Bóng đêm bao trùm kinh tế Hồng Kông

Chỉ hơn hai tuần sau khi ban hành, luật an ninh quốc gia Hồng Kông, một bộ các biện pháp được thiết kế ở Bắc Kinh và được đặt trên đỉnh của một hệ thống pháp lý cho đến nay vì sự tôn trọng quyền cá nhân bao trùm lờ mờ trên lãnh thổ Hồng Kông.

Ngày 14.7, Tổng thống Donald Trump ký Đạo luật tự trị Hồng Kông. Điều này cho phép các biện pháp trừng phạt đối với những người liên quan đến việc dập tắt quyền tự do của Hồng Kông, cũng như các công ty tài chính cố tình làm ăn với họ.

Chính quyền Trump nhận thấy rằng, thành phố 7,5 triệu dân này không còn đủ tự trị từ Trung Quốc để xứng đáng được đối xử đặc biệt trong thương mại. Ông Trump cũng kêu gọi Trung Quốc khôi phục quyền tự do Hồng Kông.

Ông Trump cũng phán quyết rằng, Hồng Kông không còn là một thực thể kinh tế riêng biệt biện minh cho sự đối xử khác biệt với phần còn lại của Trung Quốc. Nguồn ảnh: Reuters.

Đạo luật này sẽ làm sắc nét sự khác biệt giữa Mỹ và Trung Quốc. Nó mang lại cho chính quyền Bắc Kinh một cái cớ để can thiệp vào nước ngoài trên mọi ngóc ngách của lãnh thổ Hồng Kông. Chính quyền Bắc Kinh theo dõi kẻ thù ở nhiều nơi. Họ cáo buộc những người thực hiện cuộc tập trận chưa từng có trong việc nuôi dưỡng những ý định xấu xa của người Hồi giáo, bao gồm cả việc sử dụng Hồng Kông làm căn cứ cho sự lật đổ của người Hồi giáo và sự xâm nhập của người nước ngoài. Những điều này sẽ bị trừng phạt bởi luật an ninh.

Thứ trưởng Ngoại giao Trung Quốc Trịnh Trạch Quang nói với Đại sứ Mỹ Terry Branstad trong một cuộc họp tại Bắc Kinh rằng, các mối đe dọa trừng phạt của Mỹ và việc rút các đặc quyền thương mại đặc biệt đối với Hồng Kông không phải là về dân chủ và tự do trong lãnh thổ bán tự trị mà là một nỗ lực nhằm kiềm chế Trung Quốc.

Hồng Kông trung tâm kinh tế khu vực châu Á

Câu thần chú của là luật an ninh mới này là để ổn định phạm vi của Hồng Kông. Bằng cách hạn chế xung đột chính trị và dân sự, Hồng Kông hiện đang trở lại vai trò lâu đời của nó như là một trung tâm kinh doanh. Chỉ số Hang Seng tăng sau khi ban hành luật pháp vào ngày 30.6. Kể từ đó, doanh thu chứng khoán hàng ngày là cao nhất trong hơn 2 năm.

Không có gì đáng ngạc nhiên khi các chỉ số tăng như vậy. Lợi ích kinh doanh bị ảnh hưởng sâu sắc trong các cấu trúc chính trị của Hồng Kông, thậm chí hiện tại còn nhiều hơn so với thời thuộc địa Anh. Luật Cơ bản - Hiến pháp mà Hồng Kông thông qua tại thời điểm bàn giao cho Trung Quốc năm 1997 mang lại cho các công ty phần lớn phiếu bầu trong ủy ban 1.200 người của hội đồng thành phố Hồng Kông. Gần một nửa số ghế của Legco - khu vực bầu cử chức năng của Hồng Kông dành riêng cho các lợi ích thương mại. Có rất nhiều đại diện từ doanh nghiệp và tài chính nắm giữ vị trí trong Cơ quan tư vấn giám đốc điều hành, Hội đồng điều hành Hồng Kông.

