Làm chủ chuỗi cung ứng từ con chip

Mới đây, Công ty Synopsys (Mỹ) thông báo hỗ trợ Khu Công nghệ cao TP.HCM (SHTP) thành lập trung tâm thiết kế chip thông qua chương trình tài trợ phần mềm. Ông Robert Li, Phó Chủ tịch phụ trách bán hàng cho Synopsys tại Đài Loan và Nam Á, cho biết qua mối quan hệ đối tác với các công ty nước ngoài, Việt Nam có thể thiết kế các vi mạch tích hợp (IC), ví dụ như IC cho tủ lạnh, máy điều hòa không khí, để từ đó nâng cao chuỗi giá trị của toàn ngành...

Cơ hội vàng cho Việt Nam

Động thái của Synopsys tiếp tục cho thấy sức hấp dẫn của ngành công nghiệp sản xuất bán dẫn tại Việt Nam trong vai trò một công xưởng hàng công nghệ mới tại khu vực. Hàng loạt nhà sản xuất chip trên thế giới đã có mặt tại Việt Nam ở nhiều công đoạn khác nhau như Samsung, Qualcomm, Texas Instruments, SK Hynix, Amkor và NXP Semiconductors...

Ông Roh Tae-moon, Tổng Giám đốc Tập đoàn Samsung Điện tử (Hàn Quốc), cho biết tập đoàn này đang chuẩn bị các điều kiện để sản xuất thử những sản phẩm lưới bóng chip bán dẫn và sẽ sản xuất đại trà từ tháng 7/2023 tại nhà máy Samsung Electro-Mechanics ở Thái Nguyên. Đồng thời, Samsung dự kiến khánh thành Trung tâm nghiên cứu và phát triển (R&D) dành cho cả khu vực Đông Nam Á tại Hà Nội vào cuối năm 2022, đầu năm 2023.

Một tên tuổi lớn khác trong lĩnh vực bán dẫn là Tập đoàn Intel cũng tiếp tục mở rộng đầu tư tại Việt Nam bằng cam kết mới trị giá 475 triệu USD để thành lập một trung tâm dịch vụ phụ trợ tiên tiến tại đây. Sự xuất hiện của các nhà sản xuất bán dẫn được coi là yếu tố quan trọng trong nỗ lực thu hút các doanh nghiệp FDI mở rộng đầu tư vào lĩnh vực công nghệ cao trong thời gian tới. Thực tế, Việt Nam đang trở thành một phần quan trọng trong chuỗi cung ứng toàn cầu của ngành bán dẫn và có khả năng cạnh tranh với Trung Quốc.

Sự dịch chuyển của các nhà sản xuất, kiểm định, đóng gói chip đang củng cố vị trí của Việt Nam như một điểm đến mới của ngành công nghiệp bán dẫn. Theo báo cáo của Technavio, thị trường chất bán dẫn tại Việt Nam dự kiến tăng thêm 1,65 tỉ USD trong giai đoạn 2021-2025, với tốc độ tăng trưởng kép (CAGR) khoảng 6,52%/năm.
Rõ ràng, để phát triển thành công trong cuộc cách mạng công nghiệp 4.0, Việt Nam phải quan tâm đến thiết kế, sản xuất chip và các phần mềm điều khiển chip. Đặc biệt, ngành công nghiệp công nghệ thông tin và truyền thông của Việt Nam có tốc độ phát triển 7-9% trong 10 năm nay.

Bộ Thông tin và Truyền thông vừa cho biết, ước tính đến hết tháng 9/2022, doanh thu lĩnh vực công nghiệp công nghệ thông tin ICT đạt khoảng 109,5 tỉ USD, tăng 13% so với cùng kỳ. Theo Chiến lược phát triển công nghiệp công nghệ số Việt Nam đến năm 2025, định hướng đến năm 2030, mục tiêu đến năm 2025 sẽ phát triển 80.000 doanh nghiệp công nghệ số.

