'Nhiễm đột phá', khái niệm gây hiểu lầm về hiệu quả vaccine

Trong hầu hết các trường hợp, "đột phá" có nghĩa là một khám phá đột ngột, kịch tính hoặc quan trọng. Tuy nhiên, với COVID-19, cụm từ này được sử dụng để mô tả tình trạng virus xuyên thủng lớp màn bảo vệ của vaccine. Điều này đôi khi bị hiểu sai là dấu hiệu vaccine không hoạt động, theo CNN.

Tuy nhiên, đối với giới khoa học, những người đã giúp tạo ra vaccine, "sự lây nhiễm đột phá" lại biểu thị điều ngược lại: bằng chứng là vaccine đang thực hiện đúng chức năng của nó.

Tiến sĩ Carlos Del Rio, Giáo sư tại khoa bệnh truyền nhiễm của Trường Y Đại học Emory, nói rằng vaccine COVID-19 được phát triển với mục tiêu chống nguy cơ bệnh nặng và tử vong. 

Tiến sĩ Barney Graham, nhà virus học và miễn dịch học, đồng thời là Phó giám đốc Trung tâm Nghiên cứu vaccine tại Viện Dị ứng và Bệnh truyền nhiễm quốc gia (NIAID), cũng không đồng tình với cách sử dụng cụm từ "nhiễm đột phá".

"Vaccine được thiết kế để tập trung ngăn ngừa bệnh cho đường thở dưới (phổi), chứ không phải là đường thở trên (mũi và họng)", ông giải thích.

Biến thể Delta dễ lây nhiễm sẽ khiến tỉ lệ nhiễm trùng tăng ở cả nhóm tiêm chủng và chưa tiêm chủng. Tuy nhiên, hiệu quả của vaccine rõ ràng tạo ra sự khác biệt lớn giữa 2 nhóm. Phần lớn các trường hợp nhập viện và tử vong gần đây đều xảy ra ở nhóm chưa tiêm chủng.

Mọi người rời khỏi xe buýt tiêm chủng di động sau khi nhận vaccine COVID-19 tại Học viện ESSA ở Bolton, Anh. Ảnh: The Guardian.

Theo dữ liệu từ Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa dịch bệnh Mỹ (CDC), trong hơn 164 triệu người Mỹ đã tiêm đủ liều vaccine tính đến 2/8, chưa đến 0,001%, khoảng 1.507, người tử vong và chưa đến 0,005%, khoảng 7.101 người, phải nhập viện vì COVID-19. Dữ liệu được tổng hợp từ 49 bang của Mỹ cho thấy vaccine đã thực sự có hiệu quả. Hơn 99,99% người nhiễm hậu tiêm chủng không có nguy cơ nhập viện và tử vong.

Tiến sĩ Anthony Fauci khẳng định: "Một điều cần phải làm rõ là dù tỉ lệ tiêm chủng lớn với mức độ bảo vệ cao, số ca nhiễm sau tiêm cũng theo đó mà có thể cao".

Giám đốc NIAID cho biết "con số quan trọng" là tỉ lệ, chứ không phải số thô, ở nhóm người tiêm vaccine nhiễm virus. Với tỉ lệ nhiễm là 1%, một triệu người tiêm vaccine sẽ có 10.000 ca nhiễm. Nhưng nếu 100 triệu người tiêm, số ca nhiễm sẽ lên tới một triệu. Một triệu ca lớn hơn 10.000 ca nhưng tỉ lệ của nó vẫn chỉ là 1%.

"Vaccine COVID-19 mang lại hiệu quả mạnh mẽ với biến chủng Delta. Nó bảo vệ bạn, gia đình và cộng đồng của bạn. Nguy cơ nhiễm bệnh giảm 8 lần, nhập viện giảm 25 lần và tử vong giảm 25 lần", Tiến sĩ Fauci nói.

Một yếu tố khác có thể ảnh hưởng tới con số ca "nhiễm đột phá" là mức độ kháng thể chống nCoV của con người, dù tự nhiên hay do vaccine, đều suy giảm theo thời gian. Ngay cả khi khả năng miễn dịch giảm sau vài tháng hoặc vài năm hậu tiêm chủng, điều đó cũng không có nghĩa là vaccine không hiệu quả.

"Đây là cách hệ thống miễn dịch hoạt động. Việc miễn dịch giảm theo thời gian là điều bình thường", Tiến sĩ Monica Gandhi, giáo sư tại Đại học California San Francisco, nói.

Do đó, bà Gandhi khẳng định việc suy giảm này không liên quan tới hiệu quả của vaccine mà chỉ là cơ chế hoạt động của hệ miễn dịch. Tuy nhiên, hệ miễn dịch của con người rất thông minh, nó chứa các tế bào ghi nhớ T và chúng sẽ bắt đầu tạo ra kháng thể mới trong vòng vài ngày sau khi gặp một loại virus quen thuộc.

Khi nồng độ kháng thể giảm, mọi người có thể đeo khẩu trang để tránh nguy cơ nhiễm nhẹ và tiêm liều tăng cường khi có thể. Ngoài ra, các tế bào T sẽ tấn công khi gặp virus và khiến chúng bị suy yếu sau khi tiêm vaccine. Điều đó có nghĩa khả năng lây truyền virus ở những người tiêm chủng cũng thấp hơn nhiều, do tải lượng virus nhỏ.

Biến thể Delta gây ra tải lượng virus ban đầu lớn hơn các chủng khác, nhưng cũng giảm nhanh hơn ở những người đã tiêm chủng.

Những dữ liệu hiện tại cho thấy nếu người tiêm vaccine và chưa tiêm có cùng tải lượng virus ở một thời điểm, theo thời gian, nó sẽ giảm nhanh hơn ở những người đã tiêm.

Các nhà khoa học lưu ý vaccine không giúp con người tạo nên một pháo đài bất khả xâm phạm, mà chỉ giống như lính gác. Chúng hoạt động như những người quan sát và phát cảnh báo sớm về một cuộc tấn công để khiến hệ miễn dịch tung ra đội bảo vệ chống lại kẻ thù.

Do đó, khái niệm ca "nhiễm đột phá" không thực sự là cách mô tả đúng về những ca nhiễm sau tiêm. Giới khoa học cho rằng "nhiễm sau tiêm" sẽ là cụm từ hợp lý hơn, vì nó không mang ý nghĩa hàng rào bảo vệ của vaccine thất bại trước virus.

Có thể bạn quan tâm:

Pfizer, Moderna ước tính thu về hàng tỉ USD nhờ mũi tiêm bổ sung