ETF lấp lánh

Đó là một buổi sáng cuối tháng 2 khi Thùy Dương đọc tin về một quỹ ETF (exchanged-traded fund - quỹ hoán đổi danh mục) sắp ra mắt tại Việt Nam là MAFM VNDiamond. Quỹ ETF mới thu hút sự chú ý của cô vì quỹ mô phỏng bộ chỉ số lấp lánh như tên gọi: chỉ số VNDiamond. 

Lựa chọn cho nhà đầu tư ngại rủi ro

Trong các bộ chỉ số chứng khoán, VNDiamond có suất sinh lời tốt nhất, cũng là chỉ số tham chiếu của Quỹ DCVFMVN Diamond ETF, là quỹ có giá trị tài sản lớn nhất trên thị trường chứng khoán Việt Nam ở thời điểm hiện tại. Thùy Dương cho biết, đầu tư vào quỹ ETF giúp cô tiết kiệm được thời gian phân tích và lựa chọn cổ phiếu tốt. Các rủi ro đầu tư cũng được giảm thiểu vì các bộ chỉ số mà quỹ ETF mô phỏng thường bao gồm nhóm cổ phiếu của các doanh nghiệp đầu ngành.

Nếu VN30 là bộ chỉ số mô phỏng diễn biến của toàn thị trường, thì VNDiamond gần như được thiết kế cho những nhà đầu tư ngoại với danh mục cổ phiếu gần kín room. Cho đến thời điểm hiện tại, VNDiamond là chỉ số có mức tăng trưởng tốt nhất, tăng 63,6% trong 3 năm (từ tháng 12/2019 đến tháng 12/2022).

“Bằng việc chọn mô phỏng chỉ số VNDiamond, chúng tôi hy vọng có thêm sản phẩm phù hợp với mong muốn đầu tư của các nhà đầu tư nước ngoài, thu hút thêm dòng vốn vào thị trường Việt Nam”, bà Phạm Minh Phương, Giám đốc Đầu tư, Công ty Quản lý Quỹ Mirae Asset, bình luận với NCĐT về lý do quỹ ETF của Công ty chọn tham chiếu bộ chỉ số VNDiamond.

“Việc nghiên cứu và xây dựng chỉ số tham chiếu là một trong các công tác quan trọng nhất để đảm bảo thành công của một quỹ ETF. Chỉ số tham chiếu nếu được xây dựng tốt, phân bổ vào nhiều cổ phiếu chất lượng cao sẽ đem lại kết quả đầu tư”, ông Vũ Đức Sửu, Trưởng Bộ phận Quản lý các sản phẩm ETF tại DCVFM, nhận định.

Phụ thuộc vào mục tiêu đầu tư và khẩu vị, nhà đầu tư có thể chọn đầu tư vào quỹ ETF mô phỏng các chỉ số khác nhau như VN30-Index, VN100, VNFIN LEAD, VNDiamond... Nhiều nhà đầu tư thấy ETF hấp dẫn hơn so với các quỹ mở khác vì ETF có tính thanh khoản như cổ phiếu, dễ dàng mua bán trên sàn giao dịch. Một ưu điểm khác là ETF có phí quản lý thấp hơn so với các quỹ thông thường do chiến lược đầu tư thụ động.

ETF không thực hiện chiến lược phòng thủ (mua vào) khi thị trường giảm và không hiện thực hóa lợi nhuận (bán ra) khi thị trường được định giá quá cao, họ chỉ đơn giản hướng đến việc có kết quả tương đồng với chỉ số tham chiếu. Nếu nhìn về dài hạn, các quỹ ETF mô phỏng chỉ số thị trường chứng khoán Việt Nam như VN30, VNX50, VN100... sẽ mang lại kết quả tốt hơn so với các quỹ đầu tư chủ động. Ở các thị trường tài chính phát triển, nhà đầu tư chọn ETF như là một kênh đầu tư hưu trí thay vì gửi tiết kiệm. 

Dù có nhiều ưu điểm nhưng là một sản phẩm đầu tư, ETF cũng có những rủi ro đặc thù. “Ở những thị trường cận biên như Việt Nam, vấn đề thanh khoản của thị trường và quy định hạn chế về tiền bán chờ về, nghiệp vụ hoán đổi, bán khống... là những khó khăn trong hoạt động quản lý và vận hành quỹ ETF so với các thị trường khác”, đại diện của DCVFM cho biết. Ngoài ra, rủi ro khi đầu tư vào ETF là biến động giá thị trường. Giá trị tài sản ròng (NAV) của quỹ sẽ bị ảnh hưởng trực tiếp bởi giá của chỉ số tham chiếu. 

