Lỗi hệ thống thuế: Giảm sức cạnh tranh của doanh nghiệp

"Nghiêm trọng hơn"

“Biến chứng lần này nghiêm trọng hơn khi nó thể hiện lỗi hệ thống về thuế làm cho sức cạnh tranh doanh nghiệp Việt nam chưa phát huy hết tiềm năng của mình”, PGS.TS Tạ Lợi, Đại học Kinh tế Quốc dân, nhận định tại Tọa đàm khoa học về sửa đổi các luật Thuế, ngày 9.5.

Theo quan sát của PGS.TS Tạ Lợi, các doanh nghiệp vẫn nghiễm nhiên coi việc làm hai hệ thống sổ sách nhằm đối phó với các cơ quan chức năng như là việc bình thường, trong khi đó các cuộc đối thoại thẳng thắn giữa cơ quan thuế và doanh nghiệp chưa mạnh dạn tìm cách tháo gỡ một cách minh bạch về thuế suất, cơ chế và chính sách.

Phần lớn các cuộc quyết toán thuế như là sự mặc cả giữa người quản lý và người bị quản lý. Trong khi đó, tài nguyên của nước ta lại không được khuyến khích sử dụng hiệu quả nhưng Nhà nước và doanh nghiệp lại tốn quá nhiều thời gian và công sức vào việc xác định các khoản chi phí và khoản lợi nhuận chịu thuế.

Gian lận trong hoàn thuế giá trị gia tăng luôn là vấn đề tồn tại của cơ quan thuế. Bởi vì, ngay sau khi Luật Thuế giá trị gia tăng có hiệu lực vào năm 1999, nhiều doanh nghiệp lập khống chứng từ để được hoàn thuế giá trị gia tăng đối với hàng nông, lâm, hải sản.

Tính đến nay có khoảng 137 đơn vị gian lận hoàn thuế với số tiền 253,2 tỷ đồng, đã thu hồi được 90,56 tỷ đồng. Tổng cục Thuế cũng thu hồi được 61,3 tỷ đồng vi phạm về hóa đơn, 127,8 tỷ đồng vi phạm hành chính về thuế.

Trong 137 doanh nghiệp vi phạm, thì 63 doanh nghiệp sẽ rất khó thu hồi tiền gian lận thuế. Trong tổng số tiền phải thu hồi là 163,336 tỷ đồng, nhưng đến nay chỉ mới thu hồi được 33,32 tỷ đồng, khoảng 20%. Cạnh đó, có 33/36 doanh nghiệp gian lận thuế, liên quan đến 3 doanh nghiệp của Trung Quốc là Công ty TNHH Đạt Thành, Cửa hàng Hối Long, Công ty kinh doanh Bộ lâm nghiệp II.

Thắt chặt quy định về hoàn thuế VAT

Ông Nguyễn Văn Phụng, Vụ trưởng quản lý thuế doanh nghiệp lớn, Tổng cục Thuế thuộc Bộ Tài chính cho biết, nội dung sửa đổi Luật Thuế giá trị gia tăng lần này theo hướng thắt chặt các quy định về hoàn thuế giá trị gia tăng.

Theo đó, đề nghị phải có quy định về hoàn thuế đối với các trường hợp sản xuất sản phẩm đầu ra thuộc diện chịu thuế suất thấp (5%) nhưng thuế đầu vào đã trả nhiều hơn (10%) khi doanh nghiệp mua sắm nguyên, nhiên vật liệu, hoặc nhập khẩu thiết bị để nâng cấp, bổ sung, thay thế thiết bị cũ, lạc hậu hoặc hết giá trị sử dụng.

Ông Phụng nói, việc không hoàn thuế giá trị gia tăng đối với các doanh nghiệp kinh doanh thương mại có số thuế âm lũy kế tiếp tục được áp dụng quy định của Luật số 106/2013 nhằm tránh gian lận thương mại, trục lợi qua hoàn thuế giá trị gia tăng. Trường hợp doanh nghiệp có cả hoạt động sản xuất và hoạt động thương mại thì doanh nghiệp phải tổ chức hạch toán tách bạch hoạt động sản xuất và thương mại.

PGS.TS Tạ Lợi cho rằng những sửa đổi này không mang lại hiệu quả cho doanh nghiệp cũng như nền kinh tế. Theo ông,  Việt Nam cần mạnh dạn loại bỏ những loại thuế kém hiệu quả, như thuế giá trị gia tăng, cho phép áp dụng thuế chi phí gia tăng để bảo đảm nguồn thu ngân sách.

PGS.TS Tạ Lợi tin rằng, thuế chi phí gia tăng là giải pháp hữu hiệu, vừa đáp ứng hiệu quả nhất hiệu quả quản lý thuế, vừa khuyến khích doanh nghiệp tập trung sức lực vào kinh doanh và sử dụng nguồn tài nguyên của quốc gia có hiệu quả nhất thay vì phải đối phó kinh doanh như hiện nay.