Hồng Kông kết nối Trung Quốc với phần còn lại của thế giới

Kể từ khi Trung Quốc nắm quyền kiểm soát Hồng Kông, các doanh nhân đã có lý do chính đáng để nói lên triển vọng của mình. Hồng Kông tiếp tục là một trung gian quan trọng giữa Trung Quốc và thế giới.

Tại Hồng Kông, các công ty Trung Quốc được hưởng quyền truy cập vào hệ thống tiền tệ, miễn phí các biện pháp kiểm soát vốn mà họ không làm gì được ở Trung Quốc. Các nhà đầu tư quốc tế được hưởng lợi từ hệ thống pháp lý, tiền tệ và pháp lý của Hồng Kông.

GDP của Hồng Kông tăng 0,6% trong quý I năm nay, mức tăng trưởng chậm nhất trong một thập kỷ. Nguồn ảnh: SCMP.

Vị trí của Hồng Kông với tư cách là cường quốc tài chính quốc tế nổi tiếng của Châu Á vẫn gần như không thể bị đe dọa. Sự phong phú về tài chính, pháp lý, kế toán và chuyên môn khác khuyến khích hơn 1.500 công ty đặt trụ sở khu vực của họ tại Hồng Kông.

Nỗi lo hiện hữu

Đáng chú ý không phải là đại dịch năm nay mà cả tình trạng hỗn loạn của năm ngoái cũng đã làm sứt mẻ sự nổi tiếng của Hồng Kông. Thậm chí, Hồng Kông còn “phải chịu trận” trong vấn đề căng thẳng Trung - Mỹ. Trong số những điều khác, các động thái của Mỹ nhằm thắt chặt các thủ tục kiểm toán khiến danh sách hạn chế ở New York trở nên khó khăn hơn đối với các công ty Trung Quốc.

Tuy nhiên, kinh doanh cũng là một nguồn căng thẳng xã hội. Tài chính và các dịch vụ liên quan vẫn cạnh tranh toàn cầu, chiếm khoảng 1/4 nền kinh tế. Nhưng tài chính sử dụng tương đối ít người so với các dịch vụ ít cạnh tranh hơn và đẩy giá bất động sản tăng cao. Trong trường hợp không có các lĩnh vực sôi động khác, giá bất động sản đã tăng trưởng nhanh chóng với hầu hết thu nhập của người Hồng Kông.

Những nỗ lực của chính phủ nhằm thúc đẩy công nghệ cao, nghệ thuật, du lịch y tế và thậm chí kinh doanh rượu vang chỉ tạo ra rất ít sự thay đổi. Trong thời gian mà Alibaba và hàng tá các công ty khởi nghiệp khác của Trung Quốc nổi lên như những người khổng lồ, không có công ty Hồng Kông mới nào đạt được điều tương tự.

Đây là kết quả của mối quan hệ chặt chẽ với chính phủ. Gần như mọi lĩnh vực kinh doanh chính đều nằm trong tay của một hoặc một thành phố khác trong số các tập đoàn bất động sản được thành lập. Những cạnh tranh khốc liệt này làm cho chi phí tài sản đắt nhất thế giới và các dịch vụ cơ bản khác cực kỳ cao.

Chính phủ nhiều năm trước đã phá vỡ sự thống trị của các nhóm thuộc sở hữu gia đình. Chính quyền đã làm nhiều hơn nữa để xây dựng nhà ở công cộng mới. Bởi vì các công ty được đại diện quá mức trong chính phủ đã gây ra khó khăn đối với việc chấp nhận rủi ro và kinh doanh với chi phí cao, đặc biệt là đối với tài sản. Đó là lý do tại sao thông điệp back-to-business khó có thể cộng hưởng với người Hồng Kông thông thường.

Trong khi đó, Luật bảo mật lại tạo ra vấn đề cho doanh nghiệp. Nhiều quan chức tự tin cho rằng, tình trạng hỗn loạn trên đường phố ở quy mô năm ngoái khó có thể nổ ra trở lại và thị trường chứng khoán sẽ tiếp tục bùng nổ.