Bên cạnh các rủi ro về thanh khoản thị trường hay biến động kinh tế, ETF còn có rủi ro về kỹ thuật khi vận hành quỹ. Trong quá trình hoạt động, giá trị tài sản ròng (NAV) của quỹ ETF có thể bị sai lệch so với chỉ số tham chiếu bởi nhiều nguyên nhân. Theo quy định hiện hành, nếu mức sai lệch so với chỉ số tham chiếu (Tracking error) vượt quá quy định, khả năng ETF sẽ bị hủy niêm yết.

Mặt trái của đồng xu

Vào những năm 2008-2009, ETF là một khái niệm mới với Việt Nam và thời điểm đó chỉ có 2 quỹ ETF ngoại đầu tư vào thị trường là FTSE VN ETF và VNM ETF với giá trị ban đầu khoảng 5,1 triệu USD và 14 triệu USD.

Hiện tại, quy mô tài sản của 2 quỹ trên lần lượt là 324 triệu USD và 502 triệu USD. Theo thống kê, hiện có  khoảng 20 quỹ ETF ngoại đang đầu tư trên thị trường chứng khoán Việt Nam với quy mô danh mục vào khoảng hơn 3 tỉ USD.

Nói về ETF nội, quỹ đầu tiên được thành lập vào năm 2014 với giá trị tài sản ban đầu khoảng 9 triệu USD. Sau gần 10 năm con số đã tăng lên là 11 quỹ ETF nội niêm yết với giá trị tài sản quản lý là hơn 1,3 tỉ USD, tổng giá trị giao dịch so với toàn thị trường là 1,11%. Khối lượng giao dịch của ETF cũng ở mức thấp, chỉ 1,18% so với toàn thị trường, trong đó riêng 2 quỹ ETF do DCVFM quản lý đã chiếm hết 88%. 

“Tại Hàn Quốc, các quỹ ETF đã tăng trưởng đều đặn kể từ lần ra mắt đầu tiên vào năm 2002 và đến cuối năm 2022, có khoảng 700 quỹ ETF với tổng giá trị đầu tư khoảng 60 tỉ USD”,  ông Jung Hyun Su, Giám đốc Dịch vụ Chứng khoán, Ngân hàng Shinhan Việt Nam, cho biết.

Trên thị trường chứng khoán Việt Nam, các ngành như ngân hàng, bất động sản chiếm tỉ trọng cao nên việc thiết lập các quỹ ETF đa dạng ngành là không dễ dàng. “Vì vậy, để thị trường ETF phát triển, điều kiện tiên quyết là cần gia tăng số lượng lớn công ty niêm yết đại diện cho nhiều ngành công nghiệp”, ông Jung Hyun Su bình luận.

Phần lớn giao dịch quỹ ETF hiện diễn ra ở khối khách hàng tổ chức và tiềm năng phát triển qua khối khách hàng cá nhân là rất lớn. Hiện tại, số lượng tài khoản chứng khoán tại Việt Nam còn khá nhỏ so với quy mô dân số và đang trên đà tăng trong những năm gần đây. Nếu nhìn ra thị trường ETF ở nước ngoài, trong tương lai ETF Việt Nam sẽ đón nhận một lượng lớn nhà đầu tư cá nhân và các quỹ hưu trí.

Ở Việt Nam, mô hình quỹ ETF đang dần nhận được sự quan tâm của khách hàng cá nhân và trong tương lai sẽ là một trong các kênh đầu tư hiệu quả với chi phí thấp để nhà đầu tư chọn lựa. Bên cạnh đó, việc các quỹ hưu trí đang dần được thành lập sẽ tạo đà cho việc phân bổ thêm vào các quỹ ETF trên thị trường. “Nếu nhìn vào cơ cấu nhà đầu tư của quỹ ETF nước ngoài và mô hình phát triển của thị trường vốn trong nước, chắc chắn tiềm năng cho quỹ ETF ở Việt Nam là rất lớn”, ông Vũ Đức Sửu bổ sung.