẩy sáng kiến, sáng tạo thì chưa. Ngoài những mô hình thương mại điện tửhay “clone” hàng loạt của nhau trến thị trường, quá hiếm hoi để có thể tìm thấynhững dự án dựa trên những phát kiến hoặc cải tiến về mặt công nghệ để tạo ra lợithế cạnh tranh với thị trường. Và ngoài ra rất khó thấy, hoặc thậm chí có thểnói là không thấy, những dự án đầu tư vào công nghệ khác ngoài lĩnh vực côngnghệ thông tin.
Cũng không thể trách các VC khi mà mục tiêu của họ vẫnchỉ là thu hồi vốn thật nhanh. Người tiêu dùng sẽ không mấy khó khăn để thíchnghi với các sản phẩm thế hệ mới, chất lượng cao. Nhưng, tiếc thay các nhà đầutư thì không như vậy. Bản năng của họ là tìm đến những mô hình an toàn, đãthành công ở các thị trường lớn. Trong khi ngược lại, tại Mỹ, giữa các công tylớn như Google, Yahoo, hay Microsoft là cuộc đua tìm kiếm những công nghệ vàphát kiến mới.
Trong năm nay, Việt Nam đang có một loạt những tínhiệu thay đổi mạnh mẽ. Bộ Khoa học Công nghệ đang xây dựng đề án thí điểm quỹ đầutư mạo hiểm vào năm 2014, nhằm giúp “Đề án Thung lũng Silicon của Mỹ” thực hiệnthành công ở Việt Nam.,Mới đây là dự án FIRST, được World Bank tài trợ là điềurất đáng chú ý. Không phải ngẫu nhiên mà dự án có tên là FIRST – đầu tiên. Có rấtnhiều thứ đầu tiên trong dự án này. Nguyên Thứ trưởng BộKhoa học và Công nghệ Trần Quốc Thắng:chobiết dự án lần này là dự án đầu tiên có sự cởi mở cao cho doanh nghiệp tư nhân,dự án đầu tiên có cơ chế chấp nhận rủi ro, tài trợ đến 70% kinh phí cho cácphát kiến…. Không kỳ vọng vào việc thay đổi hoàn toàn, nhưng dự án đang kỳ vọngtạo ra những thay đổi đầu tiên để tạo ra một môi trường khuyến khích sáng tạo.
Kếtnối để thúc đẩy
Mọi nguồn lực không phải là vô hạn. Do tính chất phảichấp nhận rủi ro cao, nên việc đầu tư cho sáng kiến cũng cần có những phương thứchạn chế rủi ro riêng của mình. Cần nhớ rằng sự rủi ro của việc đầu tư không chỉđến từ các nhà đầu tư mà còn đến từ chính sự đầu tư công sức và thời gian củanhững nhà phát kiến.
Môi trường kết nối chặt chẽ giữa các doanh nghiệp sửdụng sáng kiến sẽ giúp rút ngắn vòng đời của quá trình đầu tư, nhanh chóng đưasáng kiến vào thực tiễn. Hơn nữa chỉ có cọ sát với thực tiễn sản xuất, các sángkiến, phát minh mới có thể nhanh chóng hoàn thiện và tạo ra lợi nhuận cho xã hội.
Môi trường kết nối chặt chẽ giữa các nhà sáng kiến,các nhà nghiên cứu sẽ tạo một mặt bằng công nghệ cao, cắt bớt chi phí mạo hiểmdư thừa khi có thể chia sẻ và sử dụng lại những tri thức đã có.
Bà Victoria Kwakwa, Giám đốc WB Việt Nam, tại buổi lễkhởi động dự án FIRST hôm 7/11 mới đâycũng từng bày tỏ kỳ vọng vào việc kết nối mạng lưới các nhà khoa học Việt Namvào mạng lưới các nhà khoa học toàn cầu như một trọng tâm của dự án.
Tiến sĩ Suhas Parandekar, chuyên gia đổi mới sáng tạocủa Ngân hàng thế giới, trong một tham luận của mình có nhận xét, không thể cóđổi mới sáng tạo nếu không có đổi mới trong cơ chế chính sách, và vai trò của kếtnối cũng quan trọng như vai trò của đầu tư.
Cho đến thời điểm này, có vẻ như mọi thứ đã đi đúnglộ trình cần có. Tuy nhiên ngay cả như vậy, cũng cần thấy đây mới chỉ là bướckhởi đầu. Còn cần rất nhiều nỗ lực cho đến lúc thực sự có một môi trường hiệuquả sản sinh ra các sáng kiến và phát minh. Mục tiêu đầu tiên đặt ra lúc này cólẽ là cần tạo ra được một môi trường kết nối đầu tiên, để ít nhất, những ngườilàm công nghệ ở Việt Nam có niềm tin đang nằm trong cùng một “industry”, nóicùng một thứ ngôn ngữ với những người làm công nghệ trên thế giới.
| Theo ông Trần Quốc Thắng, Giám đốc Dự án, FIRST trị giá 110 triệu USD, trong đó 100 triệu là vốn vay ưu đãi từ IDA (Hiệp hội Phát triển Quốc tế) của WB với thời hạn 20 năm. . FIRST sẽ kéo dài 5 năm, đến tháng 6/2019 với ba hợp phần lớn trong đó hợp phần hỗ trợ các đơn vị và tổ chức nghiên cứu KH&CN công lập chuyển đổi mô hình hoạt động, tiếp cận với nhu cầu của thị trường và doanh nghiệp chiếm tỷ trọng lớn. Ngoài ra, dự án có tiểu hợp phần thúc đẩy liên kết đổi mới công nghệ giữa doanh nghiệp và cộng đồng KH&CN sẽ hỗ trợ các doanh nghiệp khởi nghiệp (spin-off, start-up) tối đa 500 nghìn đô la Mỹ/doanh nghiệp để phát triển ý tưởng và nâng cao năng lực đổi mới công nghệ. Các nhóm hợp tác nghiên cứu và đổi mới trong đó doanh nghiệp là hạt nhân liên kết với các viện nghiên cứu, trường đại học hoặc các nhà nghiên cứu cũng sẽ được hỗ trợ lên tới 1,5 triệu đô la Mỹ (đối với các nhóm hợp tác bao gồm 5 thành viên) và 3 triệu đô la Mỹ (đối với nhóm hợp tác bao gồm 10 thành viên). Đây là lần đầu WB hỗ trợ một dự án trong lĩnh vực đổi mới sáng tạo ở Việt Nam với mục đích xây dựng và thí điểm triển khai một số chính sách góp phần hoàn thiện khung chính sách quốc gia khuyến khích phát triển KH&CN; nâng cao năng lực của các tổ chức KH&CN theo hướng chủ động gắn kết với nhu cầu của thị trường và các doanh nghiệp; đẩy mạnh đổi mới sáng tạo công nghệ trong doanh nghiệp, thúc đẩy sự hình thành và phát triển các doanh nghiệp KH&CN. |
Nguồn Dân Việt
Theo dõi Nhịp Cầu Đầu Tư
_252321107.jpg)