Nhiều công ty địa phương nói rằng họ ủng hộ luật mới. Nhưng một số khác lại bày tỏ sự lo lắng của họ. Một cuộc khảo sát mới về các thành viên của Phòng Thương mại Mỹ tiết lộ: 76% số người được hỏi cho biết họ phần nào hoặc cực kỳ lo lắng về luật pháp.

Các công ty truyền thông nước ngoài cũng đang báo động. Luật pháp yêu cầu quản lý chặt chẽ họ và cho phép thông tin liên lạc của họ bị thu giữ hoặc chặn lại. Tờ New York Times sẽ chuyển các hoạt động kỹ thuật số, khoảng 1/3 nhân viên Hồng Kông sang Hàn Quốc.

Các công ty công nghệ và truyền thông xã hội lo lắng nhất. Luật pháp yêu cầu họ lấy tài liệu vi phạm an ninh quốc gia, hoặc cung cấp thông tin người dùng theo yêu cầu của cảnh sát điều tra các trường hợp an ninh quốc gia. Báo động về việc phải làm này khiến Facebook, Twitter và những người khác tạm dừng tất cả việc xem xét tất cả các yêu cầu từ chính phủ Trung Quốc. Các nhà cung cấp dịch vụ đám mây bao gồm Amazon, Google và Microsoft cũng chịu áp lực phải đồng ý với các yêu cầu từ các nhà quản lý đối với các hồ sơ ngân hàng của khách hàng. Nếu các giám đốc điều hành không phải đối mặt với tiền phạt hoặc nhà tù, các công ty phải tuân thủ hoặc rời đi. Đạo luật tự trị Hồng Kông chỉ làm tăng thêm tình trạng khó xử của chính Hồng Kông. Việc giúp Mỹ thi hành lệnh trừng phạt sẽ vi phạm luật an ninh. Không làm như vậy sẽ phải chịu hình phạt của Mỹ. Điều này làm cho Hồng Kông rơi vào tình trạng tiến thoái lưỡng nan.

Bộ trưởng Thương mại và Phát triển Kinh tế của Hồng Kông - ông Edward Yau đã không cung cấp chi tiết về những biện pháp nào sẽ được thực hiện đối với truyền thông theo luật an ninh. Có lẽ các quan chức địa phương cũng chìm trong bóng tối về ý định cụ thể của chính quyền trung ương Trung Quốc.

Khi được hỏi liệu sự ra đi của Google, Facebook và Twitter có là một ngày tồi tệ trong văn phòng đối với ông, ông Edward Yau chia sẻ: “theo thời gian, bức tranh sẽ trở nên rõ ràng hơn đối với các công ty công nghệ khi tòa án đưa ra phán quyết liên quan đến luật an ninh”. Nguồn ảnh: SCMP.

Đó không phải là công việc của một chính phủ cảm ứng để chọn lĩnh vực kinh doanh nào sẽ phát triển và ngành nào sẽ thất bại. Tuy nhiên, thúc đẩy công nghệ là một trong những ưu tiên của chính phủ Trung Quốc, trong khi mối đe dọa đối với lĩnh vực này lại trái ngược với sự nhẹ tay đó.

Về lâu dài, luật an ninh đưa ra một khía cạnh mới và có khả năng đáng ngại trong mối quan hệ kinh doanh - chính trị. Theo đó, ông Luo Huining - người đứng đầu văn phòng liên lạc của chính phủ trung ương ở Hồng Kông đã được bổ nhiệm làm ủy viên tư vấn cho vụ lỗi về an ninh quốc gia. Nhưng ông cũng giám sát một danh mục đầu tư bí mật ở Hồng Kông bao gồm hơn 300 bất động sản và nhà bán sách và nhà xuất bản lớn nhất. Ông Luo Huining là một trong những người đàn ông quyền lực nhất Trung Quốc.

Có thể bạn quan tâm:

► Nền kinh tế Trung Quốc lớn như thế nào?

► Tổng thống Trump kí thêm sắc lệnh trừng phạt Trung Quốc, đồng thời lên án ông Joe Biden

Nguồn The Economist