Tìm vàng từ con chip

Tốc độ phát triển cao nhưng thực tế Việt Nam không đóng góp nhiều trong chuỗi giá trị này. Muốn thay đổi cuộc chơi, Việt Nam cần tự chủ về nhiều ngành công nghiệp, trong đó có ngành vi mạch bán dẫn.

Trong khi đó, nguồn nhân lực thiết kế, làm được chip tại Việt Nam đã khá đông, khoảng 40-50 doanh nghiệp, với hàng ngàn kỹ sư giỏi. Mới đây, Viettel đã đề xuất với Thủ tướng Chính phủ được tham gia nghiên cứu, thiết kế, sản xuất chip phục vụ nhu cầu nội địa, hướng tới xuất khẩu. Trước đó, từ năm 2018, Viettel đã đầu tư 40 triệu USD để nghiên cứu, sản xuất chip. Viettel cũng đã thiết kế thành công chip trong thiết bị sử dụng cho trạm viễn thông 5G. FPT Semiconductor, công ty trực thuộc Tập đoàn FPT, đã công bố dòng chip bán dẫn tích hợp đầu tiên của Hãng được thiết kế tại Việt Nam và sản xuất ở Hàn Quốc.

Tiến sĩ Nguyễn Mạnh Hùng, Khoa Kinh doanh và Quản trị, Đại học RMIT, cho rằng: “Việc sản xuất chip ở Việt Nam phù hợp với định hướng phát triển Make in Vietnam. Nếu thành công trong ngành công nghiệp bán dẫn, Việt Nam sẽ chen chân vào được chuỗi cung ứng của các sản phẩm có hàm lượng công nghệ cao như thiết bị truyền thông, máy tính, thiết bị y tế hay thiết bị quân sự”.

Tuy nhiên, để xây dựng được nền công nghiệp bán dẫn cạnh tranh, không chỉ cần có vốn đầu tư. Tiếp cận công nghệ phù hợp, xây dựng chuỗi cung ứng để đảm bảo nguồn cung và thị trường tiêu thụ ổn định sẽ là bài toán nhiều ẩn số. Quy trình sản xuất chip bán dẫn có 3 công đoạn chính: (1) thiết kế, (2) sản xuất và (3) lắp ráp, thử nghiệm và đóng gói (ATP). Giai đoạn 1 và 2 là những quy trình có nhiều giá trị và hàm lượng công nghệ cao, gắn liền với R&D, phần mềm chuyên dụng cho thiết kế và các thiết bị sản xuất đặc thù. Giai đoạn 3 có hàm lượng lao động cao và các rào cản thấp nhất.

Tham gia giai đoạn 3 có vẻ là dễ dàng nhất với Việt Nam ở thời điểm hiện nay. Tuy nhiên, mục tiêu chính của việc Việt Nam tham gia thị trường đầy cạnh tranh này nên là thúc đẩy năng lực thiết kế chip và tiến tới sản xuất linh kiện bán dẫn cao cấp.

Vì vậy, theo các chuyên gia, về trung hạn, Việt Nam cần tham gia vào những công đoạn R&D đòi hỏi chủ đạo là yếu tố con người. Chính phủ cần tiếp tục đầu tư và đưa ra chính sách ưu đãi để thu hút các tập đoàn lớn trên thế giới trong lĩnh vực bán dẫn như Samsung, Intel, Synopsys, Cadence... thành lập hoặc mở rộng các trung tâm nghiên cứu và thiết kế ở Việt Nam. Song song đó, cần có chính sách hỗ trợ các trường đại học đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao trong lĩnh vực bán dẫn.

Về dài hạn, Việt Nam cần nỗ lực đạt được những thỏa thuận hợp tác hỗ trợ chuyển giao công nghệ với các quốc gia như Mỹ, Nhật và Hàn Quốc, từ đó tiến tới tự chủ hoàn toàn tất cả các công đoạn quan trọng trong quy trình sản xuất bán dẫn.