Tại sao giá đồ ngọt ngày càng tăng?

Khi Nga phát động chiến dịch quân sự đặc biệt tại Ukraine vào năm 2022, cuộc chiến không chỉ diễn ra trên chiến trường, mà còn lan rộng đến một trong những vựa lúa mì quan trọng nhất của thế giới, gây ra sự chênh lệch giá cả trên thị trường thực phẩm. 

Điều đáng chú ý là giá đường không tăng, thậm chí là giảm. Tuy nhiên, sự đảo chiều giá cả đã xảy ra trong năm 2023, khi giá các loại ngũ cốc giảm còn giá đường lại tăng vọt. 

Mặc dù gần đây giá đường đã giảm, nhưng vẫn duy trì ở mức cao so với bình thường. Điều này xảy ra tương tự với nhiều loại nguyên liệu nông nghiệp không thiết yếu, thường được xem là “hàng hoá dành cho người sành ăn”. Giá cacao tăng 82% trong 12 tháng, đạt mức cao nhất trong 46 năm. Giá bán dầu ô liu cũng lập kỷ lục mới cho 9.000 euro (9.800 USD) mỗi tấn. Trong khi đó tại New York, mỗi lô hàng nước cam cô đặc đông lạnh được giao dịch ở mức 3,07 USD/pao, cao hơn khoảng 50% so với tháng 1/2023. Thị trường cà phê cũng không khá khẩm hơn, khi giá cà phê Arabica tăng 44% kể từ năm 2021.

Nguyên nhân của sự tăng giá này không phải do người tiêu dùng đột nhiên ưa chuộng Coca-Cola và KitKat, mà nó xuất phát từ một loạt vấn đề diễn ra ở các khu vực sản xuất hàng hoá dành cho người sành săn. Hiện tượng El Niño, đã gây hạn hán ở Australia, Ấn Độ và Thái Lan, 3 trong 4 nước xuất khẩu đường lớn nhất. Ngoài ra, mưa lớn tại Brazil cũng khiến cho việc vận chuyển trở nên khó khăn hơn.

Đợt nắng nóng ở Tây Ban Nha, nơi sản xuất 50% sản lượng ô liu trên toàn cầu, làm cho sản lượng thu hoạch năm 2023 chỉ xấp xỉ bằng với năm 2022, mức kém nhất trong một thập kỷ qua. Bão quét sạch khoảng 10% số cây cam tại Florida (Mỹ). Mưa lớn trong những tháng mùa hè đã tạo cơ hội cho bệnh đậu đen và virus sưng chồi lây lan ở Ghana và Bờ Biển Ngà, hai quốc gia sản xuất cacao lớn nhất thế giới.

Giá cả hàng hóa dành cho người sành ăn gia tăng đã ảnh hưởng đến giá thành phẩm. Giá đường và đồ ngọt tăng gần 9% ở Mỹ trong năm 2023. Một số công ty bánh kẹo lớn đã cảnh báo rằng các mặt hàng như vậy có thể nên đắt hơn trong năm 2024 và các năm tiếp theo. Trên mặt lý thuyết, điều này sẽ làm giảm nhu cầu tiêu thụ. Tuy nhiên, cho đến hiện tại, chưa có nhiều dấu hiệu cho thấy giá cả tăng cao sẽ làm giảm nhu cầu của người tiêu dùng.

Những người yêu thích bánh kẹo chỉ có ít sự lựa chọn hơn, đồng thời hy vọng giá sẽ giảm khi hiện tượng El Niño suy yếu, như dự kiến là vào tháng 6, và các nhà nông sẽ bắt đầu trồng trọt nhiều hơn, nhằm đáp ứng nhu cầu hiện tại. Song, khoảng thời gian được kỳ vọng này chỉ có thể diễn ra trong ngắn hạn.

Quy định không phá rừng của Liên minh châu Âu (EU), các quy định  mới về xuất khẩu vào khu vực này, bao gồm cacao, cà phê và dầu cọ, bắt đầu có hiệu lực vào cuối năm 2024. Chi phí tuân thủ tăng lên và sự không chắc chắn về việc thực thi có thể khiến các nhà nhập khẩu châu Âu tiến hành việc dự trữ trước thời hạn. Thông thường châu Âu chiếm 1/3 sản lượng nhập khẩu cacao và cà phê toàn cầu, việc nguồn cung bị gián đoạn như vậy sẽ làm cho thị trường toàn cầu trở nên chao đảo.

Điều đáng lo ngại hơn là những vấn đề trên có thể kéo dài. Ở Ghana và Bờ Biển Ngà, giá mà nông dân bán cho các thương nhân vẫn quá thấp do có sự can thiệp từ chính phủ. Theo đó, một số ý kiến cho rằng việc trồng mới là không cần thiết, mặc dù giá cả toàn cầu đã tăng cao.

Việc không có sự thay đổi trong chính sách, cùng với biến đổi khí hậu khiến cho thời tiết khắc nghiệt xảy ra thường xuyên hơn, làm tăng nguy cơ các khu vực sản xuất quan trọng phải chịu nhiều tổn thất cùng một lúc và các nhà sản xuất lớn nhất trên thế giới buộc phải giới hạn xuất khẩu nhằm ứng phó với tình trạng mất cân bằng nguồn cung.

Do đó, cái giá đắt sẽ do người tiêu dùng trả, và nông dân tiếp tục chịu thiệt. Còn những trung gian tiếp tục lợi dụng biến động giá cả để hưởng lợi.

Có thể bạn quan tâm:

Nạn đói vẫn bủa vây Ấn Độ

Nguồn The Economist